Στις πηγές της Aμυμώνης
Τρία χιλιόμετρα νοτιοδυτικά από το Άργος και στην παλαιά εθνική οδό προς Τρίπολη δεξιά του δρόμου η διακλάδωση οδηγεί στο Κεφαλάρι , ανάμεσα από περιβόλια, παλιές αγροτικές κατοικίες, σύγχρονες βίλες και παλιούς παραδοσιακούς νερόμυλους.
Ο αρχαιότατος αυτός τόπος λατρείας με το γραφικό ναό της Ζωοδόχου Πηγής είναι και σήμερα ένα ευλαβικό προσκύνημα για τους ντόπιους, αλλά μαζί και ένας δροσερός τόπος αναψυχής γύρω από τις πηγές του Ερασίνου, 7 χιλιόμετρα συνολικά από το Άργος, στο δήμο του οποίου ανήκει.
Από τα σπηλαιώδη έγκατα και τις υπόγειες ροές των μεγάλων οροσειρών της Αρκαδίας ξεκινάει ο Ερασίνος. Είναι ένας ιδιότροπος ποταμός, αλλά και ιερός προστάτης του τόπου και των κατοίκων του, άλλοτε με την πλημμύρα και άλλοτε με την ξηρασία του. Με τα νερά του κινήθηκαν άλλοτε οι Μύλοι του Άργους. Δίπλα του το 1829 ιδρύθηκε το πρώτο εργοστάσιο χαρτοποιίας και το 1833 δημόσιο πυριτιδοποιείο. Μια πρώτη έκρηξη πυρίτιδας το κατάστρεψε το 1868, ενώ ακολούθησε και μια δεύτερη έκρηξη, δραματική, το 1908 με πολλά θύματα και ζημιές.
Ομορφότατη η μικρή λίμνη, που σχηματίζουν τα νερά αμέσως μετά τις πηγές του και κάτω ακριβώς από την εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής. Γύρω της μεγάλα πλατάνια και στη σκιά τους εξοχικά κέντρα. Το τοπίο κορυφώνεται με τον πέτρινο κωνικό λόφο του Προφήτη Ηλία και το κάτασπρο εκκλησάκι στην κορυφή του, το όρος Χάον των αρχαίων.Tο Κεφαλάρι είναι επίσης γνωστό για το σπήλαιό του, το οποίο παλιά ήταν κοίτη υπόγειου ποταμού.
Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι εδώ έβγαιναν τα νερά της Στυμφαλίας λίμνης και κάθε χρόνο τελούσαν μια οργιαστική γιορτή προς τιμήν του Πάνα και του Διόνυσου, την «Τύρβη». Στα τοιχώματα του σπηλαίου - το επισκέψιμο μέρος του οποίου δεν είναι μεγάλο, αλλά περιορίζεται σε 30 μέτρα βάθος περίπου - διακρίνονται μερικές σκαλιστές κόγχες, που πιθανότατα φιλοξενούσαν αναθηματικά ειδώλια. Στις αρχές του αιώνα έγινε μια πρόχειρη ανασκαφή και έφερε στο φως νεολιθική κεραμική. Το σπήλαιο όμως είχε κατοικηθεί από ανθρώπους πολύ νωρίτερα.
Γερμανοί αρχαιολόγοι που έσκαψαν στο κέντρο της αίθουσας (ο R. Felsch το 1972 και ο L. Reisch το 1975-76) βρήκαν λεπίδες και αιχμές των αρχών της νεότερης παλαιολιθικής εποχής, δηλαδή περίπου του 35000 π.Χ.! Παρά τα σημαντικότατα ευρήματα δεν έγινε καμία άλλη ανασκαφή από τότε και έτσι η σπηλιά κρατάει φυλαγμένα τα μυστικά της δύο μέτρα κάτω από το δάπεδό της.
Οι σπηλιές πάντως ήταν πάντα ελκυστικές ως χώροι λατρείας κι έτσι στα νεότερα χρόνια ήρθε και φώλιασε εδώ μέσα η Παναγιά η Κεφαλαριώτισσα. Ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής, της Παναγίας της Κεφαλαριώτισσας, χτίστηκε κατά την παράδοση από τον Λέοντα τον Α’, αλλά έχει και συμπλήρωμα του Ιουστινιανού και άλλων αυτοκρατόρων. Ξαναχτίστηκε το 1833 – τα εγκαίνιά του το 1835 τα τίμησε και ο Πατριάρχης – και γιορτάζει την Παρασκευή μετά το Πάσχα, της Διακαινησίμου. Ακόμα και σήμερα προσελκύει πλήθος προσκυνητών, δε συνεχίζεται όμως η παλαιά παράδοση του ξεφαντώματος.
Κόκλα
Mε θέα τον Aργολικό
Μια διακλάδωση αμέσως μετά τα παλαιά σφαγεία του Άργους οδηγεί μέσα από συνεχόμενους ελαιώνες και πορτοκαλεώνες στο απομονωμένο χωριουδάκι, Κόκλα , που έχει θαυμάσια πανοραμική θέα προς τον κάμπο και τον αργολικό κόλπο και πανέμορφα πετρόχτιστα σπίτια. Κάποια απ’ αυτά αναπαλαιώνονται σήμερα και αποτελούν εξοχικές κατοικίες κατοίκων του Άργους ή ανθρώπων που κατάγονται από το χωριό και σήμερα ζουν σε άλλες πόλεις, αλλά με κάθε ευκαιρία ξαναγυρίζουν στο χωριό τους, για να απολαύσουν την καθαρή ατμόσφαιρα, τη φύση και τη μαγευτική θέα του κάμπου και του αργολικού κόλπου απ’ αυτό το υπέροχο φυσικό μπαλκόνι.
Ελληνικό
Tο μυστικό της Πυραμίδας
Συνεχίζουμε ΝΔ το δρόμο που οδηγεί μετά από 3 χιλιόμετρα στο Ελληνικό (με 395 κατοίκους στην απογραφή του 1951 και 379 κατά την απογραφή του 1991), έναν ημιορεινό συνοικισμό χτισμένο πάνω στη νοτιοανατολική πλαγιά του «Ευαγγελισμού».
Δημιουργήθηκε από ορεινούς γεωργούς και κτηνοτρόφους, που ήρθαν εδώ παλαιότερα από την Κρύα Βρύση και το Τουρνίκι. Απαγκιάζει από το βοριά με το Μεγαλοβούνι, που έχει 700 μ. ύψος, γι αυτό και είναι εύφορο μέρος και μεγαλώνουν εύκολα στα χώματά του ελιές, καϊσιές, λεμονιές και πορτοκαλιές σε όλες τις ποικιλίες.
Κτισμένο γύρω από την εκκλησιά του Αη Γιώργη εποπτεύει πάνω στο «Καστράκι», το μικρό λόφο στους πρόποδες του χωριού και στ’ ανατολικά του δρόμου. Στην κορφή του λόφου (95 μ. ύψος) ένα παράξενο αρχαίο οικοδόμημα: η Πυραμίδα του Ελληνικού ή των Κεγχρεών.
Η Πυραμίδα του Ελληνικού
Υψώνεται γκρίζα και μυστηριακή πάνω στην οριζόντια ηρεμία του Αργείτικου κάμπου στολισμένη με μια ανθισμένη αγριαμυγδαλιά την άνοιξη.
Φυλάει το μυστικό της χρησιμότητάς της μέσα στα σιωπηλά της τείχη Φυλάκιο – πύργος μεγαλόπρεπος πάνω στο δρόμο του Άργους προς την Τεγέα ή «πολυάνδριον μνημείο για πεσόντας Αργείους» σε κάποια μάχη νικηφόρα, ίσως των Υσιών, όπου το 669 π.Χ. νικήθηκαν οι Σπαρτιάτες, όπως υποστηρίζουν οι δυο πιθανότερες θεωρίες, που διατυπώθηκαν για την ταυτότητα αυτού του κτιρίου. Ο Παυσανίας, όπως και οι σύγχρονοί του αργείοι, θεωρούσαν την πυραμίδα ταφικό μνημείο. Πρόσφατη ανασκαφική μελέτη δεν μπόρεσε να βεβαιώσει ότι χρησιμοποιήθηκε για ταφές και τη χαρακτήρισε οχυρό παρόδιο.Αποτελείται από ένα τετράγωνο βάθρο με κεκλιμένες, σε κλίση πυραμίδας, πλευρές – μήκος 15 μέτρα, σημερινό ύψος 1,65 μ. – χτισμένες με πολυγωνικούς ογκόλιθους επεξεργασμένους και αρμοσμένους με επιμέλεια. Με πύλη – είσοδο, διάδρομο, διαμερίσματα και στέρνα επιχρισμένη. Στο εσωτερικό της μια μυλόπετρα και διάφορα αγγεία που βρέθηκαν σε παλιότερες ανασκαφές.
Η τοιχοδομία της πυραμίδας είναι πολυγωνική και θεωρείται του τετάρτου π.Χ. αιώνα. Οι 4 τοίχοι της είναι επικλινείς με κανονική προς τα μέσα απόκλιση, όπως των αιγυπτιακών πυραμίδων. Στο εσωτερικό της σχηματίζεται χώρος τετράγωνος διαστάσεων 7,10x7,10 μέτρων, του οποίου όμως οι τοίχοι είναι κάθετοι και, αν προεκταθούν προς τα πάνω, θα συναντήσουν την επικλινή εξωτερική επιφάνεια χαμηλότερα από το σημείο, όπου θα μπορούσαν να συναντηθούν σ’ ένα κοινό σημείο οι επικλινείς 4 γραμμές των γωνιών της πυραμίδας.
Η παρατήρηση αυτή οδήγησε στην υπόθεση πως η πυραμίδα του Ελληνικού ήταν κόλουρος, προχωρούσε δηλαδή με επικλινείς τις πλευρές της ως το ύψος των 3,5 περίπου μέτρων και έπειτα είχε επίπεδη στέγη ή κάποιο εποικοδόμημα με επάλξεις. Η βόρεια και η νότια πλευρά έχουν μήκος περίπου 12,6 μ., ενώ η δυτική και η ανατολική περίπου 15 μέτρων, γιατί αφέθηκε ένας διάδρομος εσωτερικός σ’ όλο το μήκος της νότιας πλευράς, από τον οποίο ήταν προσιτή η θύρα του εσωτερικού τετράγωνου δωματίου. Αν δεν αφήνονταν ο εσωτερικός διάδρομος της εισόδου και αν η θεμελίωση αποτελούσε τετράγωνο με μήκος κάθε πλευράς 12,6 μέτρων, θα σχηματίζονταν κανονική πυραμίδα.
Η πιο τεκμηριωμένη άποψη είναι του Αμερικανού αρχαιολόγου L. Lord, που ανέσκαψε το μνημείο το 1937, και του Έλληνα συναδέλφου του Ιωάννη Πίκουλα, που προχώρησε σε βάθος την ανασκαφική έρευνα και τη μελέτη του μνημείου το 1993. Σύμφωνα μ’ αυτούς τους επιστήμονες, η πυραμίδα του Ελληνικού ήταν το ισχυρό θεμέλιο ενός παρόδιου φυλάκιου του τέλους του 4ου π.Χ. αιώνα. Πάνω στην κόλουρη αυτή πυραμιδοειδή βάση πρέπει να υπήρχε ένα ξύλινο εποικοδόμημα, που σηκωνόταν σε αρκετό ύψος, ώστε η φρουρά του να εποπτεύει τον αρχαίο δρόμο Άργους – Τεγέας, που περνούσε από δω.
Ζόγκα
Kάτω από τους Bράχους
Τέσσερα χιλιόμετρα ΝΔ από την Πυραμίδα του Ελληνικού και 14 από το Άργος συναντάμε τη Ζόγκα, κάτω ακριβώς από το δρόμο.
Ένα μικρό εικονοστάσι της Αγίας Παρασκευής μπροστά μας, ενώ δεξιά βλέπουμε φυτρωμένα πάνω στους βράχους γραφικά σπίτια κτηνοτρόφων του συνοικισμού Ζόγκα να φυλάνε το μονοπάτι.
Μετά από μια ώρα ποδαρόδρομο φτάνουμε στο μοναστήρι – σκήτη του Αγίου Νικολάου. Ο Άγιος Νικόλαος της Ζόγκας ή Μπούμπας, μια σκήτη χτισμένη μέσα σ’ ένα μοναχικό επιβλητικό βράχο, βρίσκεται στον ίδιο χώρο αρχαίας λατρείας, όπως μαρτυρούν διάφορα μαρμάρινα κομμάτια διακοσμημένα με ανθέμια, που τα διακρίνουμε εντοιχισμένα στον ψηλό τοίχο που κρύβουν το μικρό ναϊδριο και τα κελιά του. Η σκήτη αυτή δημιουργήθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα από το μοναχό Γεράσιμο της μονής Γοργοεπηκόου της Νεστάνης.Το μοναστηράκι αυτό του Αγίου Νικολάου δε φιλοξένησε ποτέ πολλούς ασκητές. Λίγα τα κρανία των μοναχών σε μια γωνιά του.
Μετά το «χωριό» Ζόγκα (ουσιαστικά πέντε σπίτια σκορπισμένα ανάμεσα στα πουρνάρια) συνεχίζει δρόμος, ο οποίος ανηφορίζει ομαλά στο εντελώς ερημικό τοπίο, που έχει θαυμάσια θέα στις απόκρημνες ανατολικές πλαγιές του Κτενιά. Το πρώτο κτίσμα, που θα συναντήσουμε είναι το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου, αριστερά πλάι στο δρόμο, με δέντρα στον αυλόγυρό του. Καλό σημείο για διανυκτέρευση, αν σας πιάσει εδώ το βράδυ. Μετά το ξωκλήσι ο δρόμος συνεχίζει να ανηφορίζει και 1,5 χλμ. παρακάτω θα περάσουμε δίπλα από το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής και θα δούμε μπροστά σας πάνω στο βουνό τα πρώτα σπίτια του χωριού Κρύα Βρύση.
Aνηφορίζοντας τον Kτενιά
Σ’ αυτό το χωριο, ορεινό και απομακρυσμένο με ελάχιστους κατοίκους σήμερα , τα περισσότερα από τα πενήντα περίπου σπιτάκια του είναι σε καλή κατάσταση.
Η μεγάλη νεόχτιστη εκκλησία της Κρύας Βρύσης, κοντά στη μικρότερη παλιά με το γραφικό μικρό καμπαναριό, – Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης – χτισμένες σε μικρό λόφο προπέμπουν πασίχαρες στο χωριό. Δυτικά η κορυφή του Κτενιά με 1599 μέτρα ύψος, στη ΝΔ πλάτη του χωριού Κρύα Βρύση. Η ψηλότερη κορυφή του Κτενιά με 1634 μέτρα ύψος βρίσκεται ΒΔ του χωριού. Βορειότερα η κορφή του Αρτεμίσιου, που αγναντεύει το αργολικό τοπίο και τη θάλασσα από τα 1771 μέτρα του. Το Γαϊδουροβούνι και το Μαυροβούνι, χαμηλότερα βουνά, συμπληρώνουν τον κύκλο γύρω από τα τρία χωριά πάνω από το βόρειο λεκανοπέδιο της Αργολίδας.
Κρυονέρι
H ερημιά του Mπούγα
Τρία χιλιόμετρα ΒΔ λίγα έρημα σπίτια σημαδεύουν το δεύτερο χωριό, το συνοικισμό Κρυονέρι ή Μπούγα, όπως ήταν το όνομά του παλιότερα, από το όνομα κάποιου Πασά-Μπούγα ή Μπούα Κάτω ακριβώς χαράζεται βαθιά η ρεματιά του Μερκούρη, που καταλήγει στο ομώνυμο χωριό.
Μέσα στο Κρυονέρι, πάνω σε μια στροφή του δρόμου λίγο πριν από τη βρύση του χωριού, θα δείτε ένα χωματόδρομο να φεύγει δεξιά (δυτικά). Αυτός είναι ο δρόμος που συνεχίζει προς το επόμενο και τελευταίο χωριό του Κτενιά, το Τουρνίκι, που βρίσκεται 2,2 χλμ. παραπέρα.
Περίπου 1,5 χλμ. μετά το Κρυονέρι, στο σημείο που υπάρχει και ένα εικονοστάσι, θα δείτε αριστερά σας μια συστάδα από τέσσερις τεράστιες βελανιδιές σ’ ένα πλάτωμα. Ιδανικό σημείο για ελεύθερο κάμπινγκ ή για μια στάση ξεκούρασης μέσα σε ένα χαλί από αγριολούλουδα την άνοιξη, με τους ήχους των πουλιών και του μικρού καταρράκτη, που είναι εκεί δίπλα, να σας δροσίζουν.
Τουρνίκι
Στο μέτωπο του KτενιάΤο Τουρνίκι, το αρχαίο Θούριον, με τα μάτια του στραμμένα στην Ανατολή κλείνει πόρτες και
παράθυρα το χειμώνα στο χιονιά, έρημο και άγριο γειτονοπούλι του χιονισμένου Αρτεμίσιου.
Πέρασμα στην αρχαιότητα για τη Νεστάνη (Τσιπιανά) με το δρόμο της «Σκάλας» ή της «Κλίμακος», όπως τον έλεγαν στην αρχαιότητα. Το χωριό με τους λίγους τσοπάνηδες σήμερα ζωντανεύει μόνο το καλοκαίρι με αρκετούς παραθεριστές, που έχουν ανακαινίσει τα παλαιά πέτρινα πατρικά τους σπίτια. Οι παλιές δόξες του χωριού με κάπου 300 οικογένειες, που στέριωναν σ’ αυτό τον τόπο στα χρόνια της τουρκοκρατίας, αποτελούν νοσταλγικό και λησμονημένο παρελθόν.
Πλήθος οι παραδόσεις για την αντρεία του τόπου. Από τους Θουριώτες λένε πως σύναξε τα πρώτα παλικάρια του ο Κολοκοτρώνης. Κι’ οι Καρατασουλαίοι, παλικάρια του Νταγρέ, με ολόκληρο φουσάτο τούρκικο λένε πως τα βάλανε.
Το μεγάλο πανηγύρι του χωριού γινόταν το Δεκαπενταύγουστο. Γιορτάζει η εκκλησιά του, ο Άγιος Αθανάσιος, που έχει και εικόνα ιερή της Παναγίας μέσα. Το Τουρνίκι, γέμιζε κόσμο στη χάρη Της από την παραμονή. Γύρω από τη βρύση και την εκκλησιά μαζευόταν ολόκληρη η κοινότητα και τα γειτονικά χωριά. Ολονυχτία, χορός με όργανα, τραγούδι και φαγοπότι. Ό,τι απόμεινε από τα παλιά χωριάτικα πανηγύρια σκορπιέται σαν ασθενικός αντίλαλος γύρω στις αιώνιες ράχες, τις ελατοσκέπαστες, για να κατρακυλήσει κάτω στη χαράδρα, απ’ όπου ξεκινάει ο Ξεριάς για την πολιτεία του Άργους.
Και τα τρία αυτά χωριά – Κρύα Βρύση, Κρυονέρι και Τουρνίκι - σχεδόν ερημώνουν το χειμώνα. Το καλοκαίρι όμως, αν βρεθείτε εδώ και έχετε λίγο χρόνο, αξίζει πραγματικά να σταματήσετε και να πάρετεμια γεύση από το υπέροχο τυρί, που φτιάχνουν οι λίγοι τσοπάνηδες που έχουν ακόμα απομείνει εδώ, το ψωμί που ζυμώνουν οι νοικοκυρές και τις ιστορίες που έχουν να διηγηθούν.
Πάνω στις αιώνιες τούτες ράχες η βλάστηση δεν είναι τόσο άφθονη, όπως ήταν στην αρχαιότητα. Όμως η ποικιλία των πετρωμάτων παραμένει και την ακολουθούν οι δασωμένες εκτάσεις τους. Δρύες, έλατα, πεύκα και σχίνοι καλύπτουν πολλά τετραγωνικά χιλιόμετρα, όπως σε όλα τα ορεινά συγκροτήματα των αρκαδικών συνόρων. Η έκταση των δασών ελάτης και πεύκου στην περιοχή αυτή έφτανε κάποτε τα 157 τετραγωνικά χιλιόμετρα και η εξαγωγή ρετσινιού τους 320 τόνους το χρόνο!
Από το «βασιλικό είδος» των υψηλών δέντρων, τις Δρύες, το αρχαιότερο στην ορεινή βλάστηση και το πιο δυσαναπλήρωτο, έχουν απομένει ελάχιστες. Τις έχει διαδεχθεί το πιο ανθεκτικό δένδρο της ελάτης. Και όταν κι αυτό με τη σειρά του χάνεται, το διαδέχεται η βλάστηση των θάμνων.
Πάνω στο Αρτεμίσιο, σε περιοχή κοντινή με την κοινότητα Κρυονέρι, έχει απομείνει υπόλοιπο, όπως θέλει ο θρύλος, κάποιου ιερού δάσους της Αρτέμιδας. Πρόκειται για εκατό περίπου δέντρα, δηλητηριώδη και θανατηφόρα για «μόνοπλα» ζώα, όπως το άλογο. Δεν πειράζει όμως τα δίοπλα ζώα, όπως τα γίδια π.χ. Το δέντρο αυτό μοιάζει πολύ με το έλατο και ο κορμός του έχει διάμετρο περίπου ένα μέτρο. Η επιστημονική του ονομασία είναι «άρκευθος» ή Taxus Vakata.
Μέσα στο Τουρνίκι ο δρόμος διακλαδίζεται. Η δεξιά κατεύθυνση είναι η «έξοδος κινδύνου» για τους φοβιτσιάρηδες και πηγαίνει στο χωριό Μερκούρι, απ’ όπου μπορείτε να περάσετε κάτω από το Αρτεμίσιο από εύκολο δρόμο, για να καταλήξετε στη Χούνη και στο Άργος.
Εσείς όμως, που δεν καταλαβαίνετε τίποτα από παράτολμες διαδρομές, παίρνετε την αριστερή κατεύθυνση, που συνεχίζει βορειοδυτικά και σκαρφαλώνει στις άγριες και γυμνές βουνοπλαγιές του Κτενιά. Προσοχή, μιλάμε για ένα ζόρικο «δρόμο» που χρησιμοποιείται μόνο από κατσίκια! Την άνοιξη τρέχουν νερά από παντού και ένας καταρράκτης, που σχηματίζει μια λιμνούλα στη βάση του, φαίνεται αριστερά αμέσως μετά το Τουρνίκι. Κατολισθήσεις και βαθιά νεροφαγώματα στενεύουν το «δρόμο» σε πολλά σημεία. Χόρτα, θάμνοι και αγριολούλουδα καλύπτουν όχι μόνο το κέντρο, αλλά συχνά και όλο το πλάτος του δρόμου και γενικά η περιπετειώδης αυτή διαδρομή θα σας προσφέρει δυνατές συγκινήσεις μέχρι να φτάσετε – αν τα καταφέρετε – στο διάσελο, όπου συναντάτε τον κεντρικό χωματόδρομο Νεστάνης-Καρυάς, κάτω ακριβώς από την κορυφή του Αρτεμισίου στη δυτική πλευρά του βουνού. Εδώ θα δείτε και το καινούριο ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής, δίπλα σε μια τεράστια βελανιδιά, ένα ακόμα ιδανικό καταφύγιο για ελεύθερη διανυκτέρευση, αν σας πιάσει το βράδυ στο βουνό.
Μόλις συναντήσετε τον κεντρικό χωματόδρομο Καρυάς – Νεστάνης, στρίβετε αριστερά (δυτικά), περνάτε την καλύβα ενός βοσκού και φτάνετε σε μια βρύση με κρύο νερό, που δεν είναι άλλη από το «Μπρακατσάκι», ονομαστό στους πιο παλιούς για το ιαματικό νερό του, πλούσιο σε θειάφι, που και σήμερα το αναζητούν πολλοί για να θεραπεύσουν κάθε είδους πάθηση. Από εκεί ή συνεχίζετε βορειοανατολικά για να καταλήξετε στην Καρυά ή κατηφορίζετε δυτικά στον ίδιο δρόμο, που θα σας βγάλει στη Νεστάνη.
Μέχρι να φτάσετε στη Νεστάνη η θέα κάτω στον κάμπο της Τρίπολης και στη νέα εθνική οδό είναι ιδιαίτερα απολαυστική. Ο δρόμος που ανηφορίζει πριν από τη Νεστάνη πηγαίνει στη Μονή Γοργοεπήκοου. Αν θέλετε να βγείτε στη Νεστάνη στρίβετε δεξιά, αν θέλετε να πάτε στο μοναστήρι στρίβετε αριστερά.
