Μικρή τρικυμία προκάλεσε η κατ' επανάληψη επίθεση της εφημερίδας "Καθημερινή" στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, αρχικά μέσα από προσωπική συνέντευξη που η ενδυματολόγος Ιωάννα Παπαντωνίου παραχώρησε στη ΜαργαρίταΠουρναρά ("Ζώντας με την ανάμνηση της υπέροχης Ελλάδας" 09.02.2014), και στη συνέχεια με άρθρο του Απόστολου Λακασά ("Να πάρω το πτυχίο για ν' ανεβώ στην πίστα..." 20.02.2014).
1. Το άρθρο του Α.Λ. είναι ένα συνονθύλευμα κοινοτοπίας και ανακρίβειας, πέντε παράγραφοι χαλαρής συνοχής, που μόνο σκοπό έχουν να υπερασπιστούν την αναγκαιότητα κατάργησης των περιφερειακών τμημάτων, το ίδιο αλόγιστα όσο ο δημοσιογράφος υποστηρίζει ότι δημιουργήθηκαν. Αφορμή και μόνη βάση των όσων υποστηρίζει ο Α.Λ. αποτελεί η εξομολόγηση της Ιωάννας Παπαντωνίου σχετικά με τα αισθητικά βασανιστήρια που υποτίθεται ότι υπέστη στη βραχύβια θητεία της στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, το οποίο εδρεύει στο Ναύπλιο.
2. Ο τίτλος της συνέντευξης της Ιωάννας Παπαντωνίου παραπέμπει σε εξομολογήσεις ασθενών που επιβιώνουν με αξιοπρέπεια ("Ζώντας με τον καρκίνο", "Ζώντας με την κατάθλιψη"). Η συνέντευξη της ενδυματολόγου διατρέχεται από αισθητικοποιημένες πολιτικές δηλώσεις. Η ίδια απαθανατίζεται ως οικόσημο της καλής κοινωνίας.
3. Γνώρισα την Ιωάννα Παπαντωνίου στο πρώτο δικό μου (ως φοιτήτρια) και μοναδικό δικό της (ως διδάσκουσα) εξάμηνο σπουδών στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών στο Ναύπλιο. Δεν ευθύνεται η ίδια για τις συνθήκες στις οποίες κλήθηκε να διακοσμήσει με το κύρος της το τμήμα, όπου δεν υπήρχε πρόγραμμα σπουδών, δεν είχε αποφασιστεί αν η φοίτηση είναι τετραετής ή πενταετής και δεν υπήρχαν αρκετοί διδάσκοντες. Το τμήμα άνοιξε το 2003 με την δικαιολογία (που ευθαρσώς μας προσφέρθηκε σε μια από τις πρώτες συναντήσεις του συλλόγου με την προσωρινή διοίκηση) ότι ο βαθμός εισαγωγής μας ήταν τέτοιος που δεν θα μπαίναμε και πουθενά αλλού...
4. Ναι, η Ιωάννα Παπαντωνίου αντιμετώπισε 18χρονα παιδιά που στην πλειονότητά τους δεν είχαν ιδέα γιατί βρισκόντουσαν εκεί, και που στο σπίτι τους είχαν περισσότερες τηλεοράσεις από ό,τι η ίδια βιβλία. Μας δίδαξε ιστορία του θεατρικού ενδύματος δείχνοντάς μας διαφάνειες με παραδοσιακές φορεσιές και μας εξομολογήθηκε πλήθος προσωπικών περιπετειών με το ίδιο ύφος καλοζωισμένης νοσταλγίας (η ιστορία όπου οι αριστεροί της ξηλώνουν το πάτωμα μου είχε διαφύγει). Όταν στο τέλος του εξαμήνου έλαβε τις εργασίες μας (ενδυματολογική πρόταση για το έργο "Η Κόμισσα της Φάμπρικας"), μας δήλωσε ότι αποφάσισε να βαθμολογήσει όλη την τάξη στην κλίμακα του 5 εως 6, προκειμένου να διαμαρτυρηθεί για το επίπεδο και να παραιτηθεί. Αξίζει να σημειωθεί ότι με την εξαίρεση κάποιων συμφοιτητριών/τών που είχαν εισαχθεί στο τμήμα με πρώτες σπουδές σχεδίου (και που παρ' όλα αυτά έλαβαν επίσης 5 ή 6), επισήμως κανείς μας δεν είχε διδαχθεί ακόμη σχέδιο.
5. Μόνον την κυρία Παπαντωνίου σόκαρε η κατάσταση στο τμήμα; Όχι. Είναι αλήθεια πως μεγάλος αριθμός των εισακτέων είχαν πέσει θύματα του παράλογου συστήματος των βάσεων, με αποτέλεσμα να βρεθούν στο τμήμα κατά λάθος. Με την εξαίρεση όσων επιθυμούσαν να εισαχθούν σε ένα άλλο τμήμα θεατρικών σπουδών (το τμήμα είχε μόλις ανοίξει), στην πλειονότητά τους ήταν παιδιά που προτιμούσαν είτε κάποιο τμήμα δημοσιογραφίας είτε κάποιο τμήμα παιδαγωγικών και που σήμερα συνδυάζουν τις γνώσεις που έλαβαν στο τμήμα με το αρχικό τους ενδιαφέρον, π.χ. ως κριτικοί ή ως θεατρικοί εμψυχωτές. Έχει ενδιαφέρον να δει κανείς ότι στο γράφημα του υπουργείου το τμήμα παρουσιάζει αύξηση της βάσης του το 2007, τη χρονιά δηλαδή που έχει τους πρώτους του αποφοίτους.
6. Δεν νιώθω την παραμικρή υποχρέωση να υπερασπιστώ το τμήμα όπως αυτό υπήρξε την τετραετία 2003-2007, από την στιγμή που οι δυνατότητές του δεν οφείλονταν στην προσωρινή διοίκηση (που ευθύνεται κυρίως για την κατάσταση που άφησε πίσω της), αλλά σχεδόν αποκλειστικά στις προσπάθειες του φοιτητικού συλλόγου (που ζήτησε και έπεισε κάποιους από τους μετέπειτα σημαντικότερους δασκάλους μας να θέσουν υποψηφιότητα στις προκηρυσσόμενες θέσεις διδασκόντων και που έφτιαχνε σε εξαμηνιαία βάση το εβδομαδιαίο πρόγραμμα των κατευθύνσεων, ώστε να επιτυγχάνεται η διεπιστημονική προσέγγιση της θεατρικής πρακτικής με την κίνηση των φοιτητών από κατεύθυνση σε κατεύθυνση). Νιώθω το ίδιο προδομένη και το ίδιο ενοχλημένη τόσο από μια μερίδα διδασκόντων που έσπευσαν στο νεοϊδρυθέν τμήμα μόνο και μόνο για να προσθέσουν στο βιογραφικό τους ότι έχουν διδάξει σε ΑΕΙ, όσο και από κάποιους συμφοιτητές μας που μπορεί να είχαν τα δικά τους διεκπεραιωτικά όνειρα.
7. Το ζήτημα είναι πολιτικό. Εξαρχής η διορισμένη διοικούσα επιτροπή, στην πλειοψηφία της, μερίμνησε για τη συρρίκνωση του τμήματος αφενός εξυπηρετώντας κατά κύριο λόγο "οικογενειακές υποχρεώσεις" κατά μήκος και κατά πλάτος του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και αφετέρου μη επιτρέποντας στο τμήμα να αναπτυχθεί ως όφειλε από πολιτικό και μικροπολιτικό συμφέρον, αλλά και από -πρέπει να τους αναγνωρίσω- παντελή έλλειψη αισθητικής, καλλιτεχνικής και θεατρικής παιδείας και αγνότατη ανοησία.
8. Πιθανόν να μη χρειαζόμασταν τέταρτο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών στη χώρα, σίγουρα όχι όπως αυτό επιμελώς αποδομήθηκε, παρά τις πρώτες αξιώσεις μας να μετονομαστεί σε Τμήμα Παραστατικών Τεχνών (Performing Arts), παρότι προσέφερε την πρώτη κατεύθυνση χορού και χορογραφίας, παρότι βρίσκεται δίπλα στην Επίδαυρο. Ωστόσο, το ερώτημα της κατάργησης του Τμήματος είναι πλαστό, αλλά πιθανώς εξαρχής κρυμμένο στους όρους δημιουργίας του, ως ανίατη ασθένεια. Καμιά φορά παρασυρόμαστε από το προφανές και χάνουμε εκείνο που έχει πραγματικά αξία να ειπωθεί. Οι άμεσες και έμμεσες στοχευμένες επιθέσεις του υπουργείου στα περιφερειακά και μη εκπαιδευτικά ιδρύματα νομιμοποιούνται στην επιμέρους αντιπαράθεση. Το ζήτημα των περιφερειακών τμημάτων θυμίζει το ζήτημα του κέντρου της Αθήνας: το κράτος, που παθητικά ή ενεργητικά ενισχύει την εξαθλίωση μιας μονάδας, εμφανίζεται εκ των υστέρων με πρακτικές εξυγίανσης / gentrification. Η επιβίωση των περιφερειακών τμημάτων είναι υπόθεση των εργαζομένων και των φοιτητών τους.
* Η Γεωργία Παΐζη είναι απόφοιτος του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών και του ΕΜΠ
