Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα: 37 χρόνια προσφορά στον πολιτισμό (video)

 Το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα «Β. Παπαντωνίου» (ΠΛΙ) είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, με πενταμελές παλαιότερα και επταμελές σήμερα Διοικητικό Συμβούλιο. Ιδρύθηκε το 1974 από την Ιωάννα Παπαντωνίου στη μνήμη του πατέρα της Βασιλείου Παπαντωνίου. Στεγάζεται στην τροποποιημένη σε μουσείο οικία του Βασιλείου Παπαντωνίου και η πρώτη έκθεση είχε θέμα "Πελοποννησιακές Φορεσιές". Οι συλλογές του Ιδρύματος αριθμούν σήμερα πάνω από 27.000 αντικείμενα, που καλύπτουν όλους τους κλάδους που αφορούν στο νεότερο ελληνικό πολιτισμό. Για την καλύτερη διαχείριση των συλλογών δημιουργήθηκε το πρόγραμμα ηλεκτρονικής καταγραφής μουσειακών συλλογών «ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ».

 Το 1976 αναλαμβάνει τη διεύθυνση του Μουσείου ο Στέλιος Παπαδόπουλος και δημιουργεί την απαραίτητη επιστημονική υποδομή. Το 1977 ολοκληρώνεται η οικοδόμηση της νέας πτέρυγας και η ανακαίνιση του παλαιού κτιρίου από την αρχιτέκτονα Βιβή Μυλοπούλου και τον πολιτικό μηχανικό Δημήτρη Κρητικό. Την ίδια χρονιά το ΠΛΙ γίνεται μέλος του ICOM. Το 1981 το ΠΛΙ βραβεύθηκε με το European Museum of the Year main Award (EMYA), που απονέμεται σε νέα ή ανακαινισμένα μουσεία, για την έκθεση "Παραγωγή, επεξεργασία και εφαρμογή των φυσικών υφαντικών υλών στην Ελλάδα". Στο σκεπτικό της επιτροπής του ΕΜΥΑ αναφέρεται: «...για την προσφορά του στη μελέτη του νεότερου ελληνικού πολιτισμού, το μέγεθος και την ποιότητα των συλλογών του, την εκπαιδευτική και καινοτόμο - από αισθητικής πλευράς - έκθεση και την πρωτοτυπία των εκπαιδευτικών του προγραμμάτων». Στον ερευνητικό τομέα, στις δεκαετίες 1970-1980, περιλαμβάνονται έρευνες σ’ όλη την Ελλάδα, με σκοπό την καταγραφή και μελέτη του λαϊκού πολιτισμού, της μουσικής και του χορού, της προβιομηχανικής τεχνολογίας και του παιδικού παιχνιδιού. 

 Τα αποτελέσματα των ερευνών γίνονται ο κορμός της εκδοτικής δραστηριότητας του Ιδρύματος, με ξεχωριστή την παρουσία της επιστημονικής επετηρίδας «Εθνογραφικά», που σήμερα αριθμεί 13 τόμους και της νεότερης σειράς «Ενδυματολογικά», που έχουν ήδη εκδοθεί οι δυο πρώτοι τόμοι. Το 1983 εκδίδεται το βιβλίο του διακεκριμένου Ελβετού εθνομουσικολόγου Samuel Baud-Bovy «Essai sur la chanson populaire grecqe», με πρόλογο του Φοίβου Ανωγειανάκη, ενώ την ίδια χρονιά κυκλοφορεί ο διπλός μουσικός δίσκος με μουσική και τραγούδια από την Κάτω Ιταλία και τη Σικελία, αποτέλεσμα της ερευνητικής εργασίας του Λάμπρου Λιάβα και του Νίκου Διονυσόπουλου. Το 1985 ολοκληρώνεται η εθνομουσικολογική έρευνα σε χωριά της Κύπρου και αργότερα θα κυκλοφορήσει το μουσικό λεύκωμα «Ελληνική Δημοτική Μουσική της Κύπρου» σε επτά δίσκους, που αντιπροσωπεύουν μια επιλογή συνολικής διάρκειας 6 ωρών. Τη μουσική επιμέλεια είχε ο εθνομουσικολόγος Φοίβος Ανωγειανάκης. Την έρευνα προετοίμασε και οργάνωσε ο συνεργάτης του ΠΛΙ, Αλέκος Ιακωβίδης. 

 Τον Οκτώβριο του 1989 το ΠΛΙ ιδρύει το «Σταθμό», το πρώτο ελληνικό Μουσείο Παιδικής Ηλικίας, που στεγάστηκε στο μηχανοστάσιο του παλαιού σιδηροδρομικού σταθμού του Ναυπλίου. Στο «Σταθμό» εφαρμόζονται καθημερινά πρωτοποριακά προγράμματα για παιδιά. Σημαντική ήταν η συμμετοχή του ΠΛΙ στο πειραματικό πρόγραμμα "ΜΕΛΙΝΑ – Εκπαίδευση και Πολιτισμός". Το 1989 στο ΠΛΙ ανατέθηκε από τη Μελίνα Μερκούρη το Εθνικό Αρχείο Ελληνικής Παραδοσιακής Ενδυμασίας, ενώ πρόσφατα η Ιωάννα Παπαντωνίου ίδρυσε την Ελληνική Εταιρία Ενδυμασιολογίας, ως προέκταση του Αρχείου. Ως μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM), το ΠΛΙ έχει οργανώσει οκτώ διεθνή συνέδρια και συναντήσεις. Ιδιαίτερη υπήρξε η συνεργασία του ΠΛΙ με το Δήμο Λευκωσίας, το Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο Λευκωσίας και την Παιδαγωγική Ακαδημία της Κύπρου. Στους κύριους στόχους του ΠΛΙ συγκαταλέγεται η μετεκπαίδευση και χορηγία υποτροφιών. Από το 1981 μέχρι το 2003 στελέχη του όπως ο Λάμπρος Λιάβας, η Ρένα Λουτζάκη, η Βασιλική Μηναίου, ο Γιάννης Κάλτσας, η Κλειώ Γκουγκουλή και ο Βασίλης Ζηδιανάκης, έχουν μετεκπαιδευτεί στο εξωτερικό σε τομείς όπως η εθνομουσικολογία, η ανθρωπολογία του χορού, η συντήρηση υφασμάτων, η βιβλιοθηκονομία, η κοινωνική ανθρωπολογία, η εθνολογία. 

 Το ΠΛΙ έχει οργανώσει πολλές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, με πιο σημαντικές: Βρυξέλες 1982 – Ευρωπάλια:Τρεις Κύκλοι Της Ζωής Αθήνα 1985 - Αθήνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης: Η Ελληνική Φορεσιά και το Κόσμημα άλλοτε και τώρα Ντάλας (Τέξας) 1990 - Salute to Greece (Ελληνική χρονιά): H Ελληνική Φορεσιά Ντάλας (Τέξας) 1990 - Salute to Greece (Ελληνική χρονιά): Παιδικό σχέδιο - Καραγκιόζης Αθήνα 2004 - Πολιτιστική Ολυμπιάδα:Πτυχώσεις. Από το αρχαίο ελληνικό ένδυμα στη μόδα του 20ού αιώνα Αθήνα 2010 – Μουσείο Μπενάκη: ΕΝΔΥΕΣΘΑΙ- Για ένα Μουσείο Πολιτισμού του Ενδύματος, Το 1999 το ανανεωμένο κτίριο του Μουσείου «Βασίλειος Παπαντωνίου» στέγασε την έκθεση "Τα καλύτερα του ΠΛΙ", σε σχεδιασμό του συνεργάτη του Ιδρύματος Σταμάτη Ζάννου. Σημαντικά στοιχεία ανανέωσης ήταν ο χώρος υποδοχής και πολλαπλών χρήσεων, όπου από το 1999 έως σήμερα έχουν παρουσιαστεί 36 εικαστικές εκθέσεις και πολλές εκδηλώσεις, καθώς και το Πωλητήριο. 

 Η κτιριακή και γενικότερη ανανέωση οφείλεται στη γενναιόδωρη χορηγία του Λάζαρου Εφραίμογλου. Το ΠΛΙ γιόρτασε την επέτειο των 25 χρόνων λειτουργίας με τις παρακάτω εκθέσεις: «Άμφια, το ένδυμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας», Μουσείο Μπενάκη, «Κρόσσια, Χιτώνες, Ντουλαμάδες, Βελάδες», Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού «Γιάννης Τσεκλένης - Ένας Έλληνας σχεδιαστής μόδας», Θέατρο Θησείο (Ο Γιάννης Τσεκλένης δώρισε το σύνολο των συλλογών του στο ΠΛΙ) «Jean Dessès – Ένας Έλληνας σχεδιαστής μόδας», Κτίριο Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων «Οι ελληνικές φορεσιές του Λυκείου των Ελληνίδων στο έργο του Τσαρούχη», σε συνεργασία με το Ίδρυμα Τσαρούχη & το Μουσείο Λυκείου των Ελληνίδων Το 2006, στα 32 του χρόνια, το ΠΛΙ γιόρτασε αλλάζοντας τις εκθέσεις του και το Πωλητήριο. Στο Μουσείο Παιδικής Ηλικίας «Σταθμός» παιδιά και καλλιτέχνες δημιούργησαν εικαστικές εγκαταστάσεις, προτείνοντας την αναμόρφωσή του. 

 Η νέα μόνιμη έκθεση αφιερώνεται στο "Ελληνικό Άστυ: Ναύπλιον 1822-1922". Στο ισόγειο του Μουσείου, σε προθήκη, παρουσιάζονται ετερόκλητα μουσειακά αντικείμενα σε μια τολμηρή ελεύθερη εγκατάσταση για να τονιστεί η πολυμορφία των συλλογών του ΠΛΙ. Αυτή η μουσειολογική πρόταση παρουσιάστηκε στο Ναύπλιο σποραδικά ήδη από το 1999 μέχρι και τον Ιανουάριο του 2006 και στις Πτυχώσεις, την έκθεση της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας του 2004, στο νέο κτίριο του Μουσείου Μπενάκη. ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ: Καθημερινά: 09.00-15.00 (εκτός Τρίτης) & 18.00-21.00 (εκτός Κυριακής) Κλειστά: 1η και 6η Ιανουαρίου, Πάσχα, 1η Μαΐου, Χριστούγεννα ΕΙΣΙΤΗΡΙΟ ΜΟΥΣΕΙΟΥ Το ΠΛΙ διέρχεται μια πολύ σοβαρή περίοδο κρίσης και για το λόγο αυτό το Δ.Σ. αποφάσισε η είσοδος στο Μουσείο να είναι 2,00 € για όλους, με μόνη εξαίρεση τα παιδιά έως 12 ετών και τα μέλη του Διεθνούς Οργανισμού Μουσείων (ICOM). Η ξενάγηση παραμένει 2,00 €/άτομο.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΪΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ ΚΑΙ ΚΟΣΜΗΜΑΗ σειρά «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ» παρουσιάζει την ιστορία και την εξέλιξη του ελληνικού ενδύματος. Η Λαογράφος – Ενδυματολόγος ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ, μέσα από χαρακτηριστικά δείγματα της συλλογής του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος, παραθέτει πληροφορίες για την ελληνική τοπική φορεσιά, της Βαλκανικής και της Ανατολικής Μεσογείου. Στη συνέχεια, ο Αρχαιολόγος – Διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, ΑΓΓΕΛΟΣ ΔΕΛΗΒΟΡΙΑΣ, μέσα από τις συλλογές του Μουσείου, παραθέτει πληροφορίες για το χαρακτήρα και συμβολισμό του κοσμήματος, από τη στιγμή της εμφάνισής του μέχρι σήμερα. Εκτενής αναφορά στο κόσμημα της Μεταβυζαντινής περιόδου, στη γεωγραφική τους κατανομή και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους.

Επισκεφθείτε το ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ για να δείτε το video.
http://www.ert-archives.gr/V3/public/page-assetview.aspx?tid=8183&tsz=0