Ένα νέο ιδιαίτερο μουσείο δημιουργήθηκε στην ορεινή Αρκαδία. Εκεί, στην καρδιά του Μαινάλου, στα λημέρια του Κολοκοτρώνη, ο Δήμος Φαλάνθου είχε την έμπνευση κι έκανε την ιδέα πράξη, δημιουργώντας το Μουσείο Δασικής Ιστορίας Μαινάλου. Πρόκειται για ένα σύγχρονο μουσείο που αναδεικνύει, εκτός από την δασική ιστορία του βουνού, τα πρώτα βήματα βιομηχανικής εξέλιξης του τόπου, που πλέον αποτελούν ιστορική ανάμνηση για τους ντόπιους και για όσους επιθυμούν να το επισκεφτούν ένα περιβαλλοντικό κέντρο εκπαίδευσης. Το Μουσείο Δασικής Ιστορίας Μαινάλου, φιλοξενείται στις εγκαταστάσεις του παλιού εργοστασίου ξύλου, στο Χρυσοβίτσι Αρκαδίας, στο κέντρο του εντυπωσιακού ελατοδάσους Μαινάλου.
Η σύγχρονη δασική ιστορία του Μαινάλου, ξεκινά με την ίδρυση της δασικής υπηρεσίας στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος το 1836. Το Δασονομείο Γορτύνης, στη Δημητσάνα, είναι ένα από τα 32 Δασονομεία που λειτούργησαν για πρώτη φορά στην ελεύθερη Ελλάδα. Η Δασική σχολή Βυτίνας, που ιδρύθηκε το 1896 με την δωρεά του Βυτιναίου ευπατρίδη Τριανταφυλλίδη, είναι από τις πρώτες σχολές που εκπαιδεύει ειδικευμένο προσωπικό, που ασχολείται με το δασικό πλούτο της χώρας. Σχεδόν μισό αιώνα αργότερα, το 1939 δημιουργήθηκε και λειτούργησε το πρώτο κρατικό εργοστάσιο επεξεργασίας ξύλου, πρόκειται για το πριστήριο στο Χρυσοβίτσι της ορεινής Αρκαδίας. Την ίδια χρονιά λειτούργησαν κι άλλα τέτοια εργοστάσια, στην Αρτεμισία του Ταϋγέτου, στα Φουρνά της Ευρυτανίας, στο Περτούλι Τρικάλων και στα ορεινά του νομού Σερρών, τα οποία δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο της προσπάθειας για την προστασία και την αξιοποίηση του δημόσιου δασικού πλούτου. Το εργοστάσιο, στο Χρυσοβίτσι Μαινάλου, με την ατμομηχανή που είχε για να δίνει κίνηση στα μηχανήματά του, παράλληλα με το σκοπό που δημιουργήθηκε έδωσε ηλεκτρικό ρεύμα στο χωριό. Το Χρυσοβίτσι ήταν το μοναδικό χωριό της Πελοποννήσου που είχε ρεύμα από το 1940. Στα υπόλοιπα χωριά της περιφέρειας το ηλεκτρικό ρεύμα έφτασε τουλάχιστον 25 χρόνια αργότερα. Το εργοστάσιο επεξεργασίας ξύλου συνέχισε την λειτουργία του μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970 -μέχρι που η τεχνολογία το ξεπέρασε- και απασχολούσε σημαντικό αριθμό εργαζομένων. Αξίζει να σημειωθεί πως μόνο στο Χρυσοβίτσι έμεναν μόνιμα εκατό οικογένειες, όπου τα επόμενα χρόνια μετανάστευσαν στην Τρίπολη και στην Αθήνα, ενώ σήμερα στο χωριό μένουν, μόνιμα, λιγότερα από είκοσι άτομα και πρόκειται στην πλειοψηφία τους για ηλικιωμένους και συνταξιούχους. Με στόχο τη διάσωση και ανάδειξη του παλαιού εργοστασίου, ο Δήμος Φαλάνθου, που σε λίγες μέρες, λόγω Καλλικράτη, συνενώνεται με το Δήμο Τρίπολης δημιούργησε το Μουσείο Δασικής Ιστορίας Μαινάλου. Το 2003 διεκδίκησε και του παραχωρήθηκε, από το Υπουργείο Γεωργίας, η χρήση των κτηριακών εγκαταστάσεων του παλαιού κι εγκαταλελειμμένου εργοστασίου, προκειμένου αυτό να μετατραπεί σε μουσείο. Στην συνέχεια ο Δήμος Φαλάνθου με την επιστημονική υποστήριξη του Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς και με χρηματοδοτήσεις που εξασφάλισε από το αναπτυξιακό πρόγραμμα ΘΗΣΕΑΣ, από το πρόγραμμα Leader+, αλλά και από ίδιους πόρους, μετέτρεψε το παλαιό εργοστάσιο σ' ένα σύγχρονο μουσείο δασικής ιστορίας, μοναδικό στην Ελλάδα. Το μουσείο αξιοποιώντας τον μηχανολογικό εξοπλισμό του εγκαταλελειμμένου εργοστασίου, που συντηρήθηκε και αποκαταστάθηκε γι' αυτό το σκοπό, ξαναζωντανεύει και εξηγεί για χάρη των επισκεπτών τη λειτουργία του παλαιού εργοστασίου. Επίσης, παρουσιάζεται όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τη λήψη, επεξεργασία και αξιοποίηση της ξυλείας από τον άνθρωπο, κατά την εποχή λειτουργίας του πριστηρίου. Παράλληλα παρουσιάζεται η χλωρίδα και πανίδα του Μαινάλου, ο κύκλος ζωής του δάσους και προβάλλεται η οικολογική σημασία του δάσους, ενώ αναδεικνύεται ο ρόλος της επιστήμης της δασολογίας, στην αειφορική διαχείριση του δασικού πλούτου. Αυτό το εναλλακτικό μουσείο, που μπορεί κάλλιστα να λειτουργήσει κι ως κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, βρίσκεται είκοσι λεπτά από την Τρίπολη κι εγκαινιάζεται την επόμενη Κυριακή 19 Δεκεμβρίου στις 12 το μεσημέρι.
