Εκείνο το βράδυ όμως, η νύχτα της 25ης Δεκεμβρίου, έχει συνδεθεί με ένα γεγονός που οι περισσότερες ιστορικές ενδείξεις «φωνάζουν» λάθος. Και αν όντως έχει νόημα η εορτή σε επετειακές ημερομηνίες λόγω της συγχρονικότητας των καταστάσεων, τότε αλήθεια τι γιορτάζουμε στις 25 του μηνός; Όλα μοιάζουν ανούσια και η αναζήτηση μοιάζει να χάνεται στον ωκεανό του πουθενά. Ένα μόνο ερώτημα μοιάζει ουσιαστικό, ικανό να μας βγάλει από την άγνοια: «Πότε πραγματικά γεννήθηκε ο Ιησούς;».
To μυστήριο γύρω από τη γέννηση του Ιησού συναγωνίζεται ίσως και το μυστήριο που δημιουργήθηκε γύρω από το πρόσωπο της Σινδόνης του Τουρίνο.
Στην παραπάνω φωτογραφία: Το πραγματικό πρόσωπο του Ιησού; (Η μορφή που εμφανίζεται στην περιώνυμη Σινδόνη του Τουρίνο).
Ο Χρόνος 20 αιώνες πίσω. Η άγνοια στα πρωτοχριστιανικά χρόνια.
Είναι ειλικρινά αξιοπερίεργο πως οι πρώτοι χριστιανοί αδιαφορούσαν για την γενικότερη ζωή του Μεσσία. Δεν γνώριζαν σχεδόν τίποτα γύρω από την γέννηση και τα παιδικά του χρόνια. Απόδειξη αποτελούν τα παλαιότερα χριστιανικά συγγράμματα, οι Επιστολές του Παύλου, όπου δίνεται βάρος μόνο στην σταύρωση, τον θάνατο και την ανάσταση.
Κάποιες διάσπαρτες, αλληλοσυγκρουόμενες συνήθως, πληροφορίες συνάντησα σε χριστιανικά γραπτά της εποχής εκείνης. Υπάρχουν λίγα κοινά σημεία σε αυτές, τα οποία και ήταν υπεραρκετά για τους πρώτους πιστούς. Έτσι, η ζωή του Ιησού περιοριζόταν στο ότι ήταν απόγονος του Αβραάμ και του Δαυίδ, ότι είχε αδελφούς και αποστόλους, ότι δείπνησε μαζί τους τη νύχτα πριν τη σταύρωση και ότι ενταφιάστηκε.
Στην παραπάνω φωτογραφία: Το πραγματικό πρόσωπο του Ιησού; (Η μορφή που εμφανίζεται στην περιώνυμη Σινδόνη του Τουρίνο).
Ο Χρόνος 20 αιώνες πίσω. Η άγνοια στα πρωτοχριστιανικά χρόνια.
Είναι ειλικρινά αξιοπερίεργο πως οι πρώτοι χριστιανοί αδιαφορούσαν για την γενικότερη ζωή του Μεσσία. Δεν γνώριζαν σχεδόν τίποτα γύρω από την γέννηση και τα παιδικά του χρόνια. Απόδειξη αποτελούν τα παλαιότερα χριστιανικά συγγράμματα, οι Επιστολές του Παύλου, όπου δίνεται βάρος μόνο στην σταύρωση, τον θάνατο και την ανάσταση.
Κάποιες διάσπαρτες, αλληλοσυγκρουόμενες συνήθως, πληροφορίες συνάντησα σε χριστιανικά γραπτά της εποχής εκείνης. Υπάρχουν λίγα κοινά σημεία σε αυτές, τα οποία και ήταν υπεραρκετά για τους πρώτους πιστούς. Έτσι, η ζωή του Ιησού περιοριζόταν στο ότι ήταν απόγονος του Αβραάμ και του Δαυίδ, ότι είχε αδελφούς και αποστόλους, ότι δείπνησε μαζί τους τη νύχτα πριν τη σταύρωση και ότι ενταφιάστηκε.
Οι λιγοστές πληροφορίες γεννούν πολυάριθμα ερωτήματα, στην πλειονότητα τους αναπάντητα. Όσοι όμως ασχοληθούν λίγο περισσότερο με την ιστορία, δεν θα δυσκολευτούν να ανακαλύψουν ότι πίσω από τα τόσα αναπάντητα ερωτήματα κρύβεται μία ενιαία προφορική διδασκαλία.
Όπως ειπώθηκε και παραπάνω, υπάρχουν διάφορες διάσπαρτες αναφορές που είναι και συγκεκριμένες. Έτσι, το όλο σκηνικό υπαινίσσεται, αλλά και προϋποθέτει ώστε να υπάρχει λογική συνέχεια, μια προφορική διδασκαλία ευρέως διαδεδομένη. Η ιστορική αλήθεια αρχίζει να απειλείται καθώς η προφορική παράδοση περνάει σε γραπτά κείμενα. Εκεί γίνεται φανερό ότι ο εκάστοτε συγγραφέας-απόστολος στηρίχθηκε σε μια συγκεκριμένη προφορική αναφορά, η οποία διέφερε από τις υπόλοιπες ανάλογα με την πορεία που ακολούθησε η εκάστοτε στο πέρασμα του χρόνου.
Επομένως, ποιο από όλα τα ευαγγέλια περιέχει την ιστορική αλήθεια αυτούσια; Η απάντηση δεν είναι εύκολη, καθόλου εύκολη.
Όπως ειπώθηκε και παραπάνω, υπάρχουν διάφορες διάσπαρτες αναφορές που είναι και συγκεκριμένες. Έτσι, το όλο σκηνικό υπαινίσσεται, αλλά και προϋποθέτει ώστε να υπάρχει λογική συνέχεια, μια προφορική διδασκαλία ευρέως διαδεδομένη. Η ιστορική αλήθεια αρχίζει να απειλείται καθώς η προφορική παράδοση περνάει σε γραπτά κείμενα. Εκεί γίνεται φανερό ότι ο εκάστοτε συγγραφέας-απόστολος στηρίχθηκε σε μια συγκεκριμένη προφορική αναφορά, η οποία διέφερε από τις υπόλοιπες ανάλογα με την πορεία που ακολούθησε η εκάστοτε στο πέρασμα του χρόνου.
Επομένως, ποιο από όλα τα ευαγγέλια περιέχει την ιστορική αλήθεια αυτούσια; Η απάντηση δεν είναι εύκολη, καθόλου εύκολη.
Η βιογραφία του Ιησού στα βιβλικά κείμενα. Ένα συνονθύλευμα διαφορών.
Μια απλή παρατήρηση εξάπτει την περιέργεια και γιγαντώνει την υποψία καθώς ανατρέχουμε στα κείμενα της Βίβλου. Σπάνια συναντάμε κάποια αναφορά ως προς την γέννηση του Ιησού στα συγγράμματα της Καινής Διαθήκης, των πρώτων απολογητών του Χριστιανισμού, στα Ευαγγέλια και στις Πράξεις των Αποστόλων. Μόνη φωτεινή, ωστόσο μικρής έκτασης, εξαίρεση αποτελούν όσα εισαγωγικά αναφέρονται στα Κατά Ματθαίον και Κατά Λουκάν ευαγγέλια.
Όμως, ακόμα και οι λιγοστές αυτές αναφορές αλληλοαναιρούνται. "Διαφωνία μέσα στα κείμενα της Βίβλου;” αναρωτήθηκα. Μια εκτενής μελέτη μου έδωσε την απάντηση που αναζητούσα.
Μια απλή παρατήρηση εξάπτει την περιέργεια και γιγαντώνει την υποψία καθώς ανατρέχουμε στα κείμενα της Βίβλου. Σπάνια συναντάμε κάποια αναφορά ως προς την γέννηση του Ιησού στα συγγράμματα της Καινής Διαθήκης, των πρώτων απολογητών του Χριστιανισμού, στα Ευαγγέλια και στις Πράξεις των Αποστόλων. Μόνη φωτεινή, ωστόσο μικρής έκτασης, εξαίρεση αποτελούν όσα εισαγωγικά αναφέρονται στα Κατά Ματθαίον και Κατά Λουκάν ευαγγέλια.
Όμως, ακόμα και οι λιγοστές αυτές αναφορές αλληλοαναιρούνται. "Διαφωνία μέσα στα κείμενα της Βίβλου;” αναρωτήθηκα. Μια εκτενής μελέτη μου έδωσε την απάντηση που αναζητούσα.
Ο Ματθαίος, παραδείγματος χάριν, στο ευαγγέλιο του αναφέρεται στο γενεαλογικό δένδρο που συνδέει τον Ιησού με τον Αβραάμ και τον Δαυίδ, στη μνηστεία του Ιωσήφ με την Μαρία, στην γέννηση του Ιησού σε οικία της Βηθλεέμ την εποχή του Ηρώδη και στο προσκύνημα των μάγων που κατέληξαν εκεί ακολουθώντας ένα αστέρι. Κλείνει την διήγηση του με τον Ιωάννη και την βάπτιση του Ιησού.
Από την άλλη ο Λουκάς δίνει κάποιες πληροφορίες για την περίοδο λίγο πριν την γέννηση του Ιωάννη, για τον ευαγγελισμό της Μαριάμ και την γέννηση του Βαπτιστή. Συνεχίζει με την φυγή της Μαρίας με τον Ιωσήφ στη Βηθλεέμ όπου γέννησε τον Ιησού σε φάτνη, μιας και δεν έβρισκαν κατάλυμα. Γύρω από την φάτνη βρέθηκαν, σύμφωνα με τον Λουκά, μόνο ποιμένες με τα ζώα τους που ειδοποιήθηκαν από αγγέλους. Η διήγηση του ολοκληρώνεται με ένα γενεαλογικό δένδρο, διαφορετικό από αυτό του Ματθαίου, που φτάνει έως τον Αδάμ.
Από την άλλη ο Λουκάς δίνει κάποιες πληροφορίες για την περίοδο λίγο πριν την γέννηση του Ιωάννη, για τον ευαγγελισμό της Μαριάμ και την γέννηση του Βαπτιστή. Συνεχίζει με την φυγή της Μαρίας με τον Ιωσήφ στη Βηθλεέμ όπου γέννησε τον Ιησού σε φάτνη, μιας και δεν έβρισκαν κατάλυμα. Γύρω από την φάτνη βρέθηκαν, σύμφωνα με τον Λουκά, μόνο ποιμένες με τα ζώα τους που ειδοποιήθηκαν από αγγέλους. Η διήγηση του ολοκληρώνεται με ένα γενεαλογικό δένδρο, διαφορετικό από αυτό του Ματθαίου, που φτάνει έως τον Αδάμ.
Νεότερος πίνακας που παρουσιάζει τη γέννηση του Ιησού. Αν και είναι ιδιαίτερα σύγχρονος, μιας και παρουσιάζει πιστούς με σημερινή ενδυμασία, εντούτοις η παρουσία των "Αγγέλων” αντί του άστρου της Βηθλεέμ αποδεικνύει ότι υπάρχουν αρκετές εκδοχές γύρω από τη γέννηση του Ιησού.
Αν και ομοιότητες υπάρχουν, οι διαφορές είναι τόσο κραυγαλέες ώστε αδυνατούμε να τις αγνοήσουμε. Έτσι, η οικία στο Κατά Ματθαίον έγινε φάτνη στα γραπτά του Λουκά, οι μάγοι μετατράπηκαν σε ποιμένες, το αστέρι σε αγγέλους κ.λ.π.. Μπορούμε να υποθέσουμε, έχοντας καλή διάθεση, ότι οι όποιες διαφορές υπάρχουν διότι ο Λουκάς και ο Ματθαίος, ξεκινώντας από την ίδια παράδοση, πρόσεξαν διαφορετικά σημεία.
Το γενεαλογικό δένδρο όμως; Πως είναι δυνατόν να καταλήγει σε διαφορετικούς απογόνους; Και εδώ όμως μπορούμε να δεχτούμε μια αβλεψία στην μελέτη των συγγραφέων, μια λάθος εκτίμηση ή ακόμα και επιλογή διαφορετικών κλάδων της ίδιας οικογένειας.
Αποτελούν τα ευαγγέλια ακριβή ιστορικά κείμενα;
Όλα τα παραπάνω, όσο καλή διάθεση και να έχουμε, δεν είναι παρά υποθέσεις. Έτσι, μπορεί οι διαφορές να μην είναι διόλου τυχαίες. Ο ίδιος ο Λουκάς αναφέρει στον πρόλογο του ότι πριν από αυτόν και άλλοι είχαν προσπαθήσει να συντάξουν μια παρόμοια διήγηση (συμπεριλαμβανομένων Ματθαίου και Μάρκου). Αυτός ήταν ο λόγος που προσπάθησε να γράψει τα γεγονότα ξανά όπως πίστευε αυτός καλύτερα.
Τα ευαγγέλια του Ματθαίου και του Λουκά ας μην ξεχνάμε ότι γράφτηκαν στο τέλος της δεκαετίας του 70, μισό αιώνα δηλαδή μετά την σταύρωση και δέκα χρόνια μετά τον θάνατο του Παύλου. Σε μια εποχή που οι περισσότεροι αυτόπτες μάρτυρες του γεγονότος είχαν ήδη συναντήσει τη μοίρα κάθε ανθρώπου, τον θάνατο, ενώ μάρτυρες της γέννησης του Ιησού κατά πάσα πιθανότητα είχαν απομείνει τραγικά λίγοι.
Καθώς ο χρόνος μετά την σταύρωση περνούσε, το ενδιαφέρον για ιστορικά στοιχεία γύρω από τον Ιησού γινόταν όλο και πιο έντονο. Οι πρώτες γραπτές διηγήσεις συντάχθηκαν 70 με 80 χρόνια μετά τα ίδια τα γεγονότα, κάτι που μειώνει κατά πολύ την πιθανότητα ακρίβειας στην ιστορική αλήθεια, αλλά δεν την εκμηδενίζει. Πάντως, τόσο ο Λουκάς όσο και ο Ματθαίος δεν προσπάθησαν να καλύψουν τα «ιστορικά κενά», με εξαίρεση την φυγή στην Αίγυπτο του πρώτου και την επίσκεψη στον Ναό του δευτέρου, αλλά διηγήθηκαν πράγματα συγκεκριμένα των πρώτων κυρίως ημερών.
Τι γνωρίζουμε για τη γέννηση του Ιησού σήμερα; (τρίτη εκδοχή)
Οι μέρες φτάνουν και η νύχτα που θα εορτάσουμε την επέτειο της γέννησης του Ιησού είναι κοντά. Οι περισσότεροι πιστοί θα γνωρίζουν πως έγινε η γέννηση, ενώ οι υπόλοιποι σίγουρα θα μπορέσουν να ενημερωθούν γι’ αυτήν μέσα από τις ταινίες και τα έντυπα αφιερώματα που αναφέρονται σε εκείνες τις ημέρες.
Μια μικρή λεπτομέρεια όμως δεν είναι γνωστή παρά για λιγοστούς από τους απλούς χριστιανούς και όσοι την γνωρίζουν φροντίζουν να παραμείνει έτσι. Ό ,τι ξέρουμε για την γέννηση δεν στηρίζεται στις διηγήσεις της Βίβλου, η επικρατέστερη περιγραφή εκείνης της στιγμής συνδυάζει πληροφορίες ακόμα και απόκρυφων ευαγγελίων.
Αν και ομοιότητες υπάρχουν, οι διαφορές είναι τόσο κραυγαλέες ώστε αδυνατούμε να τις αγνοήσουμε. Έτσι, η οικία στο Κατά Ματθαίον έγινε φάτνη στα γραπτά του Λουκά, οι μάγοι μετατράπηκαν σε ποιμένες, το αστέρι σε αγγέλους κ.λ.π.. Μπορούμε να υποθέσουμε, έχοντας καλή διάθεση, ότι οι όποιες διαφορές υπάρχουν διότι ο Λουκάς και ο Ματθαίος, ξεκινώντας από την ίδια παράδοση, πρόσεξαν διαφορετικά σημεία.
Το γενεαλογικό δένδρο όμως; Πως είναι δυνατόν να καταλήγει σε διαφορετικούς απογόνους; Και εδώ όμως μπορούμε να δεχτούμε μια αβλεψία στην μελέτη των συγγραφέων, μια λάθος εκτίμηση ή ακόμα και επιλογή διαφορετικών κλάδων της ίδιας οικογένειας.
Αποτελούν τα ευαγγέλια ακριβή ιστορικά κείμενα;
Όλα τα παραπάνω, όσο καλή διάθεση και να έχουμε, δεν είναι παρά υποθέσεις. Έτσι, μπορεί οι διαφορές να μην είναι διόλου τυχαίες. Ο ίδιος ο Λουκάς αναφέρει στον πρόλογο του ότι πριν από αυτόν και άλλοι είχαν προσπαθήσει να συντάξουν μια παρόμοια διήγηση (συμπεριλαμβανομένων Ματθαίου και Μάρκου). Αυτός ήταν ο λόγος που προσπάθησε να γράψει τα γεγονότα ξανά όπως πίστευε αυτός καλύτερα.
Τα ευαγγέλια του Ματθαίου και του Λουκά ας μην ξεχνάμε ότι γράφτηκαν στο τέλος της δεκαετίας του 70, μισό αιώνα δηλαδή μετά την σταύρωση και δέκα χρόνια μετά τον θάνατο του Παύλου. Σε μια εποχή που οι περισσότεροι αυτόπτες μάρτυρες του γεγονότος είχαν ήδη συναντήσει τη μοίρα κάθε ανθρώπου, τον θάνατο, ενώ μάρτυρες της γέννησης του Ιησού κατά πάσα πιθανότητα είχαν απομείνει τραγικά λίγοι.
Καθώς ο χρόνος μετά την σταύρωση περνούσε, το ενδιαφέρον για ιστορικά στοιχεία γύρω από τον Ιησού γινόταν όλο και πιο έντονο. Οι πρώτες γραπτές διηγήσεις συντάχθηκαν 70 με 80 χρόνια μετά τα ίδια τα γεγονότα, κάτι που μειώνει κατά πολύ την πιθανότητα ακρίβειας στην ιστορική αλήθεια, αλλά δεν την εκμηδενίζει. Πάντως, τόσο ο Λουκάς όσο και ο Ματθαίος δεν προσπάθησαν να καλύψουν τα «ιστορικά κενά», με εξαίρεση την φυγή στην Αίγυπτο του πρώτου και την επίσκεψη στον Ναό του δευτέρου, αλλά διηγήθηκαν πράγματα συγκεκριμένα των πρώτων κυρίως ημερών.
Τι γνωρίζουμε για τη γέννηση του Ιησού σήμερα; (τρίτη εκδοχή)
Οι μέρες φτάνουν και η νύχτα που θα εορτάσουμε την επέτειο της γέννησης του Ιησού είναι κοντά. Οι περισσότεροι πιστοί θα γνωρίζουν πως έγινε η γέννηση, ενώ οι υπόλοιποι σίγουρα θα μπορέσουν να ενημερωθούν γι’ αυτήν μέσα από τις ταινίες και τα έντυπα αφιερώματα που αναφέρονται σε εκείνες τις ημέρες.
Μια μικρή λεπτομέρεια όμως δεν είναι γνωστή παρά για λιγοστούς από τους απλούς χριστιανούς και όσοι την γνωρίζουν φροντίζουν να παραμείνει έτσι. Ό ,τι ξέρουμε για την γέννηση δεν στηρίζεται στις διηγήσεις της Βίβλου, η επικρατέστερη περιγραφή εκείνης της στιγμής συνδυάζει πληροφορίες ακόμα και απόκρυφων ευαγγελίων.
The Apocrypha, Zion’s Julius Hofmann Memorial Library, 17ος με 20ος αιώνας.
Είναι η "τρίτη εκδοχή” της γέννησης του Ιησού, μετά τις διηγήσεις των Ματθαίου και Λουκά στα ευαγγέλια τους, και είναι αυτή που αποτελεί για εμάς την «ιστορική αλήθεια» εκείνης της θεϊκής στιγμής.
Το παλαιότερο γραπτό κείμενο που αναφέρεται σε αυτήν είναι του Ιουστίνου, συντάχθηκε πριν το μέσο του δεύτερου αιώνα, και διασώζει παλαιότερη προφορική παράδοση σύμφωνα με τους εκάστοτε μελετητές. Το σύγγραμμα του Ιουστίνου αποτελεί μια προσπάθεια διασύνδεσης της διήγησης του Ματθαίου και του Λουκά. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιώντας όλα τα στοιχεία του Ματθαίου παρεμβάλει την απογραφή και τη φάτνη του Λουκά. Στο σημείο της γέννησης του Ιησού όμως αναφέρει κάτι νέο, γεννήθηκε σε μια σπηλιά λίγο έξω από την Βηθλεέμ όπου και ήρθαν να προσκυνήσουν οι μάγοι από την Αραβία.
Στην γέννηση του Ιησού στο σπήλαιο αναφέρεται εκτενώς και το απόκρυφο ευαγγέλιο "Πρωτευαγγέλιον του Ιακώβου”. Το κείμενο περιγράφει την καταγωγή και την ανατροφή της Μαρίας έως και τη γέννηση του Ιησού. Εδώ δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην παρθενία της Μαρίας μετά τον τόκο, κάτι που δεν αναφέρεται σε κανένα ευαγγέλιο της Καινής Διαθήκης(!;). Και όμως, αποτελεί αναπόσπαστη πληροφορία στην αποδεκτή σήμερα διήγηση της γέννησης.
Σύμφωνα λοιπόν με την "τρίτη εκδοχή”, ο Ιησούς γεννήθηκε σε σπήλαιο, τόπο έρημο και μακριά από την πόλη. Ο Ιωσήφ, αφήνοντας στη Μαρία τη φροντίδα των γιών του, θα διανύσει μια μεγάλη απόσταση προς αναζήτηση μαμής. Μετά την επίσκεψη των μάγων ο κίνδυνος του Ηρώδη αναγκάζει τη Μαρία να σπαργανώσει τον Ιησού σε παχνί βοδιών για να τον κρύψει.
Στην Δύση η "τρίτη εκδοχή” είχε μεγάλη «επιτυχία». Εκτός των παραπάνω προστέθηκαν ότι η σπηλιά ήταν υπόγεια και δεν την έβλεπε ήλιος και ότι την τρίτη μέρα μετά την γέννηση η Μαρία με τον Ιησού βγήκαν σε ένα στάβλο όπου ένα βόδι και ένα γαϊδούρι έσπευσαν να προσκυνήσουν.
Είναι η "τρίτη εκδοχή” της γέννησης του Ιησού, μετά τις διηγήσεις των Ματθαίου και Λουκά στα ευαγγέλια τους, και είναι αυτή που αποτελεί για εμάς την «ιστορική αλήθεια» εκείνης της θεϊκής στιγμής.
Το παλαιότερο γραπτό κείμενο που αναφέρεται σε αυτήν είναι του Ιουστίνου, συντάχθηκε πριν το μέσο του δεύτερου αιώνα, και διασώζει παλαιότερη προφορική παράδοση σύμφωνα με τους εκάστοτε μελετητές. Το σύγγραμμα του Ιουστίνου αποτελεί μια προσπάθεια διασύνδεσης της διήγησης του Ματθαίου και του Λουκά. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιώντας όλα τα στοιχεία του Ματθαίου παρεμβάλει την απογραφή και τη φάτνη του Λουκά. Στο σημείο της γέννησης του Ιησού όμως αναφέρει κάτι νέο, γεννήθηκε σε μια σπηλιά λίγο έξω από την Βηθλεέμ όπου και ήρθαν να προσκυνήσουν οι μάγοι από την Αραβία.
Στην γέννηση του Ιησού στο σπήλαιο αναφέρεται εκτενώς και το απόκρυφο ευαγγέλιο "Πρωτευαγγέλιον του Ιακώβου”. Το κείμενο περιγράφει την καταγωγή και την ανατροφή της Μαρίας έως και τη γέννηση του Ιησού. Εδώ δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην παρθενία της Μαρίας μετά τον τόκο, κάτι που δεν αναφέρεται σε κανένα ευαγγέλιο της Καινής Διαθήκης(!;). Και όμως, αποτελεί αναπόσπαστη πληροφορία στην αποδεκτή σήμερα διήγηση της γέννησης.
Σύμφωνα λοιπόν με την "τρίτη εκδοχή”, ο Ιησούς γεννήθηκε σε σπήλαιο, τόπο έρημο και μακριά από την πόλη. Ο Ιωσήφ, αφήνοντας στη Μαρία τη φροντίδα των γιών του, θα διανύσει μια μεγάλη απόσταση προς αναζήτηση μαμής. Μετά την επίσκεψη των μάγων ο κίνδυνος του Ηρώδη αναγκάζει τη Μαρία να σπαργανώσει τον Ιησού σε παχνί βοδιών για να τον κρύψει.
Στην Δύση η "τρίτη εκδοχή” είχε μεγάλη «επιτυχία». Εκτός των παραπάνω προστέθηκαν ότι η σπηλιά ήταν υπόγεια και δεν την έβλεπε ήλιος και ότι την τρίτη μέρα μετά την γέννηση η Μαρία με τον Ιησού βγήκαν σε ένα στάβλο όπου ένα βόδι και ένα γαϊδούρι έσπευσαν να προσκυνήσουν.
Η νύχτα της γέννησης του Ιησού (Νεότερη απεικόνιση).
Πάντως, αρκετά επιπλέον απόκρυφα ευαγγέλια δίνουν πληροφορίες σχετικά με την παιδική ζωή του Μεσσία. Κάποιες από αυτές συμπληρώνουν τις διηγήσεις της Καινής Διαθήκης, αλλά όλες μαζί αλληλοαναιρούνται. Έτσι, ο Λουκάς αναφέρει ότι ο Ιησούς τοποθετήθηκε εξ’ αρχής σε φάτνη, ενώ η "τρίτη εκδοχή” λέει ότι εκεί βρέθηκε μετά από τρεις μέρες όταν από την σπηλιά μεταφέρθηκαν σε στάβλο. Η οικία στη Βηθλεέμ επίσης δεν μπορεί να έχει σχέση με τον έρημο και μακρινό τόπο σε απόσταση από την πόλη.
Όλα τα παραπάνω οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι συγγραφείς δεν προσπάθησαν να συμπληρώσουν κενά ούτε να βρουν τα ιστορικά λάθη των προγενέστερων τους, αλλά να εντάξουν τα κείμενα τους στις βιβλικές ρήσεις. Είναι ολοφάνερο ότι η Βηθλεέμ, η Αίγυπτος, το αστέρι, οι ουράνιοι άγγελοι, η φάτνη, το βόδι και το γαϊδούρι παραπέμπουν σε πασίγνωστες προφητείες της εποχής. Οι πιστοί, όπως είναι φανερό από τη μεταγενέστερη παράδοση και τις σχετικές εικόνες, δέχτηκαν τα πιο εντυπωσιακά σημεία της κάθε διήγησης και ας έρχονταν σε σύγκρουση μεταξύ τους. Έτσι, από το Κατά Ματθαίον ευαγγέλιο κράτησαν τους μάγους και το αστέρι, από το Κατά Λουκά τους ποιμένες και την φάτνη και από το Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου το σπήλαιο, το παχνί των ζώων και τη μαμή.
Ο Ιησούς γεννήθηκε στις 6 Ιανουαρίου. Η εκδοχή της παλαιότερης παράδοσης. (τέταρτη εκδοχή)
Η αρχαιότερη παράδοση, που έμμεσα στηρίζεται από το παλαιότερο ευαγγέλιο της Καινής Διαθήκης (το Κατά Μάρκον), αναφέρει ότι ο Ιησούς γεννήθηκε στις 6 Ιανουαρίου. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες λεπτομέρειες παρά μόνο διάσπαρτα στοιχεία, που δίνουν όμως μια σχετική βεβαιότητα για το ότι υπήρχε η παλαιότερη αντίληψη ότι η ημέρα βάπτισης του Ιησού ήταν και ημέρα γέννησης.
Ανατρέχοντας στην ευαγγελική παράδοση ανακαλύπτουμε ότι τα τρία πρώτα ευαγγέλια της Καινής Διαθήκης βεβαιώνουν ότι την ημέρα της βάπτισης ακουστήκαν από τον ουρανό στον Ιορδάνη τα θεϊκά λόγια «εσύ είσαι» ή «αυτός είναι ο αγαπημένος μου γιος, αυτός είναι ο εκλεκτός μου». Κάποιες από τις πολλές παραλλαγές των παραπάνω αναφέρουν ότι εκτός από αυτά ακούστηκε και η θεϊκή φράση «Εγώ σε γέννησα σήμερα». Η τελευταία μάλιστα φράση έχει και βιβλικές περγαμηνές.
Αναφορές της μπορούν να βρεθούν στις Πράξεις των Αποστόλων(13:33), στην Προς Εβραίους επιστολή(1:5.5:5) και στους Ψαλμούς(2:7). Εκτός των παραπάνω αποτελούσε παλαιότερα κομμάτι των βιβλικών κειμένων, υπήρχε στην παραλλαγή D του Κατά Λουκά ευαγγελίου(3:22) που στην συνέχεια εξοβελίστηκε από την Βίβλο. Αρκετοί πάντως δάσκαλοι του Χριστιανισμού την θεωρούσαν δεδομένη, όπως ο Ιουστίνος. Ο Κλήμης και ο Ωριγένης μάλιστα προσπάθησαν να την ερμηνεύσουν.
Αλλά γιατί έχει τόση σημασία η φράση αυτή; Το κλειδί βρίσκεται στην λέξη «σήμερα». Αν τη δεχτούμε με την κυριολεκτική της έννοια, τότε ο Ιησούς αναγνωρίστηκε ως Υιός του Θεού την ημέρα της βάπτισης του και έως τότε δεν ήταν παρά τέκνο του Ιωσήφ. Αυτή ήταν η επικρατούσα άποψη στους πρωτοχριστιανικούς κύκλους, ότι δηλαδή στα Επιφάνεια ή Θεοφάνεια κατέστη ο Ιησούς "Χριστός”. Στο χαμένο, σήμερα, ευαγγέλιο της χριστιανικής ομάδας των Εβιωνιτών, που αποτελούσε παραλλαγή του Κατά Ματθαίον, δεν υπήρχε καμία πληροφορία σχετικά με την φυσική γέννηση του Ιησού, ξεκινούσε κατ’ ευθείαν με την βάπτιση και τόνιζε την επίμαχη φράση.
Μια ακόμη σημαντική ένδειξη αποτελεί το γεγονός ότι η πρώτη χριστιανική εορτή μετά το Πάσχα για την οποία έχουμε αναφορές είναι η βάπτιση. Στην Αλεξάνδρεια, από το πρώτο μισό του δεύτερου αιώνα, μια χριστιανική ομάδα την τοποθέτησε στις 6 Ιανουαρίου. Η ίδια ημερομηνία επιλέχτηκε εκείνη την εποχή και για τον εορτασμό της γέννησης του Ιησού.
Δύο αιώνες αργότερα το Ορθόδοξο δόγμα δεν ικανοποιούνταν πλέον από την ταύτιση βάπτισης και γέννησης. Ως εκ τούτου, αρκετοί θεολόγοι υποστήριζαν ότι ήταν καθαρά θέμα τύχης ότι ο Ιησούς βαπτίστηκε στην επέτειο της γέννησης του. Το 336 μ.Χ. η Ρωμαϊκή Εκκλησία καθιέρωσε μια νέα εορτή αποκλειστικά για την γέννηση του Ιησού, στις 25 Δεκεμβρίου. Δεν κατήργησε την εορτή των Θεοφάνιων αλλά της έδωσε διαφορετικό νόημα, έτσι στις 6 Ιανουαρίου πλέον γιορτάζεται το προσκύνημα των μάγων.
Η νέα αυτή εορτή-αντίληψη της Ρώμης διαδόθηκε στην Ανατολή και στη Δύση αντιμετωπίζοντας όμως αρκετές δυσκολίες. Στην Ισπανία η γέννηση εορτάζονταν στις 6 Ιανουαρίου μέχρι το τέλος του 4ου αιώνα, στην εκκλησία της Ιερουσαλήμ η αρχαία παράδοση κράτησε μέχρι το 549, ενώ η Αρμένικη Εκκλησία διατηρεί την ταύτιση βάπτισης και γέννησης μέχρι και σήμερα.
Τα Χριστούγεννα αποκτούσαν όλο και περισσότερη σημασία, όμως οι πιστοί συνέχιζαν να βλέπουν ως κάτι το ξεχωριστό τα Θεοφάνια, ως μια νέα δική τους «γέννηση». Ήταν μια νέα αρχή γι’ αυτούς, όπως η βάπτιση για την θεϊκή πορεία του Χριστού. Στην Α’ επιστολή Προς Κορινθίους ο Παύλος αναφέρει την εκ νέου γέννηση των πιστών της Κορίνθου.
Δογματική διαφωνία μέσα στα κείμενα της Καινής Διαθήκης. Θέμα: η γέννηση του Ιησού.
Η ανακάλυψη κάποιων ξεχασμένων κειμένων του δοκητισμού αποτέλεσε ένα ευχάριστο διάλλειμα στην έρευνα μου. Εκείνη την εποχή λοιπόν, ορισμένοι χριστιανοί συνέγραψαν και κυκλοφόρησαν κείμενα που αφορούσαν αποκλειστικά την παιδική ζωή του Ιησού, με σκοπό να καταπολεμήσουν την άποψη που ήθελε τον Ιησού να είχε καταστεί Υιός του Θεού κατά την βάπτιση του.
Έτσι, ο Ιησούς παρουσιάζεται από μικρή ηλικία να κάνει θαύματα που σε ορισμένες φορές ήταν υπερβολικά και ανούσια. Σύμφωνα με αυτά μάλιστα ο Χριστός γνώριζε τα πάντα από μικρή ηλικία. Έτσι, από την μία έχουμε την άποψη ότι ο Ιησούς έγινε υιός Θεού κατά την βάπτιση του, ενώ από την άλλη ότι γεννήθηκε με αυτήν την ιδιότητα και δεν είχε λόγο να μάθει τον ανθρώπινο τρόπο ζωής.
Αποτελεί πάντως πραγματικότητα ότι όσοι προτιμούσαν την άποψη διαχωρισμού Ιησού-Χριστού εμπιστεύονταν το Κατά Μάρκο Ευαγγέλιο. Το τελευταίο ξεκινά την αφήγηση του από την βάπτιση, μια «λεπτομέρεια» που πολλοί δεν παρατηρούν καν. Όμως, ως βιογραφικό σημείωμα, η παραπάνω λεπτομέρεια αποτελεί παράδοξο εκτός και αν δεχτούμε ότι κατά τον Μάρκο η ζωή του Χριστού ξεκινάει από την βάπτιση και όχι από την γέννηση του Ιησού (προσέξτε το σημαντικό διαχωρισμό Ιησού και Ιησού Χριστού).
Τα ευαγγέλια του Ματθαίου και του Λουκά συμπληρώνουν το Κατά Μάρκο, θέτοντας σαφές όμως ότι το άγιο πνεύμα επισκέφτηκε ήδη τη Μαρία κατά τη σύλληψη. Ενώ λοιπόν το παραπάνω αποτελεί ουσιώδη δογματική διαφωνία, σήμερα αποσιωπάται. Υπάρχει μέσα στην Καινή Διαθήκη αλλά εμείς έχουμε διδαχτεί να μην το προσέχουμε.
Το Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο προσπαθεί να επιλύσει αυτό το παράδοξο. Δεν αναφέρεται στη ζωή του Ιησού πριν την βάπτιση αλλά επιχειρεί μία φιλοσοφική προσέγγιση του προϋπάρχοντος λόγου.
Αν και δογματικά διαφορετικό, το Κατά Μάρκον ευαγγέλιο συμπεριλήφθηκε στην Καινή Διαθήκη όντας το παλαιότερο. Ήταν ήδη δημοφιλές στους χριστιανικούς κύκλους των πιστών, οι οποίοι και δεν δέχονταν να το αφήσουν πιστεύοντας ότι τους οδηγούσε με ασφάλεια στην αρχαία παράδοση.
Πάντως, αρκετά επιπλέον απόκρυφα ευαγγέλια δίνουν πληροφορίες σχετικά με την παιδική ζωή του Μεσσία. Κάποιες από αυτές συμπληρώνουν τις διηγήσεις της Καινής Διαθήκης, αλλά όλες μαζί αλληλοαναιρούνται. Έτσι, ο Λουκάς αναφέρει ότι ο Ιησούς τοποθετήθηκε εξ’ αρχής σε φάτνη, ενώ η "τρίτη εκδοχή” λέει ότι εκεί βρέθηκε μετά από τρεις μέρες όταν από την σπηλιά μεταφέρθηκαν σε στάβλο. Η οικία στη Βηθλεέμ επίσης δεν μπορεί να έχει σχέση με τον έρημο και μακρινό τόπο σε απόσταση από την πόλη.
Όλα τα παραπάνω οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι συγγραφείς δεν προσπάθησαν να συμπληρώσουν κενά ούτε να βρουν τα ιστορικά λάθη των προγενέστερων τους, αλλά να εντάξουν τα κείμενα τους στις βιβλικές ρήσεις. Είναι ολοφάνερο ότι η Βηθλεέμ, η Αίγυπτος, το αστέρι, οι ουράνιοι άγγελοι, η φάτνη, το βόδι και το γαϊδούρι παραπέμπουν σε πασίγνωστες προφητείες της εποχής. Οι πιστοί, όπως είναι φανερό από τη μεταγενέστερη παράδοση και τις σχετικές εικόνες, δέχτηκαν τα πιο εντυπωσιακά σημεία της κάθε διήγησης και ας έρχονταν σε σύγκρουση μεταξύ τους. Έτσι, από το Κατά Ματθαίον ευαγγέλιο κράτησαν τους μάγους και το αστέρι, από το Κατά Λουκά τους ποιμένες και την φάτνη και από το Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου το σπήλαιο, το παχνί των ζώων και τη μαμή.
Ο Ιησούς γεννήθηκε στις 6 Ιανουαρίου. Η εκδοχή της παλαιότερης παράδοσης. (τέταρτη εκδοχή)
Η αρχαιότερη παράδοση, που έμμεσα στηρίζεται από το παλαιότερο ευαγγέλιο της Καινής Διαθήκης (το Κατά Μάρκον), αναφέρει ότι ο Ιησούς γεννήθηκε στις 6 Ιανουαρίου. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες λεπτομέρειες παρά μόνο διάσπαρτα στοιχεία, που δίνουν όμως μια σχετική βεβαιότητα για το ότι υπήρχε η παλαιότερη αντίληψη ότι η ημέρα βάπτισης του Ιησού ήταν και ημέρα γέννησης.
Ανατρέχοντας στην ευαγγελική παράδοση ανακαλύπτουμε ότι τα τρία πρώτα ευαγγέλια της Καινής Διαθήκης βεβαιώνουν ότι την ημέρα της βάπτισης ακουστήκαν από τον ουρανό στον Ιορδάνη τα θεϊκά λόγια «εσύ είσαι» ή «αυτός είναι ο αγαπημένος μου γιος, αυτός είναι ο εκλεκτός μου». Κάποιες από τις πολλές παραλλαγές των παραπάνω αναφέρουν ότι εκτός από αυτά ακούστηκε και η θεϊκή φράση «Εγώ σε γέννησα σήμερα». Η τελευταία μάλιστα φράση έχει και βιβλικές περγαμηνές.
Αναφορές της μπορούν να βρεθούν στις Πράξεις των Αποστόλων(13:33), στην Προς Εβραίους επιστολή(1:5.5:5) και στους Ψαλμούς(2:7). Εκτός των παραπάνω αποτελούσε παλαιότερα κομμάτι των βιβλικών κειμένων, υπήρχε στην παραλλαγή D του Κατά Λουκά ευαγγελίου(3:22) που στην συνέχεια εξοβελίστηκε από την Βίβλο. Αρκετοί πάντως δάσκαλοι του Χριστιανισμού την θεωρούσαν δεδομένη, όπως ο Ιουστίνος. Ο Κλήμης και ο Ωριγένης μάλιστα προσπάθησαν να την ερμηνεύσουν.
Αλλά γιατί έχει τόση σημασία η φράση αυτή; Το κλειδί βρίσκεται στην λέξη «σήμερα». Αν τη δεχτούμε με την κυριολεκτική της έννοια, τότε ο Ιησούς αναγνωρίστηκε ως Υιός του Θεού την ημέρα της βάπτισης του και έως τότε δεν ήταν παρά τέκνο του Ιωσήφ. Αυτή ήταν η επικρατούσα άποψη στους πρωτοχριστιανικούς κύκλους, ότι δηλαδή στα Επιφάνεια ή Θεοφάνεια κατέστη ο Ιησούς "Χριστός”. Στο χαμένο, σήμερα, ευαγγέλιο της χριστιανικής ομάδας των Εβιωνιτών, που αποτελούσε παραλλαγή του Κατά Ματθαίον, δεν υπήρχε καμία πληροφορία σχετικά με την φυσική γέννηση του Ιησού, ξεκινούσε κατ’ ευθείαν με την βάπτιση και τόνιζε την επίμαχη φράση.
Μια ακόμη σημαντική ένδειξη αποτελεί το γεγονός ότι η πρώτη χριστιανική εορτή μετά το Πάσχα για την οποία έχουμε αναφορές είναι η βάπτιση. Στην Αλεξάνδρεια, από το πρώτο μισό του δεύτερου αιώνα, μια χριστιανική ομάδα την τοποθέτησε στις 6 Ιανουαρίου. Η ίδια ημερομηνία επιλέχτηκε εκείνη την εποχή και για τον εορτασμό της γέννησης του Ιησού.
Δύο αιώνες αργότερα το Ορθόδοξο δόγμα δεν ικανοποιούνταν πλέον από την ταύτιση βάπτισης και γέννησης. Ως εκ τούτου, αρκετοί θεολόγοι υποστήριζαν ότι ήταν καθαρά θέμα τύχης ότι ο Ιησούς βαπτίστηκε στην επέτειο της γέννησης του. Το 336 μ.Χ. η Ρωμαϊκή Εκκλησία καθιέρωσε μια νέα εορτή αποκλειστικά για την γέννηση του Ιησού, στις 25 Δεκεμβρίου. Δεν κατήργησε την εορτή των Θεοφάνιων αλλά της έδωσε διαφορετικό νόημα, έτσι στις 6 Ιανουαρίου πλέον γιορτάζεται το προσκύνημα των μάγων.
Η νέα αυτή εορτή-αντίληψη της Ρώμης διαδόθηκε στην Ανατολή και στη Δύση αντιμετωπίζοντας όμως αρκετές δυσκολίες. Στην Ισπανία η γέννηση εορτάζονταν στις 6 Ιανουαρίου μέχρι το τέλος του 4ου αιώνα, στην εκκλησία της Ιερουσαλήμ η αρχαία παράδοση κράτησε μέχρι το 549, ενώ η Αρμένικη Εκκλησία διατηρεί την ταύτιση βάπτισης και γέννησης μέχρι και σήμερα.
Τα Χριστούγεννα αποκτούσαν όλο και περισσότερη σημασία, όμως οι πιστοί συνέχιζαν να βλέπουν ως κάτι το ξεχωριστό τα Θεοφάνια, ως μια νέα δική τους «γέννηση». Ήταν μια νέα αρχή γι’ αυτούς, όπως η βάπτιση για την θεϊκή πορεία του Χριστού. Στην Α’ επιστολή Προς Κορινθίους ο Παύλος αναφέρει την εκ νέου γέννηση των πιστών της Κορίνθου.
Δογματική διαφωνία μέσα στα κείμενα της Καινής Διαθήκης. Θέμα: η γέννηση του Ιησού.
Η ανακάλυψη κάποιων ξεχασμένων κειμένων του δοκητισμού αποτέλεσε ένα ευχάριστο διάλλειμα στην έρευνα μου. Εκείνη την εποχή λοιπόν, ορισμένοι χριστιανοί συνέγραψαν και κυκλοφόρησαν κείμενα που αφορούσαν αποκλειστικά την παιδική ζωή του Ιησού, με σκοπό να καταπολεμήσουν την άποψη που ήθελε τον Ιησού να είχε καταστεί Υιός του Θεού κατά την βάπτιση του.
Έτσι, ο Ιησούς παρουσιάζεται από μικρή ηλικία να κάνει θαύματα που σε ορισμένες φορές ήταν υπερβολικά και ανούσια. Σύμφωνα με αυτά μάλιστα ο Χριστός γνώριζε τα πάντα από μικρή ηλικία. Έτσι, από την μία έχουμε την άποψη ότι ο Ιησούς έγινε υιός Θεού κατά την βάπτιση του, ενώ από την άλλη ότι γεννήθηκε με αυτήν την ιδιότητα και δεν είχε λόγο να μάθει τον ανθρώπινο τρόπο ζωής.
Αποτελεί πάντως πραγματικότητα ότι όσοι προτιμούσαν την άποψη διαχωρισμού Ιησού-Χριστού εμπιστεύονταν το Κατά Μάρκο Ευαγγέλιο. Το τελευταίο ξεκινά την αφήγηση του από την βάπτιση, μια «λεπτομέρεια» που πολλοί δεν παρατηρούν καν. Όμως, ως βιογραφικό σημείωμα, η παραπάνω λεπτομέρεια αποτελεί παράδοξο εκτός και αν δεχτούμε ότι κατά τον Μάρκο η ζωή του Χριστού ξεκινάει από την βάπτιση και όχι από την γέννηση του Ιησού (προσέξτε το σημαντικό διαχωρισμό Ιησού και Ιησού Χριστού).
Τα ευαγγέλια του Ματθαίου και του Λουκά συμπληρώνουν το Κατά Μάρκο, θέτοντας σαφές όμως ότι το άγιο πνεύμα επισκέφτηκε ήδη τη Μαρία κατά τη σύλληψη. Ενώ λοιπόν το παραπάνω αποτελεί ουσιώδη δογματική διαφωνία, σήμερα αποσιωπάται. Υπάρχει μέσα στην Καινή Διαθήκη αλλά εμείς έχουμε διδαχτεί να μην το προσέχουμε.
Το Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο προσπαθεί να επιλύσει αυτό το παράδοξο. Δεν αναφέρεται στη ζωή του Ιησού πριν την βάπτιση αλλά επιχειρεί μία φιλοσοφική προσέγγιση του προϋπάρχοντος λόγου.
Αν και δογματικά διαφορετικό, το Κατά Μάρκον ευαγγέλιο συμπεριλήφθηκε στην Καινή Διαθήκη όντας το παλαιότερο. Ήταν ήδη δημοφιλές στους χριστιανικούς κύκλους των πιστών, οι οποίοι και δεν δέχονταν να το αφήσουν πιστεύοντας ότι τους οδηγούσε με ασφάλεια στην αρχαία παράδοση.
Στον πίνακα "The Nativity” παρουσιάζεται η γέννηση του Ιησού μέσα από μία σύγχρονη ματιά (εικόνα του καθεδρικού ναού του Αγίου Παύλου στο Λονδίνο από το έργο "The Way: The Truth: The Life” του Sergei Chepik). Μετά την επίσκεψη μου στον εν λόγω ναό, λίγους μήνες νωρίτερα(Νοέμβριος 2005), κατανόησα πόσο διαφορετικά μπορεί κάθε άνθρωπος να βλέπει το δικό του Μεσσία, το δικό του Ιησού.
Επίλογος
Η ύπαρξη και μόνο τεσσάρων ευαγγελίων δημιούργησε τεράστιο πρόβλημα. Τέσσερα κείμενα για το ίδιο θέμα, την γέννηση και την διδασκαλία του Ιησού.. και τα τέσσερα διαφορετικά. Και όμως, όλα βιβλικά. Πως θα μπορούσε κάποιος να βρει την αλήθεια, ίσως και το νόημα, μέσα από αυτές τις αντικρουόμενες διηγήσεις;
Πρώτος ο Τατιανός, διδάσκαλος του δεύτερου αιώνα, προσπάθησε να συνδέσει και τα τέσσερα σε μία διήγηση. Το αποτέλεσμα ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένο στις ανατολικές εκκλησίες οι οποίες το αποδέχτηκαν, αλλά απορρίφθηκε από την λατινική και την ελληνική. Όλες όμως οι ορθόδοξες εκκλησίες πείστηκαν ότι με ταυτόχρονη ανάγνωση και των τεσσάρων κάποιος μπορούσε να πλησιάσει την αλήθεια, το αληθινό νόημα.
Η τέταρτη εκδοχή της γέννησης του Ιησού είναι η παλαιότερη, καρπός του πρωταρχικού δένδρου της αρχαίας παράδοσης εν αντιθέσει με τις υπόλοιπες που προέρχονται από τους απογόνους αυτού. Αν και ξεχάστηκε η εν λόγω εκδοχή, ο σπόρος της συνεχίζει να υπάρχει κάπου θαμμένος, έχει αφήσει τα ίχνη του μέχρι και στα βιβλικά κείμενα και η γνώση της ύπαρξης του δύσκολα θα εξαλειφθεί.
Αν και η μελέτη έφτασε στο τέλος της, το ερώτημα που τέθηκε στην αρχή του άρθρου συνεχίζει να ζητάει, με επιμονή, μια απάντηση. Μας ψιθυρίζει έντονα, επιτακτικά, καθώς τα ιστορικά στοιχεία αδυνατούν να δώσουν σαφή απάντηση. Ο Ιησούς γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου; Στις 6 Ιανουαρίου;
Πλέον υπάρχει η αμφιβολία.. δεν μένει παρά να σκεφτούμε.
Επίλογος
Η ύπαρξη και μόνο τεσσάρων ευαγγελίων δημιούργησε τεράστιο πρόβλημα. Τέσσερα κείμενα για το ίδιο θέμα, την γέννηση και την διδασκαλία του Ιησού.. και τα τέσσερα διαφορετικά. Και όμως, όλα βιβλικά. Πως θα μπορούσε κάποιος να βρει την αλήθεια, ίσως και το νόημα, μέσα από αυτές τις αντικρουόμενες διηγήσεις;
Πρώτος ο Τατιανός, διδάσκαλος του δεύτερου αιώνα, προσπάθησε να συνδέσει και τα τέσσερα σε μία διήγηση. Το αποτέλεσμα ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένο στις ανατολικές εκκλησίες οι οποίες το αποδέχτηκαν, αλλά απορρίφθηκε από την λατινική και την ελληνική. Όλες όμως οι ορθόδοξες εκκλησίες πείστηκαν ότι με ταυτόχρονη ανάγνωση και των τεσσάρων κάποιος μπορούσε να πλησιάσει την αλήθεια, το αληθινό νόημα.
Η τέταρτη εκδοχή της γέννησης του Ιησού είναι η παλαιότερη, καρπός του πρωταρχικού δένδρου της αρχαίας παράδοσης εν αντιθέσει με τις υπόλοιπες που προέρχονται από τους απογόνους αυτού. Αν και ξεχάστηκε η εν λόγω εκδοχή, ο σπόρος της συνεχίζει να υπάρχει κάπου θαμμένος, έχει αφήσει τα ίχνη του μέχρι και στα βιβλικά κείμενα και η γνώση της ύπαρξης του δύσκολα θα εξαλειφθεί.
Αν και η μελέτη έφτασε στο τέλος της, το ερώτημα που τέθηκε στην αρχή του άρθρου συνεχίζει να ζητάει, με επιμονή, μια απάντηση. Μας ψιθυρίζει έντονα, επιτακτικά, καθώς τα ιστορικά στοιχεία αδυνατούν να δώσουν σαφή απάντηση. Ο Ιησούς γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου; Στις 6 Ιανουαρίου;
Πλέον υπάρχει η αμφιβολία.. δεν μένει παρά να σκεφτούμε.
