Η φωτογραφία της ημέρας: Ο Τσαλαπετεινός μέσα από την αρχαία μυθολογία και τη λαική παράδοση

 Μου αρέσουν πολύ οι τσαλαπετεινοί ... είναι τα πουλιά που φέρνουν την Άνοιξη. Πανέμορφοι και γεμάτοι χάρη με το περήφανο λοφίο τους ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα ταπεινά πετούμενα. Γι αυτό τόσο η αρχαία μυθολογία όσο και η λαική παράδοση τον τίμησαν με πολλές ιστορίες.


Τέτοιες ιστορίες θα σας παραθέσω πιο κάτω,παρμένες από ένα υπέροχο βιβλίο-όχι ευρέως γνωστό- του Σεραφείμ Τσιτσά με τον τίτλο "Άγρια τετράποδα και φτερωτά"(έκδοση του 1980).

(Ο τσαλεπετεινός) λέγεται και αγριοκόρακας και πούπος.Το τελευταίο του όνομα οφείλεται στην επίσημη λατινική του ονομασία UPOPA EPOPS.Αλλά και μια λαϊκή παράδοση αναφέρεται σε αυτό.Σ' ένα μακεδονικό χωριό κατοικούσαν- τα πολύ παλιά χρόνια- Τούρκοι κι Έλληνες.Μια μέρα τσακώθηκαν ο παπάς με το χότζα του χωριού.Στον καυγά τους εκείνο ακούστηκαν λόγια άπρεπα για το ιερατικό τους σχήμα κι ο Θεός για να τους τιμωρήσει τους μεταμόρφωσε σε πουλιά,τον παπά σε κούκο και το χότζα σε πούπο,που άρχιζε να ξεφωνίζει:Που!που!που!

Σε πολλά μέρη της Μακεδονίας τον τσαλαπετεινό τον λένε πούπο.Είναι ένα ωφελιμότατο πουλί στη γεωργία,που έρχεται στον τόπο μας δυο φορές το χρόνο,την άνοιξη για τα βόρεια μέρη και το φθινόπωρο για τα νότια.Είναι ένα πολύ σημαδιακό πουλί,χάρη στο μακρουλό ράμφος του και το θαυμάσιο φτερωτό λοφίο,που φέρνει σα βασιλική κορώνα ,απάνω στο κεφάλι του.Τρώει σκουλήκια,κάμπιες,σκαθάρια,κουνούπια,σαλιάγκια,τα οποία αναζητεί με τη μακρουλή μύτη του παντού σε σχισμές βράχων,κορμών δένδρων,στα φύλλα και γι αυτό όπως είπαμε είναι πολύ ωφέλιμο στη γεωργία και στον άνθρωπο και το κυνήγι του απαγορεύεται από το νόμο........Άμα πιαστεί ο τσαλαπετεινός ημερεύει εύκολα.Μαθαίνει να εκτελεί διάφορα παραγγέλματα και δείχνει μεγάλη αφοσίωση στον κύριό του...

Σύμφωνα με άλλο μύθο που διηγείται ο Αιλιανός,ο τσαλαπετεινός ήταν βασιλόπουλο και τόσο πολύ αγαπούσε κι ελάτρευε τους γονείς του βασιλιάδες,ώστε όταν επέθαναν,τους έθαψε μέσα στην κοιλιά του,πεθαίνοντας κι αυτός μαζί τους.Ο ήλιος, που βλέπει όλα όσα γίνονται σ' αυτόν τον κόσμο από ψηλά,σαν είδε αυτό το σεβασμό του Έποπα τον έκανε όμορφο πουλί και στο κεφάλι του έβαλε λοφίο, για να θυμάται πάντοτε αυτό που έκανε στους γονείς του.

Το ριπίδι της σκούφιας του,για το οποίο τόσο καμαρώνει,το κρατάει κλειστό όταν περπατάει,τ' ανοίγει οριζόντια όταν είναι θυμωμένος,κι ορθό ολόστητο στην εποχή των ερώτων.
Αν παραμονέψετε το περπάτημά του,δίχως να σας αντιληφθεί,θα ιδήτε μια εικόνα απερίγραπτης χάριτος και ομορφιάς.Περπατάει αργά αργά,με άνεση,με πεποίθηση,δίχως πηδήματα,δίχως στενοχώρια από τις κακοτοπιές,τις οποίες αποφεύγει με περιφρόνηση.Βάζει μπροστά περήφανα το στήθος του περπατεί κουνιστά κουνιστά,ανοιγοκλείνει το ριπίδι του κεφαλιού του και γυρίζει καμαρωτά δεξιά και αριστερά σαν να θέλει να ρωτήσει τη φύση,αν δημιούργησε εμορφότερο πλάσμα από αυτόν.

Για το όμορφο λοφίο που στολίζει το κεφάλι του υπάρχει μια πολύ παλιά ιστορία,που αναφέρεται στους χρόνους του σοφού βασιλιά Σολομώντα.Μια μέρα ο ξακουστός εκείνος βασιλιάς καθόταν στο περιβόλι του παλατιού του.Ήταν μεσημέρι κι ο ήλιος έκαιγε.Τότε οι τσαλαπετεινοί άρχισαν να πετάνε επάνω από το κεφάλι του,να του κάνουν ίσκιο και με τις κινήσεις των φτερών τους να του δημιουργούν ένα δροσερό αεράκι.

Ο Σολομών για να τους ευχαριστήσει λέει στον αρχηγό των τσαλαπετεινών:"Για ανταμοιβή σας,σας προσφέρω ο,τι χάρισμα μου ζητήσετε..."

"Θέλουμε να δώσεις σ' όλους μας από μια χρυσή κορώνα στο κεφάλι μας σαν αυτό που φοράς εσύ"
"Άλλο τίποτα ζητήστε"απαντά στενοχωρημένος ο βασιλιάς Σολομών."Γιατί αυτό θα σας βγει σε μεγάλο κακό και δεν έχω τη δύναμη να ξαναπαίρνω πίσω αυτό που έδωσα.Οι τσαλαπετεινοί όμως επέμειναν και το δώρο έγινε.

Την ίδια στιγμή στα κεφάλια των τσαλαπετεινών λαμποκοπούσε από μια χρυσή βασιλική κορώνα.Δεν τη χάρηκαν όμως οι δύστυχοι για πολύ καιρό.Σαν τόμαθαν οι άνθρωποι,παράτησαν όλες τις άλλες δουλειές τους και κυνηγούσαν τους τσαλαπετεινούς με τις σφεντόνες,για να μαζέψουν χρυσάφι.Έτσι αναγκάστηκαν να κλειστούν στις κρυψώνες τους νηστικοί και διψασμένοι.

Μια μέρα που περπατούσε στην εξοχή ο βασιλιάς,βλέπει ένα κακόμοιρο πουλί να ξετρυπώνει με προφύλαξη από τα πυκνά κλωνάρια ενός κυπαρισσιού.Ήταν ο αρχηγός των τσαλαπετεινών.Αντί να σηκώσει περήφανα το κεφάλι του για να δείξει την κορώνα του,προσπαθούσε να τη χώσει ανάμεσα στις φτερούγες του.Σαν είδε το βασιλιά φώναξε:

-Είχες δίκιο βασιλιά.Σε παρακαλώ πάρε πίσω τις χρυσές κορώνες μας.Αλλιώς θα πεθάνουμε όλοι,γιατί οι άνθρωποι θα μας αφανίσουν με τις σφεντόνες ή θα πεθάνουμε από την πείνα.
-Σε ειδοποίησα από την αρχή πως δεν μπορώ να το πάρω πίσω το δώρο μου.
-Ώστε λοιπόν δεν υπάρχει πια έλεος και σωτηρία;

Ο Σολομών έσκυψε περίλυπος το κεφάλι του και σκέφτηκε πολύ ώρα...Ύστερα τους είπε:
-Δεν ξαναπαίρνω τις κορώνες σας,αλλά τις αλλάζω με κορώνες με φανταχτερά φτερά...

Από τότε οι τσαλαπετεινοί έχουν το πολύχρωμο λοφίο τους....