Το σπηλαιοβάραθρο της Ανδρίτσας βρίσκεται στην περιοχή του Δήμου Άργους Μυκηνών, ανάμεσα στους οικισμούς Βελανιδιά και Ανδρίτσα. Το μυστήριο επικεντρώνεται στους σκελετούς των 33 ανθρώπων που εντοπίστηκαν τυχαία στο σπηλαιοβάραθρο της Ανδρίτσας το 2004 και, κυρίως, στους λόγους για τους οποίους αναγκάστηκαν αυτοί οι άνθρωποι των πρώτων χριστιανικών χρόνων να καταφύγουν στο σπήλαιο.
Δίπλα στα ανθρώπινα λείψανα βρέθηκαν διάσπαρτα: πλήθος αγγείων (αμφορείς, πιθαμφορείς, πρόχοι και οινοχόες), λυχνάρια, πολλά μετάλλινα αντικείμενα, νομίσματα καθώς και ένας λιτανευτικός σταυρός χωρίς κανένα ίχνος μεταγενέστερης επέμβασης. Στοιχεία που εντείνουν τη σκοτεινή και βίαιη διάσταση της ιστορίας που έζησαν παιδιά, εφήβοι και νέες γυναίκες για να ξεφύγουν από κάποιον κίνδυνο μετά το 575/6 μ.Χ., όπως βεβαιώνουν τα νομίσματα που βρέθηκαν στο σπήλαιο.
Οι αποκλεισμένοι είχαν μαζί τους αρκετές προμήθειες, νερό, τρόφιμα και λυχνάρια για να βλέπουν στο πυκνό σκοτάδι. Για αδιευκρίνιστο, έως τώρα, λόγο όλοι βρήκαν τραγικό θάνατο αποκλεισμένοι στο σπήλαιο. Η εικόνα του χώρου και η εύρεση της αιχμής δόρατος κοντά στην είσοδο του σπηλαίου παραπέμπουν σε συνθήκες βίαιου και αιφνίδιου κινδύνου ή εχθρικής επιδρομής και όχι τόσο σε φυσική καταστροφή ή μολυσματική νόσο. Η τελευταία πιθανότητα, άλλωστε, αποκλείεται και από τις πρώτες ανθρωπολογικές παρατηρήσεις.
Ο χρόνος επιβίωσης των ανθρώπων στο σπήλαιο υπήρξε σύντομος εξαιτίας των αντίξοων φυσικών συνθηκών και της εξάντλησης των προμηθειών τους. Κάποιοι από τους τελευταίους επιζώντες μετακινήθηκαν βαθύτερα στο σπήλαιο. Οι θέσεις αλλά και οι στάσεις των σκελετών δίνουν την αίσθηση αναμονής ενός αργού και αναπόφευκτου τέλους.
Η πρώτη ερευνητική αποστολή στο σπήλαιο πραγματοποιήθηκε από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας Νοτίου Ελλάδος από τον Νοέμβριο του 2004 έως και τον Ιανουάριο του 2005 με σκοπό την τοπογραφική αποτύπωση και τεκμηρίωση των ευρημάτων. Τα πρώτα ερευνητικά αποτελέσματα αξιοποιήθηκαν στην ενδιαφέρουσα παρουσίαση της έκθεσης στους χώρους του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου.
