Αφησαν την πόλη και τις υψηλές της ταχύτητες και αναζήτησαν ένα άλλο μοντέλο ζωής στα ηπειρώτικα βουνά. Μια τέτοια, μικρή και ακμαία τουριστική κοινότητα βρήκαμε στα Ανω και Κάτω Πεδινά.
ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΚΟΙΛΑΔΑ, με έναν από τους πιο εύφορους κάμπους των Ζαγοροχωρίων, χωρίζει τα Ανω από τα Κάτω Πεδινά. Τα Ανω είναι το μεγάλο χωριό. Γεμάτο αρχοντόσπιτα, φτιαγμένα από άσπρη ζαγορίσια στουρναρόπετρα, και στενά ωραία καλντερίμια. Τριγύρω βλέπουμε τις πλαγιές με τους φράξους, τα πουρνάρια και τις αγριοκερασιές να χρυσαφίζουν με τα φθινοπωρινά χρώματα. Γραφικότατο Zαγοροχώρι που είναι χτισμένο ανάμεσα σε πέντε λόφους, γύρω από μια κρύα ρεματιά - εξ ου και Σουδενά το παλιό όνομα του χωριού (είναι σλαβική λέξη και σημαίνει «κρύος τόπος»). Ο σουδενιώτικος κάμπος -σκεπασμένος από ένα λευκό παχύ χαλί ομίχλης- καλλιεργούνταν κυρίως με σιτάρι, καλαμπόκι, φακές, ρεβίθια και πολλά αμπέλια: η παραγωγή σταφυλιών ανερχόταν τον 19ο αιώνα στις 88.000 οκάδες!
Ακολουθώντας τη μοίρα των υπόλοιπων Ζαγοροχωρίων, τα Ανω Πεδινά άκμασαν από τους κατοίκους τους που βρίσκονταν στη Διασπορά. Οι άντρες του χωριού άρχισαν να μεταναστεύουν, αρχικά προς τα βόρεια Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη και από τις αρχές του 20ού αιώνα κυρίως προς την Αίγυπτο. Γύρω στα 1870 τα Ανω Σουδενά αριθμούσαν 130 οικογένειες και πάνω από 800 κατοίκους. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του οικισμού των Ανω Σουδενών είναι τα δεκάδες αλώνια, με τις καλύβες αποθήκευσης σιτηρών και ζωοτροφών, που περιστοιχίζουν τα σπίτια. Σχεδόν κάθε σπίτι έχει και το αλώνι του, αλλά από το 1970 δεν χρησιμοποιούνται πια. Στη δυτική πλαγιά, στα παλιά αλώνια βλέπουμε πετράδες να σφυροκοπούν και να χτίζουν πυρετωδώς. Τι γίνεται; Απλά, τα αλώνια θα γίνουν... σαλόνια. Ο διάσημος στην αθηναϊκή νυχτερινή ζωή (ιδιοκτήτης του θρυλικού Συμποσίου και Πανωσουδενιώτης, επίσης) Βασίλης Παπαρούνας ετοιμάζει εδώ ένα ξενοδοχείο πέντε αστέρων και ένα αντίστοιχο πολυτελές εστιατόριο, αλλάζοντας το χάρτη της φιλοξενίας στο Ζαγόρι (θα λειτουργήσουν το επόμενο Πάσχα).
Πατρίδα μεγάλων επιφανών Ζαγορίσιων είναι τα Ανω Σουδενά. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει ο μεγάλος δάσκαλος του Γένους Νεόφυτος Δούκας (πρώτος διευθυντής της Ριζαρείου Σχολής) και ο σπουδαίος ιστοριοδίφης του Ζαγορίου Ιωάννης Λαμπρίδης (έγραψε τα Ηπειρωτικά Μελετήματα, ένα από τα σημαντικότερα βιβλία για την ιστορία της Ηπείρου). Ψηλαφούμε τα χρόνια της ακμής του χωριού στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου και το εγκαταλελειμμένο μοναστήρι της Ευαγγελίστριας. Και τα δύο μνημεία είναι αγιογραφημένα από Πανωσουδενιώτες αγιογράφους: από τον Λάζαρο Λαζόπουλο και τον ανιψιό του Λάζαρο Κανίκη. Αυτοί οι δύο καλλιτέχνες έκαναν γνωστά τα Σουδενά ως χωριό που έχει παράδοση στη ζωγραφική. Σήμερα τα Ανω Πεδινά είναι από τα πλέον κατοικημένα χωριά στο Ζαγόρι. Εχει καμιά 100αριά μόνιμους κατοίκους, μεταξύ των οποίων υπάρχουν και πολλοί νέοι.
Τα Κάτω Πεδινά είναι μικρότερο, αλλά πολύ γραφικό χωριουδάκι με ένα εξαιρετικά καλοφτιαγμένο ναό του Αγίου Αθανασίου. Οι Κατωσουδενιώτες διέπρεψαν στη Ρουμανία και στην Αίγυπτο. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, το χωριό είχε σχεδόν ερημώσει και δεν υπήρχαν καθόλου νέοι άνθρωποι. Το καφενείο ήταν κλειστό και πολλά σπίτια κατέρρεαν. Σήμερα ζουν στο χωριό καμιά 35αριά κάτοικοι, ανάμεσά τους και ορισμένοι νέοι. Και φαίνεται πως ξαναζωντανεύει, από τότε που άνοιξε και πάλι το καφενείο στο μεσοχώρι ...;
Τα τελευταία χρόνια, νέοι άνθρωποι επέλεξαν τα δύο χωριά (κυρίως τα Ανω Πεδινά) ως μόνιμη κατοικία. Ξεκίνησαν νέες δουλειές (κυρίως γύρω από τον τουρισμό) και βιώνουν πλέον το πείραμα μιας ολοκαίνουργιας ζωής. Μορφωμένα παιδιά στην πλειοψηφία τους, άφησαν πίσω τους μεγάλες πόλεις. Η μικρή αυτή κοινότητα των νιόφερτων και νέων ανθρώπων συνιστά μία πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση για τα σημερινά Ζαγοροχώρια. Μία περίπτωση - οιωνό ενός πιο αισιόδοξου μέλλοντος για τα δύο χωριά. Μία νέα περίοδο ακμής.
 |
ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΥΛΩΝΙΤΗΣΞενώνας Πρίμουλα
Γέννημα - θρέμμα Αθηναίος.
«Ηρθα στα Ζαγοροχώρια το 1998 και είπα ότι εδώ θα ήθελα να μείνω. Πάντα έλεγα ότι αναπνέω έξω από την πόλη, γι' αυτό και ταξίδευα πολύ. Στα 40 μου χρόνια βρέθηκε μια δουλειά σ' έναν ξενώνα στην Ευρυτανία και έφυγα... Μετά άνοιξε η δουλειά εδώ (σ.σ. υπεύθυνος του ξενώνα) και ήρθα. ¨
Δεν υπάρχει δευτερόλεπτο που να το μετάνιωσα. Νιώθω ότι πάντα εδώ ζούσα. Σε ένα χωριό, όπως εδώ, δεν είναι δύσκολο για ένα παιδί της πόλης: έχει ευκαιρίες και πιο ανθρώπινες συνθήκες δουλειάς. Το πιο δύσκολο -αν δεν έρθεις με τον άνθρωπό σου- είναι το ζευγάρωμα. Πιο πολύ αγαπώ τη Φύση και το ότι εδώ είμαι μια οντότητα, έχω ένα ρόλο, δεν περνώ απαρατήρητος. Αυτό έχει και κατά, αλλά τα υπέρ είναι περισσότερα. Συμμετέχεις ενεργά σε ένα κοινωνικό σύνολο που ζει και ανασαίνει ...;»
ΝΤΙΝΟΣ ΔΑΜΟΣ & ΝΤΙΝΑ ΒΛΑΧΟΥ Ξενώνας Το σπίτι του Ορέστη
Και οι δύο ήρθαν από την Αθήνα, αν και ο Ντίνος κατάγεται από εδώ.
Και οι δύο ήρθαν από την Αθήνα, αν και ο Ντίνος κατάγεται από εδώ.
Ντίνος: «Εζησα 35 χρόνια στην Αθήνα, αλλά πάντοτε ήθελα να ζήσω στα Ανω Πεδινά. Οταν βρέθηκε η δουλειά ήταν σαν να άνοιξε ένα παράθυρο. Για την Ντίνα όμως ήταν πιο δύσκολο, γιατί είναι 100% Αθηναία. Ενάμιση χρόνο τώρα δεν το μετανιώσαμε. Το δύσκολο φεύγοντας είναι να αλλάξεις την καθημερινότητά σου, να βγάλεις από μέσα σου την πόλη. Η απομόνωση εδώ είναι μύθος: όλα είναι πιο κοντά σου. Μου αρέσει η επαφή με τη Φύση. Εχεις χρόνο, διάθεση, παρέα και είναι πιο εύκολο να είσαι άνθρωπος.
Σε αυτό το χωριό υπήρξε η... μαγιά. Μαζευτήκαμε νέα παιδιά, έπεσε το όριο ηλικίας και κάνουμε μια συλλογική προσπάθεια χωρίς ανταγωνισμό. Μια κατάσταση να συμπληρώνει ο ένας τον άλλο». Και η Ντίνα; «Της λείπει μόνο η θάλασσα ...;»
ΠΑΥΛΟΣ ΜΑΓΚΟΣ & ΒΑΓΓΕΛΙΩ ΡΕΤΑΛΗΚαφέ - εστιατόριο Μεσοχώρι
Ο Παύλος είναι Γιαννιώτης με καταγωγή από τα Κάτω Πεδινά και η Βαγγελιώ από το Ναύπλιο.
Παύλος: «Ζούσαμε στα Γιάννενα: φασαρία, στρες, τα παρατήσαμε όλα και ήρθαμε εδώ πριν από οκτώ χρόνια. Αρχικά θέλαμε να δημιουργήσουμε μία αγροτοτουριστική μονάδα με άλογα, αλλά αυτό το σχέδιο -για γραφειοκρατικούς λόγους- δεν προχώρησε. Πήραμε το παλιό καφενείο που ήταν κλειστό και το ανακαινίσαμε. Η μετάβαση εδώ ήταν δύσκολη και τα προβλήματα πολλά: 8 μήνες που έχει σχεδόν χειμώνα, το χωριό είναι εκτός τουριστικής ζώνης. Δεν έχει υποδομές και θέλει πολύ αγώνα. Ομως εμείς βρήκαμε αυτό που θέλαμε. Ηρεμία, όχι τρέξιμο, όχι πάρκινγκ, όχι δημόσιες σχέσεις, όχι χαμένο χρόνο. Πάμε στα Γιάννενα και νομίζουμε πως είμαστε στο Μανχάταν! Με τα παιδιά στα Ανω Πεδινά είμαστε μια παρέα. Παλαιότερα, μόνο με τους παππούδες, δεν ήμασταν στο ίδιο μήκος κύματος».
Βαγγελιώ: «Εδώ διώχνεις το ρολόι από το χέρι σου ...;»
Βαγγελιώ: «Εδώ διώχνεις το ρολόι από το χέρι σου ...;»
Στα Κάτω Πεδινά βρήκαμε επίσης τον Παύλο και τη Λίλα Σακά, ένα νέο ζευγάρι Αθηναίων με ένα παιδί που έχει στα σκαριά κι ένα δεύτερο. Ετοιμάζουν τον πρώτο ξενώνα του χωριού. Μένουν ενάμιση χρόνο εδώ και δηλώνουν πολύ ενθουσιασμένοι. «Αν έχεις πέσει σε μποτιλιάρισμα Δευτέρα πρωί στην Αθήνα, όλα σου φαίνονται εύκολα εδώ ...;», λέει η Λίλα.
ΓΙΑΝΝΗΣ & ΡΙΤΑ ΚΙΡΛΙΝΓΚΙΤΣΗ Ξενώνας Πορφυρόν
Η Ρίτα είναι από την Ολλανδία και ο Γιάννης από τη γειτονική Χρυσόρραχη. Είναι από τους πρώτους που ήρθαν στο χωριό.
Η Ρίτα είναι από την Ολλανδία και ο Γιάννης από τη γειτονική Χρυσόρραχη. Είναι από τους πρώτους που ήρθαν στο χωριό.
Γιάννης: «Πριν από 11 χρόνια ήρθαμε από τα Ιωάννινα, νοικιάσαμε έναν ξενώνα και το 2004 ανοίξαμε τον δικό μας. Στην αρχή ήταν πιο δύσκολο γιατί είχαμε δύο παιδιά, τα οποία μεγαλώνοντας έπρεπε να κατεβαίνουν στα Ιωάννινα για να πάνε σχολείο. Οταν όμως τα παιδιά είναι ακόμα μικρά, το χωριό είναι γι' αυτά παράδεισος. Δεν νιώθουμε καθόλου αποξενωμένοι. Εδώ δεν είναι ερημιά, είναι πολύ ευχάριστα. Μας αρέσει αυτός ο άλλος τρόπος ζωής, γεμάτος δραστηριότητες. Το πρόβλημα στο χωριό είναι η δουλειά, γι' αυτό και εδώ ο τουρισμός είναι μονόδρομος».
Ρίτα: «Στην πόλη τρέχεις, δεν ζεις. Ηταν όνειρό μας να ζήσουμε εδώ. Κατάγομαι από ένα μικρό χωριό στην Ολλανδία και ξέρω. Κάθε μέρα βλέπεις την ομορφιά, την αλλαγή της Φύσης. Αυτή είναι αληθινή ζωή ...;»
Ρίτα: «Στην πόλη τρέχεις, δεν ζεις. Ηταν όνειρό μας να ζήσουμε εδώ. Κατάγομαι από ένα μικρό χωριό στην Ολλανδία και ξέρω. Κάθε μέρα βλέπεις την ομορφιά, την αλλαγή της Φύσης. Αυτή είναι αληθινή ζωή ...;»
ΠΑΠΙΓΚΙΩΤΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΑ ΔΑΜΟΥ Καφέ - εστιατόριο Ντιζάκι
Ο Χρήστος μετακόμισε από τα Γιάννενα και η Ηλέκτρα από την Αθήνα. Με καταγωγή και οι δύο από το χωριό, πριν έρθουν στα Ανω Πεδινά διατηρούσαν επί έξι χρόνια ένα μαγαζί στο Κουκούλι.
Ο Χρήστος μετακόμισε από τα Γιάννενα και η Ηλέκτρα από την Αθήνα. Με καταγωγή και οι δύο από το χωριό, πριν έρθουν στα Ανω Πεδινά διατηρούσαν επί έξι χρόνια ένα μαγαζί στο Κουκούλι.
Χρήστος: «Εδώ με τράβηξε η αίσθηση της ελευθερίας που υπάρχει. Τα πράγματα κινούνται σε χαλαρούς ρυθμούς και μπορείς να επικοινωνήσεις με τους ανθρώπους. Υπάρχει ένα καλό πνεύμα, μια θετική σκέψη...»
Ηλέκτρα: «Στην αρχή ήθελα να παίρνω μεγάλες ''δόσεις Αθήνας'', αλλά πλέον συνήθισα το χωριό. Επισκέπτομαι την Αθήνα για λίγες μέρες κάθε τρίμηνο. Τα σημαντικότερα εδώ είναι η ελευθερία και ο χρόνος. Μπορώ να διαβάζω και να παίζω πιάνο. Το δυσκολότερο εδώ είναι ίσως η προσαρμογή, αλλά το γεγονός ότι τα Ιωάννινα απέχουν μόλις μισή ώρα, αυτό είναι μια ασφάλεια...»
ΔΙΑΜΟΝΗ
" Πρίμουλα (Ανω Πεδινά, Τ/26530-71.133, www.primoula.gr )
Η κορυφαία επιλογή στο χωριό! Ο κυρίως ξενώνας στεγάζεται σε ένα αναστηλωμένο αρχοντόσπιτο του 1800 που έχει 7 πολύ χαριτωμένα δωμάτια,με ρομαντική, πολυτελή διακόσμηση. Οι «Καλύβες» είναι 4 μεζονέτες με έξοχη λιτή διακόσμηση και σπουδαία ατμόσφαιρα (το μπαλκόνι της μεγαλύτερης έχει εξαίσια θέα!). Σέρβις ζεστό και πολύ φιλικό, μουσική με άποψη και σούπερ ενισχυμένο πρωινό! Από 90 ¬ με πρωινό.
" Το Σπίτι του Ορέστη (Ανω Πεδινά, Τ/26530-71.202, www.orestishouse.gr )
Ο,τι πλησιέστερο σε ένα αυθεντικό πανωσουδενιώτικο σπίτι! Καταπληκτική αυλή και μικροί χώροι, με αξεπέραστη όμως ατμόσφαιρα. Απόλυτα διατηρημένη αρχιτεκτονική ισορροπία. Μετά την ανακαίνιση όλα τα δωμάτια απέκτησαν δικό τους μπάνιο. Σέρβις πολύ φιλικό, σχεδόν οικογενειακό. Από 80 ¬ το δωμάτιο με πρωινό.
" Πορφυρόν (Ανω Πεδινά, Τ/26530-71.579, www.porfyron.com
Το πιο ξεχωριστό αρχοντικό του χωριού! Δεσπόζει στην πλατεία με το βυσσινί του χρώμα και τα εξαιρετικά νεοκλασικά του χαρακτηριστικά. Η διαμόρφωση στο εσωτερικό είναι άψογη, κυριαρχούν τα χρώματα του ξύλου και τα αρχοντικά έπιπλα (πολλά φερμένα από την Ολλανδία). Αυλή να την πιείτε στο ποτήρι και εξυπηρέτηση κορυφαία. Από 100 ¬ το δίκλινο με πρωινό.
Η κορυφαία επιλογή στο χωριό! Ο κυρίως ξενώνας στεγάζεται σε ένα αναστηλωμένο αρχοντόσπιτο του 1800 που έχει 7 πολύ χαριτωμένα δωμάτια,με ρομαντική, πολυτελή διακόσμηση. Οι «Καλύβες» είναι 4 μεζονέτες με έξοχη λιτή διακόσμηση και σπουδαία ατμόσφαιρα (το μπαλκόνι της μεγαλύτερης έχει εξαίσια θέα!). Σέρβις ζεστό και πολύ φιλικό, μουσική με άποψη και σούπερ ενισχυμένο πρωινό! Από 90 ¬ με πρωινό.
" Το Σπίτι του Ορέστη (Ανω Πεδινά, Τ/26530-71.202, www.orestishouse.gr )
Ο,τι πλησιέστερο σε ένα αυθεντικό πανωσουδενιώτικο σπίτι! Καταπληκτική αυλή και μικροί χώροι, με αξεπέραστη όμως ατμόσφαιρα. Απόλυτα διατηρημένη αρχιτεκτονική ισορροπία. Μετά την ανακαίνιση όλα τα δωμάτια απέκτησαν δικό τους μπάνιο. Σέρβις πολύ φιλικό, σχεδόν οικογενειακό. Από 80 ¬ το δωμάτιο με πρωινό.
" Πορφυρόν (Ανω Πεδινά, Τ/26530-71.579, www.porfyron.com
Το πιο ξεχωριστό αρχοντικό του χωριού! Δεσπόζει στην πλατεία με το βυσσινί του χρώμα και τα εξαιρετικά νεοκλασικά του χαρακτηριστικά. Η διαμόρφωση στο εσωτερικό είναι άψογη, κυριαρχούν τα χρώματα του ξύλου και τα αρχοντικά έπιπλα (πολλά φερμένα από την Ολλανδία). Αυλή να την πιείτε στο ποτήρι και εξυπηρέτηση κορυφαία. Από 100 ¬ το δίκλινο με πρωινό.
ΦΑΓΗΤΟ
Σουδενά
Οι περισσότεροι το ξέρουν ως «Σωτηρία», από την κυρα-Σωτηρία Τσιγαρά που μαγειρεύει και για την κουζίνα της έρχονται πλήθη Γιαννιώτες! Καταπληκτικά μαγειρευτά, λαδερά, γίδα βραστή και κρέατα της ώρας.
Ντιζάκι
Μια άλλη επιλογή για φαγητό, πέρα από την παραδοσιακή κουζίνα. Τέσσερα πιάτα ζυμαρικών (εξαιρετικές οι φαρφάλες!), τέσσερα πιάτα με φιλέτα και δημιουργικές σαλάτες. Η σάλα, με τα απαλά μοντέρνα χρώματα, είναι τεράστια και πολύ άνετη. Σερβίρει τον καλύτερο καφέ και κορυφαίας ποιότητας γλυκά. Προτιμήστε το!
Πορφυρόν
Το εστιατόριο του καλού ξενώνα έχει την πιο αρχοντική σάλα του χωριού και φαγητό με έμφαση στα μαγειρευτά κρεατικά (χοιρινό πρασοσέλινο και στιφάδο, κόκορα κρασάτο με κάρι, μπιφτέκια, αγριογούρουνο κ.λπ.), λαδερά και γλυκά, όλα με ένα μικρό βορειοευρωπαϊκό άγγιγμα.
Το Σπίτι του Ορέστη
Το εστιατόριο του ατμοσφαιρικού ξενώνα έχει πάντα μαγειρευτά πρώτης τάξεως, πίτες, αγριογούρουνο και μια σειρά από φιλέτα κοτόπουλο - χοιρινό με διάφορες σάλτσες.
Μεσοχώρι
Στο καφέ που βρίσκεται στα Κάτω Πεδινά θα βρείτε νόστιμο φαγητό και ξεχωριστούς τσιπουρομεζέδες.
Οι περισσότεροι το ξέρουν ως «Σωτηρία», από την κυρα-Σωτηρία Τσιγαρά που μαγειρεύει και για την κουζίνα της έρχονται πλήθη Γιαννιώτες! Καταπληκτικά μαγειρευτά, λαδερά, γίδα βραστή και κρέατα της ώρας.
Ντιζάκι
Μια άλλη επιλογή για φαγητό, πέρα από την παραδοσιακή κουζίνα. Τέσσερα πιάτα ζυμαρικών (εξαιρετικές οι φαρφάλες!), τέσσερα πιάτα με φιλέτα και δημιουργικές σαλάτες. Η σάλα, με τα απαλά μοντέρνα χρώματα, είναι τεράστια και πολύ άνετη. Σερβίρει τον καλύτερο καφέ και κορυφαίας ποιότητας γλυκά. Προτιμήστε το!
Πορφυρόν
Το εστιατόριο του καλού ξενώνα έχει την πιο αρχοντική σάλα του χωριού και φαγητό με έμφαση στα μαγειρευτά κρεατικά (χοιρινό πρασοσέλινο και στιφάδο, κόκορα κρασάτο με κάρι, μπιφτέκια, αγριογούρουνο κ.λπ.), λαδερά και γλυκά, όλα με ένα μικρό βορειοευρωπαϊκό άγγιγμα.
Το Σπίτι του Ορέστη
Το εστιατόριο του ατμοσφαιρικού ξενώνα έχει πάντα μαγειρευτά πρώτης τάξεως, πίτες, αγριογούρουνο και μια σειρά από φιλέτα κοτόπουλο - χοιρινό με διάφορες σάλτσες.
Μεσοχώρι
Στο καφέ που βρίσκεται στα Κάτω Πεδινά θα βρείτε νόστιμο φαγητό και ξεχωριστούς τσιπουρομεζέδες.
ΑΓΟΡΕΣ
Πολύ καλά υφαντά, παραδοσιακά αλλά κυρίως μοντέρνα σχέδια από πολύχρωμο χειροποίητο φελτ (κετσές), από τη Λένα και τη Γιώτα.
ΔΡΑΣΗ
Πεζοπορίες, χιονοδρομίες και λοιπά βουνίσια περιπετειώδη στο Ζαγόρι (και την ευρύτερη βόρεια Πίνδο) διοργανώνει η εταιρεία Compass Adventures, που βρίσκεται στα Κάτω Πεδινά (Τ/26530-71.770, www.compassadventures.gr ).
ΚΕΙΜΕΝΟ: ΑΝΤΩΝΗΣ ΙΟΡΔΑΝΟΓΛΟΥ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: LES MEYERS
