Συνηθισμένοι σε επιδοτήσεις, οι παραγωγοί δεν μπορούν να διαθέσουν τα φρούτα και οι τιμές αυξάνονται κατακόρυφα.
Tι φταίει και τα διάσημα πορτοκάλια της Αργολίδας και της Λακωνίας σαπίζουν στο έδαφος; Για ποιο λόγο ενώ μόλις σήμερα το πρωί αγόρασα τον γεμάτο βιταμίνες καρπό από το μανάβικο 0,98 ευρώ, οι παραγωγοί μιλούν για εξευτελιστικές τιμές που δεν ξεπερνούν τα 0,05 ευρώ; Ο πρόεδρος του Συνεταιρισμού Ηραίου, κ. Νίκος Συρίγος, δεν βιάζεται να απαντήσει στα ερωτήματα. «Φέτος η παραγωγή είναι πολύ καλή σε ποσότητα και σε ποιότητα στην Αργολίδα», λέει κοιτάζοντας τους πορτοκαλεώνες που απλώνονται λίγο έξω από το Ναύπλιο. «Στη Λακωνία πάλι, ένα ψυχρό ρεύμα αέρα, στις 12 Δεκεμβρίου, «πάγωσε» πολλά πορτοκάλια. Είδες πολλές καταστροφές;» ρωτά σχεδόν με αγωνία. Σχεδόν αμέσως προσθέτει, «όχι ότι έχει και μεγάλη σημασία. Με αυτές τις τιμές, έτσι και αλλιώς, δεν αξίζει να μαζέψεις».
Μιλώντας με παραγωγούς διαπιστώνει κανείς ότι η ψαλίδα των τιμών μεταξύ καταναλωτή και παραγωγού είναι το φλέγον θέμα αυτή την εποχή, στο αποκορύφωμα της συγκομιδής του πορτοκαλιού στη Λακωνία (περίπου 210.000 τόνοι) και την Αργολίδα (280.000 τόνοι). Ολοι έχουν μιαν άποψη για το ποιος φταίει. Κανείς, ωστόσο, δεν προτείνει λύση, εκτός ίσως από την «παρέμβαση της πολιτείας» κοινώς την «επιδότηση» της τιμής. Γεγονός είναι ότι όσο οι ίδιοι οι παραγωγοί, είτε ως φυσικά πρόσωπα, είτε, ακόμα περισσότερο, ως συνεταιρισμοί, αδυνατούν να παρακάμψουν τους μεσάζοντες, φτάνοντας πιο κοντά στον τελικό καταναλωτή, ο δρόμος για τον πολλαπλασιασμό της τιμής από το χωράφι στο ράφι είναι ανοιχτός.
Ομως οι συνεταιρισμοί των παραγωγών, απασχολημένοι χρόνια τώρα με το μοίρασμα των επιδοτήσεων, μικρή σχέση έχουν με την πώληση. Ο πρόεδρος του συνεταιρισμού Σπάρτης «ΗΛΙΟΦΡΟΥΤ», κ. Γιάννης Καρμοίρης, διηγείται χαρακτηριστικά. «Εμείς έχουμε συσκευαστήριο αλλά δεν λειτουργεί γιατί δεν έχουμε πελάτες. Κάθε χρόνο έρχονται κάποιοι αγοραστές μας ζητάνε προϊόν, αλλά η τιμή που τους λέμε δεν είναι ανταγωνιστική, οπότε δεν αγοράζουν από εμάς». Πολλοί είναι εκείνοι που πωλούν το προϊόν τους εκτός συνεταιρισμού όσο όσο.
Καθώς, λοιπόν, οι μεγαλύτερες ποσότητες πορτοκαλιών φεύγουν χύμα προς άγνωστη κατεύθυνση, στην αρχικά εξευτελιστική τιμή, προστίθεται η αμοιβή των συνεργείων που κάνουν τη συγκομιδή, εκείνων που μεταφέρουν τα πορτοκάλια από το χωράφι στις αποθήκες, το κέρδος των εμπόρων που αγοράζουν σε χαμηλές τιμές, χρεώνοντας στον παραγωγό τη φύρα, το κόστος της συσκευασίας, της μεταφοράς στην Αθήνα και της προώθησης στα σημεία λιανικής πώλησης και βέβαια το κέρδος του τελευταίου.
Οι τιμές των πορτοκαλιών -ανάλογα και την ποικιλία βέβαια- δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα υψηλές. Ομως οι παραγωγοί έως τον Δεκέμβριο του 2009 ελάμβαναν επιδότηση ανάλογα με την ποσότητα πορτοκαλιών που παρέδιδαν για χυμοποίηση, συνήθως τους περισσότερο υποβαθμισμένους καρπούς. Η επιδότηση διαμορφωνόταν στα 0,9-0,13 ευρώ το κιλό τα τελευταία χρόνια. «Ετσι έφευγαν ποσότητες από την αγορά, αλλά διαμορφώνονταν και οι τιμές για το επιτραπέζιο προϊόν πάνω από αυτό το πλαφόν» εξηγεί ο κ. Σπύρος Παπαδάκος, πρόεδρος του συνεταιρισμού Αμυκλών Λακωνία, που διαθέτει και το ομώνυμο εργοστάσιο χυμοποίησης.
«Εχουμε ευθύνες»
Ο ίδιος επιρρίπτει ευθύνες στον τότε υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Σωτήρη Χατζηγάκη, που αποφάσισε την αποσύνδεση της ενίσχυσης από την παραγωγή αντίθετα απ’ ό, τι ζητούσαν όλοι οι συνεταιρισμοί. Ετσι τώρα, κάποιοι παραγωγοί λαμβάνουν επιδότηση, και μάλιστα αρκετά υψηλή, με βάση τις ποσότητες που πήγαιναν παλαιότερα για χυμοποίηση χωρίς να είναι καν υποχρεωμένοι να παράγουν προϊόν! Στην πράξη, όμως, με αυτόν τον τρόπο επιβραβεύονται οι αδιάφοροι, αυτοί που παρήγαν υποβαθμισμένο προϊόν που πήγαινε για χυμό. Αντίθετα όσοι έχουν κάνει κόπο και έξοδα για να παράγουν καλύτερο προϊόν πλήττονται περισσότερο από την πτώση των τιμών.
«Φέρουμε ευθύνη» παραδέχεται ο κ. Σπύρος Χρόνης «εγκαταλείψαμε την παραγωγή και τα πορτοκάλια πήγαιναν μόνο για χυμό για την επιδότηση». Ο ίδιος έχει στραφεί στη βιολογική καλλιέργεια για να μπορέσει να επιβιώσει. Οι αγορές του εξωτερικού σιγά σιγά χάθηκαν και τη θέση των ελληνικών πήραν τα πορτοκάλια από την Ισπανία, αλλά και την Τουρκία, το Μαρόκο και το Ισραήλ.
Σήμερα μόνο δύο συνεταιρισμοί της Αργολίδας, σε σύνολο περισσότερων από εκατό, κάνουν εξαγωγές, κυρίως σε Ρουμανία και Ρωσία. Υπολογίζεται ότι φέτος δεν ξεπερνούν τους 50.000 τόνους. Στις χώρες αυτές η αγορά δεν είναι ιδιαίτερα απαιτητική. «Στέλνουμε και παγωμένα, στέλνουμε και με στίγματα» λέει χαρακτηριστικά παραγωγός. Ετσι οι έμποροι που παίρνουν το προϊόν δεν ζητούν ποιότητα, αλλά δεν πληρώνουν και πολλά....
Αναγκαία στροφή στα βιολογικά
Περγαμόντο, αιματόσαρκο γκρέιπ φρουτ, πορτοκάλια moro, βαλέντσια, navel late, ankor, μανταρίνια διαφορετικών ποικιλιών, κηπευτικά, ελιές, σταφύλια, αυγά. Αυτά είναι μόνο μερικά από τα προϊόντα που παράγει το βιολογικό κτήμα του Τάσου Γκολέμη, συνολικής έκτασης 250 στρεμμάτων, στην Παλαιοπαναγιά Λακωνίας.
Ο κ. Γκολέμης, όπως όλοι οι παραγωγοί της περιοχής, βρέθηκε κάποια στιγμή αντιμέτωπος με το.... αδιέξοδο. Χαμηλές τιμές, αδυναμία διάθεσης του προϊόντος, συνθήκες που οδηγούσαν με μαθηματική ακρίβεια στην καταστροφή. Τότε ήταν που αποφάσισε να πάρει τα πράγματα στα χέρια του. Από το 1987 καλλιεργεί το κτήμα βιολογικά, προσπαθώντας να συνδυάσει τις καλλιέργειες έτσι ώστε να έχει προϊόντα όλο τον χρόνο. Επιπλέον διαθέτει ο ίδιος τα προϊόντα του στις βιολογικές λαϊκές, έτσι ώστε να αποφύγει το κόστος και την πίεση των μεσαζόντων. Εύκολο; «Σε καμία περίπτωση», λέει, «πρέπει να δουλεύεις σκληρά όλο τον χρόνο, αλλά ακόμα κι έτσι δεν μπορείς να είσαι σίγουρος για το αποτέλεσμα. Να, κοίτα, τι όμορφες που είναι οι πορτοκαλιές τώρα. Μέχρι να κόψουμε όμως υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να συμβεί καταστροφή», εξηγεί. Στην επιχείρηση εργάζεται όλη η οικογένεια. «Ο καθένας έχει τις αρμοδιότητές του», λέει η μητέρα του, που μόλις έχει τελειώσει το μάζεμα των αυγών.
Τα νέα του σχέδια είναι να φυτέψει καρπούζι και πεπόνι σε μια πλευρά του κτήματος, για να έχει περισσότερα προϊόντα το καλοκαίρι.
