 |
Εικ 1. Τα διάφορα στάδια της πεταλούδας (αυγό, προνύμφη, νυμφική θήκη,
τέλειο έντομο
|
Τελικά από αυτό που φοβόμασταν δεν γλυτώσαμε …
Ένα από τα δύο πιο καταστρεπτικά έντομα που προσβάλουν τα φοινικοειδή, προξενώντας τεράστιες καταστροφές, εντοπίστηκε στο Λυγουριό. Πρόκειται για την πεταλούδα Paysandisia archon, ενώ το άλλο έντομο είναι ο ρυγχοφόρος ή κόκκινο σκαθάρι των φοινικοειδών (Rynchophorus ferrugineus).
Σημειώνουμε ότι και τα δύο αυτά έντομα έχουν βρεθεί στην Ερμιονίδα και συγκεκριμένα στο Πόρτο Χέλι η πεταλούδα το 2009 και ο Ρυγχοφόρος το 2011.
Η πεταλούδα είναι έντομο που ανήκει στην οικογένεια Castniidae και συμπληρώνει το βιολογικό της κύκλο (αυγό - προνύμφη - νύμφη - τέλειο έντομο) σε χρονικό διάστημα 2 ετών. (Εικ. 1)
Από τα στάδια αυτά εκείνο της προνύμφης και στα δύο έντομα είναι αυτό που δημιουργεί και τα μεγαλύτερα προβλήματα, αφού οι προνύμφες εισχωρούν στο εσωτερικό των φοινικοειδών και τρέφονται από το εσωτερικούς ιστούς και μπορούν να καταστρέψουν τελείως τα διάφορα φοινικοειδή (Εικ. 2)
 |
| Εικ. 2 Κατεστραμμένος νεαρός φοίνικας λόγω προσβολής από την πεταλούδα |
H ζημιά μπορεί να γίνει αντιληπτή αφού έχει καταστραφεί η καρδιά των προσβεβλημένων φοινικοειδών και στη συνέχεια το φυτό ξεραθεί. Ωστόσο είναι δυνατό να εμφανιστούν συμπτώματα όπως είναι η παρουσία πριονιδιού ή εκκριμάτων, φαγώματα στα φύλλα, στοές ή ανώμαλη ανάπτυξη του φοινικοειδούς.
Κατά την άποψή μας το έντομο θα υπάρχει και σε άλλους φοίνικες της περιοχής αλλά δεν έχει εντοπιστεί, ενώ στην περίπτωση του Λυγουριού, ο εντοπισμός έγινε λόγω της ευαισθησίας και του ενδιαφέροντος που έδειξε ο ιδιοκτήτης των φοινίκων.
Ήδη, δόθηκαν οι οδηγίες για τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν, ενώ ενημερώθηκε και ο Δήμος Ασκληπιείου, αφού και η περιοχή αυτή χαρακτηρίζεται από μεγάλο αριθμό φοινικοειδών τα οποία φυτεύτηκαν στη δεκαετία του ’80. Έτσι, η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από την τάση του φυτέματος μεγάλου αριθμού φοινικοειδών σε όλη την επικράτεια, με αποτέλεσμα να μιλάμε για «φοινικομανία», ειδικά στις νότιες περιοχές της χώρας.
Με το δεδομένο αυτό προχωρήσαμε στην καταγραφή όλων των φοινικοειδών της Αργολίδας με σύστημα GPS και με έκπληξη διαπιστώσαμε ότι ο αριθμός τους ανέρχεται περίπου στις 8.000 φυτά, τα οποία συναντώνται και στα πιο απίθανα σημεία του νομού.
Όμως, το είδος που κυριαρχεί είναι ο κανάριος φοίνικας, ο οποίος είναι και ο πιο ευαίσθητος στα δύο καταστρεπτικά έντομα, λόγω της εσωτερικής δομής του στελέχους, που χαρακτηρίζεται από την μεγάλη περιεκτικότητα σε νερό. Έτσι, ο φοίνικας αυτός προσβάλλεται περισσότερο από τα δύο έντομα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα υπόλοιπα είδη δεν προσβάλλονται, αφού όλα τα είδη δέχονται την επίθεση των καταστρεπτικών αυτών εντόμων.
Σημειώνουμε ότι, ο ελληνικός φοίνικας (φοίνικας του Θεόφραστου-Phoenix theophrasti) έχει διαφορετική εσωτερική δομή, η οποία έχει περισσότερες ίνες και για το λόγο αυτό προσβάλλεται σε μικρότερο βαθμό. Από αυτό το είδος, ο αριθμός των φυτών που υπάρχουν είναι μικρός, ενώ παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον η περίπτωση της Αρχαίας Επιδαύρου, όπου βρίσκονται τρείς μικρές συστάδες από το είδος αυτό, στην παραλία της Βαγιωνιάς, στην περιοχή Νέρα και στην περιοχή του γηπέδου. Οι συστάδες αυτές είναι και μοναδικές σε όλη την Πελοπόννησο και για αυτό μπορούν να θεωρηθούν ως μνημεία της φύσης, ενώ είναι χαρακτηριστική η περίπτωση στην Κρήτη, όπου το φοινικόδασος στο Βάϊ καθώς επίσης και εκείνο στο φαράγγι της μονής Πρέβελη, αποτελούνται αποκλειστικά από το είδος αυτό. Έτσι, δεν έχουμε να κάνουμε με ξενόφερτο είδος και επειδή δεν καρπίζουν δεν αξίζουν της προσοχής μας, αφού έχουν αποδειχτεί ότι αντέχουν σε εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες, όπως είναι η έλλειψη νερού, η αντοχή σε δυνατούς ανέμους και η αντοχή στην αλατότητα αφού αναπτύσσονται εξαιρετικά, ακόμη και δίπλα στη θάλασσα.
Για τους λόγους αυτούς πρέπει όσοι έχουν φοίνικες στις αυλές τους, αλλά και οι αντίστοιχες υπηρεσίες των Δήμων, πρέπει να κάνουν προσεκτικούς ελέγχους στα διάφορα φοινικοειδή, μήπως υπάρχουν οπές στο στέλεχος ή απορρίμματα των εντόμων ή κουκούλια κάτω στο έδαφος.
Σε όλες τις περιπτώσεις πρέπει να γίνουν οι κατάλληλες ενέργειες οι οποίες συνοψίζονται στα παρακάτω βήματα.:
1. Να μην κλαδεύονται τα φυτά αργά την Άνοιξη και το καλοκαίρι, αφού αυτές τις εποχές τα έντομα έχουν την μεγαλύτερη δραστηριότητα. Να κλαδεύονται μόνο τα ξερά φύλλα και όχι τα ώριμα, γιατί αυτά είναι αυτά που «θρέφουν» τα φυτά . Επίσης όταν κόβονται ώριμα φύλλα πρέπει να αφήνεται τακούνι 15-20 cm και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να «ξυρίζεται» το στέλεχος σύμφωνα με τη νέα ανόητη πρακτική που βλέπουμε να γίνεται. Η οποιαδήποτε επέμβαση θα πρέπει να γίνεται προς το τέλος του χειμώνα αφού κατά την περίοδο αυτή τα έντομα δεν βρίσκονται σε μεγάλη δραστηριότητα.
2. Να ξεκινήσει άμεσα επέμβαση τουλάχιστον στους ιστορικούς φοίνικες, είτε με χημικά μέσα είτε με τη χρήση βιολογικών σκευασμάτων που υπάρχουν στην αγορά ή με συνδυασμό των δύο μεθόδων. Τα σκευάσματα που θα χρησιμοποιούνται πρέπει να ανήκουν σε εκείνα που έχουν πάρει έγκριση, ενώ καλύτερα αποτελέσματα θα έχετε αν γίνεται εναλλαγή των σκευασμάτων φαρμάκων σε κάθε επέμβαση. Σε περίπτωση χρήσης βιολογικών σκευασμάτων με εντομοπαθογόνους νηματώδεις, το χρονικό διάστημα μεταξύ των ψεκασμών μπορεί να είναι και 2 μήνες ή ακόμη μπορεί να γίνει συνδυασμός των δύο μεθόδων. Σημειώνουμε ότι η έγκριση των φαρμάκων για τη φετινή χρονιά έγινε στις 13-7-2012 και ισχύει για 120 ημέρες και για όλα τα εγκεκριμένα σκευάσματα η καταληκτική ημερομηνία είναι μέχρι τον προσεχή Νοέμβριο (13-11-2012). Με το δεδομένο αυτό, οι αναγκαίες επεμβάσεις που πρέπει να γίνουν θα πρέπει να έχουν τελειώσει μέχρι αυτό το χρονικό διάστημα.
3. Όταν χρησιμοποιούνται χημικά σκευάσματα θα πρέπει με αυτά να λούζεται καλά η κορυφή των φυτών και το ψεκαστικό υγρό να φτάνει μέχρι το εσωτερικό τους, όπου βρίσκονται τα διάφορα στάδια του εντόμου δηλαδή αυγά, προνύμφες (σκουλήκια), νύμφες, τέλεια έντομα, ώστε αυτά να θανατώνονται.
4. Θα πρέπει να γίνουν τουλάχιστον 3 επαναληπτικοί ψεκασμοί σε χρονικό διάστημα τουλάχιστον 3 μηνών αρχίζοντας από το μήνα εντοπισμού του προβλήματος, ενώ τα σκευάσματα θα πρέπει να εναλλάσσονται προκειμένου να αποφευχθεί η ανάπτυξη ανθεκτικότητας.
5. Σε περίπτωση ύπαρξης ανθοταξιών (αρσενικά φυτά) αυτές πρέπει να κόβονται πριν την έναρξη του ψεκασμού ώστε να προστατεύονται οι μέλισσες.
6. Να μη διακινούνται φοινικοειδή από περιοχές που έχουν πρόβλημα τόσο με την πεταλούδα όσο και με το ρυγχοφόρο και πάντοτε τα φυτά που διακινούνται να έχουν φυτοϋγειονομικό διαβατήριο.
7. Σε φυτά που είναι πολύ ψηλά με αποτέλεσμα τη δύσκολη προσέγγιση της κορυφής, χωρίς καλαθοφόρο όχημα και προκειμένου να ρίχνεται το ψεκαστικό υγρό στην καρδιά του φυτού, είναι πολύ βολικό να τοποθετείται μόνιμα πλαστικός σωλήνας, ώστε να διευκολύνεται η διοχέτευση του ψεκαστικού υγρού με ψεκαστήρα.
8. Τα προσβεβλημένα φύλλα ή τα κατεστραμμένα φυτά , επειδή είναι δύσκολο το κάψιμό τους, θα πρέπει να θάβονται σε βάθος τουλάχιστον 2 μέτρων σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους. Ακόμη σημειώνουμε το κόστος κοπής και ταφής των προσβεβλημένων-νεκρών φυτών είναι κατά πολύ υψηλότερο από αυτό που απαιτείται για τους αναγκαίους ψεκασμούς, ενώ είναι τεράστιο το πρόβλημα εξεύρεσης χώρων για την ταφή τους αφού είναι γνωστά τα προβλήματα που υπάρχουν με τις χωματερές. Σημειώνουμε το παράδειγμα της Ρόδου, όπου έχουν καταστραφεί περίπου 5.000 φοίνικες, και από αυτούς ούτε οι μισοί δεν έχουν ταφεί, αφού έχει φρακάρει η τοπική χωματερή !!!
Επίσης σημειώνουμε το γεγονός της μεγάλης πιθανότητας να εμφανιστεί και ο ρυγχοφόρος, αφού συνήθως τα δύο αυτά έντομα «πάνε μαζί» οπότε η κατάσταση θα είναι ακόμη δυσκολότερη.
Για κάθε πληροφορία και ενημέρωση, το Γραφείο Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου της ΔΑΟΚ Αργολίδας στο Ναύπλιο, (τηλ. 2752360301,3,4) είναι στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου, αφού διαθέτει μεγάλη εμπειρία και γνώση για τα θέμα αυτό.
