Η αλατότητα απαντάται στη φύση αιώνες πριν από την εμφάνιση των ανθρώπων αποτελώντας απειλή για την γεωργία σε ορισμένα σημεία του πλανήτη για πάνω από 3000 χρόνια και ο όρος αναφέρεται στην ύπαρξη υψηλών συγκεντρώσεων ιόντων κατά κανόνα νατρίου και χλωρίου, κυρίως στο περιβάλλον της ρίζας.
Ο εντοπισμός εδαφών, πλούσιων σε άλατα, βρίσκεται κυρίως σε επίπεδες και παραθαλάσσιες περιοχές ή λεκάνες απορροής με ημίξηρο-ξηρό κλίμα, εμφανίζοντας ταυτόχρονα υψηλές τιμές ηλεκτρικής αγωγιμότητας και υψηλές συγκεντρώσεις συνήθως χλωριούχων και θειικών αλάτων νατρίου, μαγνησίου και ασβεστίου.
Τα τελευταία χρόνια αναδεικνύεται όλο και περισσότερο ο κίνδυνος της χρήσης χλωριωµένων λιπασµάτων στην ευρύτερη Λεκάνη της Μεσογείου και στην Ελλάδα ιδιαίτερα. Το πρόβληµα της δευτερογενούς αλάτωσης, φαινόµενο που συνδέεται άµεσα µε την εντατική γεωργία και την χρήση χλωριωµένων λιπασµάτων, και η οικονοµική σηµασία της στην ελληνική γεωργία δεν έτυχαν της δέουσας προσοχής, καθώς µόνο τα τελευταία χρόνια ξεκίνησαν να χαρτογραφούνται περιοχές µε υψηλές συγκεντρώσεις αλάτων. Η εµφάνιση της αλατότητας παρόλα αυτά αποτελεί πλέον, τον υπ’ αριθµόν ένα περιβαλλοντικό παράγοντα παγκοσµίως, µείωσης της φυτικής αύξησης και της παραγωγικότητας των καλλιεργειών.
Στην Ελλάδα λόγω της εκτεταµένης ακτογραµµής και της γειτνίασης των εδαφών µε το θαλασσινό νερό, σε συνδυασµό µε το ξηρό κλίµα, κατά το οποίο εµφανίζονται υψηλές τιµές εξατµισοδιαπνοής ενώ ταυτόχρονα απουσιάζουν οι υψηλές βροχοπτώσεις, το φαινόµενο της δευτερογενούς αλάτωσης των εδαφών, λόγω της εντατικής γεωργίας, αρχίζει να παίρνει απειλητικές διαστάσεις, µιας και η αλατότητα είναι ικανή να µειώσει την παραγωγή ακόµη και όταν η συγκέντρωση των αλάτων στο έδαφος βρίσκεται κάτω από το κρίσιµο σηµείο. Οι κυριότεροί παράγοντες που ευθύνονται για το φαινόµενο της δευτερογενούς αλάτωσης των εδαφών είναι η εξατµισοδιαπνοή, το θαλασσινό νερό, η εντατική καλλιέργεια, ο αδιαπέρατος εδαφικός ορίζοντας, η υπερλίπανση και η υψηλή άρδευση, καθώς και η χρήση ακατάλληλων λιπασµάτων και κακής ποιότητας νερού. Αποτέλεσµα των παραπάνω παραγόντων, αποτελεί το γεγονός ότι το 50% των αρδευόµενων εκτάσεων επηρεάζονται δυσµενώς από την υψηλή συγκέντρωση αλάτων.
Σήµερα περιοχές στην Ελλάδα που αντιµετωπίζουν σοβαρά προβλήµατα δευτερογενούς αλάτωσης είναι ο Θεσσαλικός κάµπος, που αποτελεί την µεγαλύτερη καλλιεργούµενη περιοχή στην Ελλάδα, ως συνέπεια της εκτεταµένης χρήσης λιπασµάτων και του χαµηλού δείκτη έκπλυσης και οι περιοχές της Αργολίδας, της Νότιας Κρήτης, της Θεσσαλονίκης, της Κατερίνης, της Άρτας κ.λ.π λόγω της διείσδυσης υφάλµυρού νερού. Μικρότερού βαθµού προβλήµατα εντοπίζονται στην Σκάλα Λακωνίας και στις πεδιάδες των ποταµών Σπερχειού και Αχελώου.
Του Βασίλη Τσαμπαρδούκα (Γεωπόνου M.SC., PH.D) τεχνικού υπεύθυνου/υπεύθυνου πωλήσεων Βαλκανίων, Ηaifa Νοτιοανατολικής Ευρώπης Α.Ε.
Τοξικότερο το χλώριο
Το χλώριο αποτελεί µεταξύ των ιόντων που συµµετέχουν στην αλατότητα το τοξικότερο όλων επιδρώντας ταυτόχρονα τόσο στην υδατική καταπόνηση, όσο και αναλαµβάνοντας επιπρόσθετη τοξική επίδραση στον φυτικό ιστό. Σήµερα η οικονοµική συγκυρία µπορεί να φέρει στην επιφάνεια την χρήση και στην χώρα µας λιπασµάτων που έχουν σαν βάση το χλωριούχο κάλιο (ΚCl) ως φθηνής και άφθονής πρώτης ύλης, γεγονός που καθιστά την αναφορά στην τοξικότητα χλωρίου επιτακτική. Λόγω των εδαφοκλιµατικών συνθηκών της χώρας µας, οι οποίες ευνοούν την εµφάνιση της αλατότητας, η χρήση χλωριωµένων λιπασµάτων µπορεί εύκολα να καταστήσει εδάφη που µέχρι πρότινος θεωρούνταν γόνιµα, άγονα µειώνοντας την καλλιεργούµενή έκτασή και την παραγωγή. Τα περισσότερα φυτά που καλλιεργούνται στην Ελλάδα έχουν µικρή αντοχή στις υψηλές συγκεντρώσεις χλωρίου. Η τοξικότητα δε του χλωρίου µπορεί να διακριθεί µακροσκοπικά µε τη µείωση παραγωγής, τη χλώρωση και την περιφερειακή ή πλήρη ξήρανση των φύλλων ακόµη και µε τη νέκρωση της νεαρής βλάστησης.
Αντοχή των φυτών
Τα φυτά ανάλογα µε την αντοχή τους στην αλατότητα και στις υψηλές συγκεντρώσεις χλωρίου διακρίνονται σε ευαίσθητα, µετρίως ευαίσθητα και ανθεκτικά. Ανεξαρτήτου κατηγορίας η εµφάνισή της αλατότητας επιδρά στην παραγωγικότητα τους και µπορεί να οδηγήσει σε ανήκεστο βλάβη. Ευαίσθητα φυτά στο χλώριο είναι η φράουλα, το φασόλι, το µαρούλι, η πορτοκαλιά, η ροδακινιά, η βερικοκιά, η αχλαδιά κ.α. Στα µετρίως ευαίσθητα κατατάσσονται η ντοµάτα, το κολοκύθι, η πιπεριά, το αγγούρι, το καλαµπόκι, το αµπέλι κ.α., ενώ στα ανθεκτικά το ζαχαρότευτλο, το κριθάρι, η ελιά και το βαµβάκι.
agronews.gr
