Σε απόσταση 5 χιλιομέτρων βορειοδυτικά της πόλης του Ναυπλίου δεσπόζουν δύο λόφοι. Ο ένας ξερός, με τη χαρακτηριστική χλωρίδα της νότιας Πελοποννήσου, φιλοξενεί αρχαία ερείπια, πιθανώς κάποιας ακρόπολης. Ο άλλος, πνιγμένος στη βλάστηση, είναι ο προορισμός μου εκείνη τη βροχερή ημέρα του Οκτώβρη. Πάνε χρόνια από τότε που φήμες είχαν φτάσει στα αυτιά μου για το ησυχαστήριο του Αγίου Αδριανού που βρίσκεται στον κατάφυτο λόφο του μικρού χωριού Νέου Ροινού (Κατσίγκρι) Ναυπλίας, ένα πανέμορφο εκκλησάκι που στο τέμπλο του, μια οπή κάτω από την εικόνα της Παναγίας θεωρείται από τους πιστούς πως αποτελεί ένα από τα πολλά θαύματα της χριστιανοσύνης. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Σταματώ το αμάξι μου και κοιτάζω το ναό. Είναι μικρός, σταυρεπίστεγος και περιποιημένος και βρίσκεται στο κέντρο του ησυχαστηρίου. Διαβάζουμε στην πελοποννησιακή πρωτοχρονιά:
« Η Αργολίδα βρίθει από το είδος εκείνο των ναών τους οποίους ονομάζουμε σταυρεπίστεγους, επειδή οι στέγες τους σχηματίζουν ένα μεγάλο σταυρό. Εις τους σταυρεπίστεγους ναούς περιλαμβάνεται και ο ιερός ναός που βρίσκεται στο χωριό Κατσίγκρι της Αργολίδος, τιμώμενους δε εις μνήμην των Αγίων μαρτύρων Αδριανού και Ναταλίας. Φέρει προσθέτως, πλην της δυτικής τοξωτής θύρας και μια άλλη, κατά το δυτικό τμήμα, της βορείου μικράς πλευράς του, ως και στενότατον παράθυρον εις το κάτω μέρος της εγκάρσιας καμάρας. Η ύπαρξις στενωτάτων, εν είδη πολεμιστριών και σχεδόν παντελής έλλειψις παραθύρων είναι ενδεικτικαί των χρόνων της τουρκοκρατίας..»
Μια ακόμα πηγή του 1898 αναφέρει την εξής μαρτυρία. « Ούτος ο θείος και πάνσεπτος ναός του Αγίου ενδόξου μεγαλομάρτυρος και θαυματουργού Αδριανού και Ναταλίας ιστορήθη δι' εξόδου του ενδοξωτάτου άρχοντος και δραγουμάνου του Μορέως, κυρίου κυρ - Θόδωρου Καπελέτη εκ
πόλεως 'Aργους (..) Δια χειρός καμού του ταπεινού Ιερεμίου Ιερομον'Aχου του εξ Αδαμίου Ιουνίω αψμγ' (1743).
Οι δύο παραπάνω πηγές, λοιπόν, τοποθετούν την ίδρυση του Ναού στα χρόνια της τουρκοκρατίας αν και δεν αποκλείεται, σύμφωνα με τη μοναδική μοναχή του ησυχαστηρίου, να θεμελιώθηκε π'Aνω σε προϋπάρχοντα αρχαιότερο ναό. Γεγονός είναι πάντως πως επί 250 περίπου χρόνια ο ναός ήταν εγκαταλελειμμένος, μέχρι πριν 13 χρόνια που η μοναχή Ζωή αποφάσισε με πενιχρά μέσα να τον ανακαινίσει και να αναστηλώσει σχεδόν εκ μηδενός τα περιβάλλοντα καλυβάκια. Το αποτέλεσμα δικαιώνει πλήρως τον κόπο της, όπως μπορεί να διαπιστώσει ο επισκέπτης.
Εισέρχομαι στο ναό και αμέσως η παλαιότητά του μου καθίσταται προφανής. Είναι γεμάτοςπαμπάλαιες τοιχογραφίες, χαραγμένες με τα ονόματα των επισκεπτών και τις χρονολογίες που τον επισκέφτηκαν. Διαβάζω μερικά από αυτά και διαπιστώνω πως οι χρονολογίες τους ανάγονται στο 17ο και 18ο αιώνα και έχουν προκαλέσει μεγάλες φθορές στις τοιχογραφίες. Μια από αυτές, εκείνη που βρίσκεται στο υπέρθυρο της εισόδου, είναι σε καλή κατάσταση και αναπαριστά σκηνές από την Αποκάλυψη του Ιωάννη. Στο δεξί μέρος βρίσκονται οι Δίκαιοι που θα κληρονομήσουν τον Παράδεισο και στο αριστερό δαίμονες οδηγούν τους αμαρτωλούς στην Κόλαση, όπου οφιοειδή πνεύματα τους κατατρώνε.
Κανείς δεν θα μπορούσε να νιώθει καλά κοιτάζοντας αυτή την αναπαράσταση, ακόμα και αν δεν πιστεύει σε μετά το θάνατο ζωή. Το ότι οι αγιογράφοι επέλεξαν να τοποθετήσουν την Κόλαση και τον Παράδεισο στην εξώθυρα, με κάνει να πιστεύω πως αυτό ήταν το τελευταίο μήνυμα που έπαιρναν οι πιστοί βγαίνοντας από το ναό, μια τελευταία υπενθύμιση...
Σύμφωνα με τον Συναξαριστή, οι 'Αγιοι Αδριανός και Ναταλία υπήρξαν ανδρόγυνο και όταν ο Αδριανός συνελήφθη από τους Ρωμαίους επειδή ήταν χριστιανός, η Αγία Ναταλία του συμπαραστάθηκε και τον προέτρεπε να μην προδώσει την πίστη του, παρά τα βασανιστήρια στα οποία υποβλήθηκε και που τον οδήγησαν τελικά στο θάνατο.
Με ποικίλες σκέψεις να περνούν από το μυαλό μου, συνεχίζω να θαυμάζω το εσωτερικό του ναού, ώσπου το μάτι μου πέφτει στην εικόνα της Παναγίας του τέμπλου.
Η ιδιαιτερότητα που μου τραβάει την προσοχή δεν είναι η ίδια η εικόνα αλλά μια οπή που βρίσκεται κάτω από αυτή και που αποτελεί το λόγο της επίσκεψής μου στο ησυχαστήριο. Η παράδοση λέει πως η οπή εκείνη παρέχει τη δυνατότητα να διαπερνά μέσα από αυτή ολόκληρο το ανθρώπινο σώμα. Την κοιτάζω προσεκτικά και συγκρίνοντάς τη με την ωραία πύλη που βρίσκεται δίπλα της, μοιάζει μικροσκοπική.Το μάτι μου δεν δέχεται την πιθανότητα να περνάει άνθρωπος από εκεί μέσα.
Η άλλη κυρία μου λέει πως τα πάντα είναι θέμα πίστης και πως η οπή διευρύνεται αν πρόκειται για παχουλό άτομο που όμως πιστεύει. Ρωτάω για το σκοπό της ύπαρξης του θαύματος και αποφεύγουν να απαντήσουν. Μου λένε μόνο πως η πίστη κινεί βουνά και πως η θρησκεία μας είναι ζωντανή, ενώ υποτίθεται πως παλιότερα έβαζαν τους αρρώστους να περάσουν μέσα από την οπή και αν το κατάφερναν, τότε θα γίνονταν καλά.
Φεύγουν για να απολαύσουν τον καφέ τους με τη μοναχή και μένω μόνος, αντιμέτωπος με την οπή. Κλείνω την πόρτα και βγάζω το μέτρο που είχα φέρει μαζί μου. Η οπή έχει διαστάσεις 40 εκατοστά ύψος και 32 πλάτος. Μετράω τις δικές μου διαστάσεις στην πλάγια θέση και είναι ελαφρώς μεγαλύτερες.
Φαντάζομαι όμως πως η πίεση των μαλακών μορίων μικραίνει τις διαστάσεις, οπότε θεωρητικά θα μπορέσω να περάσω.
Το σκέφτομαι ξανά και ξανά, περιμένω να φύγουν και μερικοί άλλοι επισκέπτες και αναλογίζομαι από πόσο μικρές διαστάσεις περνάει το έμβρυο κατά τον τοκετό - όμως περνάει. Ξαπλώνω στο πάτωμα και κοιτάζω ξανά την οπή, ενώ η κλειστοφοβία μεγαλώνει μέσα μου.
Η επιτυχία έφερε τον ενθουσιασμό και επειδή η παράδοση θέλει να περνάει ο πιστός τρεις φορές, δοκιμάζω και μια δεύτερη, αυτή τη φορά ανάσκελα. Είμαι ο μισός από τη μία πλευρά του τέμπλου και ο μισός από την έξω. Το δύσκολο σημείο των ώμων, η αμφικρωμιακή διάμετρος που λέμε στη Μαιευτική, έχει περάσει, άρα το υπόλοιπο σώμα θα γλιστρήσει εύκολα. Εκείνη τη στιγμή, η κλειστοφοβία ξυπνάει μέσα μου και ο τρόμος μου μεγαλώνει εκθετικά. Και αν όντως αυτό είναι ένα θαύμα κι εγώ γίνομαι μάρτυρας του θαύματος; Δε νιώθω καλά, αισθάνομαι πως τα τοιχώματα με σφίγγουν υπερβολικά, ενώ ως τότε ήταν πολύ άνετα.
Δοκιμάζω να κάνω μικρές κινήσεις για να ξεφρακάρω και δεν γίνεται τίποτα, ούτε όταν με κόπο γυρίζω στο πλάι. Η γιαγιά μου που ακολούθησε μαζί στο οδοιπορικό, προσπαθεί να με τραβήξει, να με βοηθήσει αλλά δεν γίνεται τίποτα, οπότε πηγαίνει να φωνάξει τη μοναχή και μένω μόνος μου εκεί, να φέρνω στο νου μου τις εικόνες με τόσους ανθρώπους που είχα δει να περνούν, άλλος μπρούμυτα, άλλος ανάσκελα, μερικοί από αυτούς έπαιζαν παίρνοντας περίεργες στάσεις και όμως περνούσαν. Εγώ, άραγε, δεν είχα τόσο δυνατή πίστη;
Θυμάμαι το Χριστό να αναφέρει πως η πίστη μετακινεί και βουνά ακόμη και σιγά σιγά νιώθω πολύ άνετα εκεί μέσα, τόσο που με μια απλή κίνηση βγαίνω άνετα μέσα από την οπή, οπότε περνάω το ίδιο άνετα και μια τρίτη και τελευταία φορά.
Σκέψεις
Πρόκειται για θαύμα ή για κάτι το φυσιολογικό; Οι διαστάσεις της οπής είναι αρκετές για ορισμένους σωματότυπους, για άλλους οριακές και για μια τελευταία κατηγορία οπωσδήποτε αναρωτιέται κανείς πως είναι δυνατό τόσο μεγαλόσωμοι άνθρωποι να μπορούν να περάσουν, ακόμα και αν δεχτούμε ως πιθανή εξήγηση τη συμπίεση των μαλακών μορίων του σώματος πάνω στα τοιχώματα της οπής.
Δεν στάθηκε δυνατό να ανακαλύψω ποιος και πότε άνοιξε την οπή καθώς και το σκοπό που είχε, μπορώ όμως να κάνω μερικές σκέψεις και συσχετισμούς. Η οπή προφανώς δεν ανοίχτηκε προκειμένου να «λειτουργήσει» ως θαύμα αλλά για να υποδηλώσει αυτό που συναντάμε σε μερικές σπάνιες εικόνες.
Ότι η Πύλη του Παράδεισου είναι στενή και δύσκολη, σε αντίθεση με την Πύλη της Κόλασης, την οποία εύκολα μπορεί να διαβεί κανείς. Όμως, γιατί αποφασίστηκε να ανοιχτεί η οπή κάτω από την εικόνα της Παναγίας; Νομίζω πως και αυτό το ερώτημα είναι εύκολο να απαντηθεί ή τουλάχιστον να κάνουμε μια σχετικά καλή υπόθεση.
Διαβάζουμε στους Χαιρετισμούς της Θεοτόκου « Χαίρε, πύλη μόνη, ην ο Λόγος διώδευσε μόνος, η μοχλούς και πύλας άδου, Δέσποινα, τω τόκω σου συντρίψασα, χαίρε η θεία είσοδος των σωζόμενων πανύμνητε». Η Παναγία, λοιπόν, θεωρείται πως είναι η Πύλη και το όχημα μέσω του οποίου οι πιστοί μπορούν να εισέλθουν στον Παράδεισο και αυτό συμβαίνει επειδή ήταν εκείνη που γέννησε τον υιό του Θεού, που άνοιξε ξανά τις σφραγισμένες Πύλες προς την αιώνια ζωή.
Η οπή συνδέει τον κύριο ναό με το ιερό και ο πιστός που διέρχεται μέσω της οπής, βιώνει μια εμπειρία παρόμοια με τη γέννηση. Διαμέσου της οπής, που από πάνω της στέκεται η Παναγία, ο άνθρωπος αφήνει τον κόσμο (ναό) και εισέρχεται στο Ιερό Θυσιαστήριο, στα 'Αγια των Αγίων και κριτήριο για τη διάβασή του αυτή δεν είναι ούτε η κοινωνική - οικονομική του κατάσταση, ούτε οι σωματικές του διαστάσεις αλλά μόνο η πίστη...
Βιβλιογραφία
1. Ευγενία Γραικιώτου - Σταυροπούλου « Ο μεγαλομάρτυς 'Αγιος Αδριανός και η Αγία Ναταλία» εκδόσεις Βασιλόπουλος, Αθήνα 2002
2. Αναστάσιος Ορλάνδος Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά, τόμος του 1964
3. Μιχαήλ Λαμπρινίδου, τύπος Εκδοτικής Εταιρείας 1898.
Συγγραφέας:Μώρος Μιχάλης.
