Σημαντική επιτυχία η συμμετοχή της ΕΑΣ Αργολίδας στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για την ανάπτυξη του μοντέρνου συστήματος άρδευσης E F F I D R I P. Μια αρκετά μεγάλη επιτυχία αποτελεί η συμμετοχή της ΕΑΣ Αργολίδας στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για την ανάπτυξη του μοντέρνου συστήματος άρδευσης EFFIDRIP (www.effidrip.eu).
Τα οφέλη που θα προκύψουν αναμένεται να έχουν πολλαπλούς αποδέκτες, με κυριότερους τους παραγωγούς - μέλη της ΕΑΣ Αργολίδας, οι οποίοι θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν για πρώτη φορά συστήματα άρδευσης για τις καλλιέργειές τους, τα οποία μας εισάγουν σε νέα δεδομένα και στρατηγικές, ευρωπαϊκά προσανατολισμένες, σε ότι αφορά τη χρήση του νερού.
Η στροφή στη χρήση των νέων τεχνολογιών, πέρα από παράγοντας για τη παραγωγή πιο ανταγωνιστικών προϊόντων, αποτελεί και πηγή έμπνευσης και ενθάρρυνσης για μεγαλύτερη προσπάθεια ούτως ώστε να ξεπεραστεί η απογοήτευση για το μέλλον, κάτι που δυστυχώς χαρακτηρίζει μεγάλη μερίδα του αγροτικού κόσμου στις μέρες μας.
Πρόκειται για ένα πρόγραμμα τριετούς διάρκειας (2012-2015) που μας εισάγει στην επόμενη γενιά αυτόματων συστημάτων διαχείρισης άρδευσης, προσανατολισμένα για εμπορική χρήση, με σκοπό μια υψηλής απόδοσης χρήση του νερού, των λιπασμάτων και της ενέργειας σε δενδρώδεις καλλιέργειες, αρδευόμενες με σύστημα στάγδην.
Πρόκειται για ένα πρόγραμμα τριετούς διάρκειας (2012-2015) που μας εισάγει στην επόμενη γενιά αυτόματων συστημάτων διαχείρισης άρδευσης, προσανατολισμένα για εμπορική χρήση, με σκοπό μια υψηλής απόδοσης χρήση του νερού, των λιπασμάτων και της ενέργειας σε δενδρώδεις καλλιέργειες, αρδευόμενες με σύστημα στάγδην.
Οι αποφάσεις για άρδευση στη διαχείριση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων δεν παίρνονται πια με κριτήρια καθαρά γεωργικά και μόνο. Τα τελευταία χρόνια το κόστος της άρδευσης έχει δείξει μια αυξανόμενη τάση, κατευθυνόμενο από την αύξηση των τιμών της ενέργειας και των συνθετικών λιπασμάτων. Επιπλέον, η οδηγία πλαίσιο της ΕΕ για τα ύδατα ζητεί ένα νέο μοντέλο σταδιακής κατάργησης των επιδοτήσεων για το νερό στη γεωργία και την εφαρμογή της αρχής της πλήρους ανάκτησης του κόστους, ενώ η τιμολόγηση του νερού να αντικατοπτρίζει πλήρως τα διαθέσιμα αποθέματά του και το περιβαλλοντικό κόστος.
Η στάγδην άρδευση είναι η πιο διαδεδομένη τεχνολογία για την άρδευση καλλιεργειών και οπωροφόρων δένδρων στα οποία εφαρμόζονται υδατοδιαλυτά ή υγρά λιπάσματα, και αυτό λόγω της υψηλής απόδοσής της. Δυστυχώς όμως, τα οφέλη αυτά συχνά χάνονται λόγω ανεπαρκών πρακτικών διαχείρισης που οδηγούν σε υπερβολική χρήση του εφαρμοζόμενου νερού, των λιπασμάτων και έμμεσα της ενέργειας. Το πρόγραμμα EFFIDRIP αποσκοπεί στην εξάλειψη των τεχνικών εμποδίων που εμποδίζουν αυτή την επόμενη γενιά συστημάτων άρδευσης-υδρολίπανσης, των προσανατολισμένων για εμπορική χρήση, να εδραιωθεί στην αγορά.
Παρέχοντας τα κλειδιά για την αυτοματοποίηση της συλλογής δεδομένων αγρού και των διαδικασιών λήψης αποφάσεων και αποτελεσματικού ελέγχου, οι κατασκευαστές του εξοπλισμού και οι φορείς παροχής υπηρεσιών θα μπορούν να επιτύχουν ταχεία ανάπτυξη και εμπορευματοποίηση του συστήματος, και συγκεκριμένα: ένα νέο εργαλείο που θα επιτρέπει στους παραγωγούς φρούτων και στις αγροτικές οργανώσεις να αυξήσουν την αποδοτική χρήση του νερού, των λιπασμάτων και της ενέργειας έως και 15%, επιτυγχάνοντας έτσι μια σημαντική μείωση του κόστους παραγωγής.
Επίσης, θα τους ανακουφίσει από τις συνήθεις εργασίες που απαιτούνται για μια αποτελεσματική άρδευση, κερδίζοντας έτσι χρόνο για καλύτερη ποιοτικά διοίκηση της εκμετάλλευσής τους ενώ ταυτόχρονα θα διευκολύνει και την υιοθέτηση περισσότερο βιώσιμων καλλιεργητικών πρακτικών. Δεδομένης της αυξανόμενης σημασίας της αειφορίας στη γεωργία και της επιχειρηματικής δυνατότητας για εκσυγχρονισμό στο πλαίσιο της στροφής προς επόμενης γενιάς βιομηχανικά μοντέλα παραγωγής, τόσο ο ευρωπαϊκός γεωργικός τομέας όσο και ο αρδευτικός, συμπεριλαμβανομένου και του περιβάλλοντος, θα επωφεληθούν από το σύστημα άρδευσης ακριβείας που προτείνεται εδώ.
Στο πρόγραμμα συμμετέχουν οι εξής:
Ερευνητικά Ινστιτούτα:
CRIC (Ισπανία), IRTA (Ισπανία), Alterra Wageningen (Ολλανδία)
Οργανισμοί διαχείρισης υδάτων:
AFRE (Ισπανία), COTR (Πορτογαλία)
Οργανώσεις αγροτών:
ΕΑΣ Αργολίδας (Ελλάδα), Hubel Verde (Πορτογαλία)
Εταιρίες κατασκευής και διάθεσης συστημάτων άρδευσης:
MACRAUT (Πορτογαλία), Geomations ΑΕ (Ελλάδα), Ευάγγελος, Παπανδριανός & ΣΙΑ Ο.Ε. (Ελλάδα)
ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ "EFFIDRIP"
Στο πρόγραμμα συμμετέχουν οι εξής:
Ερευνητικά Ινστιτούτα:
CRIC (Ισπανία), IRTA (Ισπανία), Alterra Wageningen (Ολλανδία)
Οργανισμοί διαχείρισης υδάτων:
AFRE (Ισπανία), COTR (Πορτογαλία)
Οργανώσεις αγροτών:
ΕΑΣ Αργολίδας (Ελλάδα), Hubel Verde (Πορτογαλία)
Εταιρίες κατασκευής και διάθεσης συστημάτων άρδευσης:
MACRAUT (Πορτογαλία), Geomations ΑΕ (Ελλάδα), Ευάγγελος, Παπανδριανός & ΣΙΑ Ο.Ε. (Ελλάδα)
ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ "EFFIDRIP"
Οι αποφάσεις για άρδευση στη διαχείριση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων δεν παίρνονται πια με κριτήρια καθαρά γεωργικά και μόνο. Τα τελευταία χρόνια το κόστος της άρδευσης έχει αυξηθεί, σε αντίθεση με την τιμή των προϊόντων που πέφτει λόγω της υπερπαραγωγής και του κορεσμού της αγοράς. Από τη μία πλευρά, η αύξηση της τιμής των ορυκτών καυσίμων αυξάνει το κόστος των δύο βασικών εισροών γεωργίας: της ενέργειας και τα συνθετικών (ανόργανων) λιπασμάτων. Από την άλλη πλευρά, ενώ το καθαρό νερό δεν είναι ακόμη ένα σοβαρό πρόβλημα από την άποψη της σχέσης κόστους-ανάλυσης για τους περισσότερους ευρωπαίους αγρότες, η Οδηγία Πλαίσιο της ΕΕ για τα ύδατα (WFD), ζητεί την ανάπτυξη ενός νέου μοντέλου που στηρίζεται στη κατάργηση των επιδοτήσεων για το νερό στη γεωργία και την εφαρμογή της αρχής της πλήρους ανάκτηση του κόστους, ενώ ταυτόχρονα η τιμολόγηση του νερού θα πρέπει να αντικατοπτρίζει πλήρως τα διαθέσιμα αποθέματά του και το περιβαλλοντικό κόστος.
Οι ανησυχίες αυτές επιτείνονται από την επερχόμενη αναθεώρηση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ) που έχει προγραμματιστεί για το 2013, η οποία θα επαναπροσδιορίσει τα καθεστώτα στήριξης για τους γεωργούς. Επιπλέον, η χρήση των συνθετικών λιπασμάτων είναι ένας βασικός παράγοντας της ρύπανσης των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων, ένα σημαντικό ζήτημα που απασχολεί την ΕΕ, όπως παρουσιάζεται στην Οδηγία Πλαίσιο της ΕΕ για τα ύδατα καθώς και στην Οδηγία για τη νιτρορύπανση και την Οδηγία για τα υπόγεια ύδατα.
Η στάγδην άρδευση (επίσης γνωστή ως σταλάκτες ή μικρο-άρδευση) είναι η πιο διαδεδομένη τεχνολογία για την άρδευση καλλιεργειών και οπωροφόρων δένδρων στα οποία εφαρμόζονται υδατοδιαλυτά λιπάσματα, όπως τα ροδάκινα, τα αχλάδια, τα εσπεριδοειδή, τα μήλα, καθώς και μικρών καρπών, όπως οι ελιές και τα σταφύλια. Η χρήση της εκτεινόταν σε 1,81 εκατομμύρια εκτάρια στην Ευρώπη το 2005. Η εφαρμογή της στάγδην άρδευσης μπορεί να επιτύχει πολύ υψηλή απόδοση στη χρήση του νερού, φτάνοντας το 95% με καλά σχεδιασμένες και οργανωμένες ρυθμίσεις, αλλά δυστυχώς τα οφέλη αυτά συχνά χάνονται λόγω ανεπαρκών πρακτικών διαχείρισης που οδηγούν σε υπερβολική χρήση του εφαρμοζόμενου νερού, των λιπασμάτων και έμμεσα της ενέργειας που απαιτείται για τη διοχέτευση πίεσης στο σύστημα άρδευσης.
Τα εργατικά που απαιτούνται για την αποτελεσματική διαχείριση της άρδευσης μειώνονται σημαντικά όταν το σύστημα είναι αυτοματοποιημένο με ένα χρονοδιακόπτη που αποτελεί ρυθμιστή άρδευσης, όμως οι αποφάσεις σχετικά με το πρόγραμμα εφαρμογών, οι όγκοι και οι δόσεις εξακολουθούν να βασίζονται σε εκτιμήσεις που συχνά στηρίζονται σε ανακριβείς πληροφορίες.
Η ΕΑΣ Αργολίδας και οι υπόλοιποι εταίροι Οργανώσεις παραγωγών έχουν εντοπίσει τις κύριες τεχνικές προκλήσεις που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν από τους κατασκευαστές και τους φορείς παροχής υπηρεσιών, ούτως ώστε να έρθουν στην αγορά αναβαθμισμένες αλλά και καινούριες λύσεις με στόχο την επίτευξη μιας πολλά υποσχόμενης προσέγγισης άρδευσης που θα μπορεί να έχει πραγματικά πλεονεκτήματα για τους αγρότες, και συγκεκριμένα:
-αποτελεσματική χρήση των αισθητήρων για τα φυτά και το έδαφος, με τη
-λιγότερη συντήρηση,
-αυτόματη εξαγωγή χρήσιμων πληροφοριών από τα δεδομένα των αισθητήρων
-αυτόματη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη βέλτιστη άρδευση και υδρολίπανση, σε ότι αφορά χρονοδιαγράμματα και δόσεις
-επίτευξη διαλειτουργικότητας μεταξύ των συσκευών και χρήση τυποποιημένων πρωτοκόλλων και τρόπων επικοινωνίας.
-Γεφύρωση στην αγορά του χάσματος κόστους-αποτελεσματικότητας, φιλικών προς το χρήστη και εύκολα προσαρμόσιμων συστημάτων διαχείρισης άρδευσης με σκοπό την αύξηση της αποδοτικότητας και την ιχνηλασιμότητα στη χρήση του νερού, των λιπασμάτων και της ενέργειας (πέρα από τα σημερινά αυτόνομα συστήματα για στάγδην αρδευόμενες δενδρώδεις καλλιέργειες),
επίτευξη μείωσης του κόστους για τους γεωργούς και βελτίωσης της εφαρμογής των εισροών με τις μικρότερες δυνατές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Η ΕΑΣ Αργολίδας και οι υπόλοιποι εταίροι Οργανώσεις παραγωγών έχουν εντοπίσει τις κύριες τεχνικές προκλήσεις που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν από τους κατασκευαστές και τους φορείς παροχής υπηρεσιών, ούτως ώστε να έρθουν στην αγορά αναβαθμισμένες αλλά και καινούριες λύσεις με στόχο την επίτευξη μιας πολλά υποσχόμενης προσέγγισης άρδευσης που θα μπορεί να έχει πραγματικά πλεονεκτήματα για τους αγρότες, και συγκεκριμένα:
-αποτελεσματική χρήση των αισθητήρων για τα φυτά και το έδαφος, με τη
-λιγότερη συντήρηση,
-αυτόματη εξαγωγή χρήσιμων πληροφοριών από τα δεδομένα των αισθητήρων
-αυτόματη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη βέλτιστη άρδευση και υδρολίπανση, σε ότι αφορά χρονοδιαγράμματα και δόσεις
-επίτευξη διαλειτουργικότητας μεταξύ των συσκευών και χρήση τυποποιημένων πρωτοκόλλων και τρόπων επικοινωνίας.
-Γεφύρωση στην αγορά του χάσματος κόστους-αποτελεσματικότητας, φιλικών προς το χρήστη και εύκολα προσαρμόσιμων συστημάτων διαχείρισης άρδευσης με σκοπό την αύξηση της αποδοτικότητας και την ιχνηλασιμότητα στη χρήση του νερού, των λιπασμάτων και της ενέργειας (πέρα από τα σημερινά αυτόνομα συστήματα για στάγδην αρδευόμενες δενδρώδεις καλλιέργειες),
επίτευξη μείωσης του κόστους για τους γεωργούς και βελτίωσης της εφαρμογής των εισροών με τις μικρότερες δυνατές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
-Αυτοματοποίηση της εγκατάστασης για την ακριβή ποσότητα νερού ανά ημέρα και του όγκου λιπασμάτων καθώς και η βέλτιστη στρατηγική όσον αφορά το κόστος, την παραγωγικότητα και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που θα ισχύουν για κάθε τύπο εδάφους, έτσι ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή απόδοση σε κάθε δεδομένο σύστημα άρδευσης, συνυπολογίζοντας φυσικά και τις κατά τόπους συνθήκες.
-Ορισμός νέων μεθόδων και δεικτών για την καλύτερη ερμηνεία του συνόλου των μετρήσεων που λαμβάνονται από τους αισθητήρες στο χώμα και τα φυτά.
-Ορισμός ενός ολοκληρωμένου μακρο-μοντέλου που θα συνδυάζει τα μοντέλα εδάφους, τα μοντέλα ανάπτυξης των καλλιεργειών, τους παραμέτρους των αισθητήρων, τα μοντέλα διαχείρισης των καλλιεργειών καθώς και τα μοντέλα προγραμματισμού άρδευσης / υδρολίπανσης.
-Δημιουργία νέων αλγορίθμων υπολογισμού, που μπορούν να δώσουν αυτόματα αποτελέσματα για το καταλληλότερο μοντέλο από τα διαθέσιμα δεδομένα υπό διαφορετικά προκαθορισμένα σενάρια (όταν υπάρχουν παράμετροι εισόδου πλήρεις ή εν μέρει διαθέσιμοι, αβεβαιότητα σχετικά με την αξιοπιστία των εισροών κ.λ.π.) και την εφαρμογή αυτών των αποτελεσμάτων στην εντολή με την κατάλληλη μορφή, η οποία θα εκτελείται από τους ελεγκτές αγρού.
-Ορισμός ενός ολοκληρωμένου μακρο-μοντέλου που θα συνδυάζει τα μοντέλα εδάφους, τα μοντέλα ανάπτυξης των καλλιεργειών, τους παραμέτρους των αισθητήρων, τα μοντέλα διαχείρισης των καλλιεργειών καθώς και τα μοντέλα προγραμματισμού άρδευσης / υδρολίπανσης.
-Δημιουργία νέων αλγορίθμων υπολογισμού, που μπορούν να δώσουν αυτόματα αποτελέσματα για το καταλληλότερο μοντέλο από τα διαθέσιμα δεδομένα υπό διαφορετικά προκαθορισμένα σενάρια (όταν υπάρχουν παράμετροι εισόδου πλήρεις ή εν μέρει διαθέσιμοι, αβεβαιότητα σχετικά με την αξιοπιστία των εισροών κ.λ.π.) και την εφαρμογή αυτών των αποτελεσμάτων στην εντολή με την κατάλληλη μορφή, η οποία θα εκτελείται από τους ελεγκτές αγρού.
Το σύστημα θα αποτελείται από έναν ελεγκτή αγρού και ένα ασύρματο δίκτυο που περιέχει: 1) απομακρυσμένες μονάδες για να ρυθμίζουν βάνες άρδευσης και 2) απομακρυσμένες μονάδες αισθητήρων για τη συλλογή δεδομένων (κυρίως περιεκτικότητα του εδάφους σε νερό, ηλεκτρική αγωγιμότητα και θερμοκρασία του εδάφους, αλλά και ακτινοβολία στο σημείο της κόμης των καλλιεργειών, υγρασιόμετρα, μετρητές pH του εδάφους κ.λ.π.). Ο ελεγκτής αγρού θα είναι σε θέση να εκτελέσει αυτόνομα άρδευση (ενεργώντας όπως κάθε state-of-the-art ρυθμιστής που δουλεύει με χρονοδιακόπτη) αλλά αυτό που πραγματικά θα κάνει τη διαφορά είναι ότι θα ενεργοποιείται από απόσταση μια φορά την ημέρα με τη χρήση εξ' αποστάσεως εφαρμογής που θα παρέχει ακριβείς εκτιμήσεις των αναγκών σε νερό και λίπασμα, καθώς και χρονοδιαγράμματα εφαρμογής για κάθε τομέα του αγροτεμαχίου σε μια δεδομένη ημέρα.
Τα οφέλη του προγράμματος EFFIDRIP
Τα οφέλη του προγράμματος EFFIDRIP
Η σύνθεση των εταίρων της κοινοπραξίας ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα της χρήσης αρδευτικού νερού στην ΕΕ, όπου οι αγρο-παραγωγικές χώρες βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε συνεχώς μειούμενα αποθέματα νερού. Σε επίπεδο ΕΕ, κατά μέσο όρο 24% του αντλούμενου νερού χρησιμοποιείται στη γεωργία, αλλά στη νότια Ευρώπη το ποσοστό αυτό εκτοξεύεται στο 50% έως 80% σε ορισμένες περιοχές.
Αυτή η δυσμενής πραγματικότητα έχει ωθήσει οργανώσεις παραγωγών από την Ισπανία, την Ελλάδα (ΕΑΣ Αργολίδας) και την Πορτογαλία στην πρωτοποριακή έρευνα και τη τεχνολογία για τη στάγδην άρδευση, καθώς και στην εφαρμογή αυτής στον αγρό από τους γεωργούς και τους διαχειριστές των καλλιεργειών. Οι εταίροι, οργανώσεις παραγωγών και πάροχοι αγροτικών υπηρεσιών, έχουν δεσμευτεί για την ανάπτυξη και την αξιοποίηση της νέας αυτής υπηρεσίας διαχείρισης άρδευσης που θα παρέχει στους Ευρωπαίους αγρότες αποτελέσματα, τα οποία μέχρι σήμερα μπορούσαν να επιτευχθούν μόνο από ερευνητές σε επιστημονικό επίπεδο.
Οι γενικοί στόχοι του προγράμματος EFFIDRIP
Εκτός από αυτούς τους οικονομικούς, τεχνολογικούς και κοινωνικούς στόχους, επιδιώκονται και οι ακόλουθοι επιστημονικοί στόχοι:
-Αυτοματοποίηση της εγκατάστασης για την ακριβή ποσότητα νερού ανά ημέρα και του όγκου λιπασμάτων καθώς και η βέλτιστη στρατηγική όσον αφορά το κόστος, την παραγωγικότητα και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που θα ισχύουν για κάθε τύπο εδάφους, έτσι ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή απόδοση σε κάθε δεδομένο σύστημα άρδευσης, συνυπολογίζοντας φυσικά και τις κατά τόπους συνθήκες.
-Ορισμός νέων μεθόδων και δεικτών για την καλύτερη ερμηνεία του συνόλου των μετρήσεων που λαμβάνονται από τους αισθητήρες στο χώμα και τα φυτά.
-Ορισμός ενός ολοκληρωμένου μακρο-μοντέλου που θα συνδυάζει τα μοντέλα εδάφους, τα μοντέλα ανάπτυξης των καλλιεργειών, τους παραμέτρους των αισθητήρων, τα μοντέλα διαχείρισης των καλλιεργειών καθώς και τα μοντέλα προγραμματισμού άρδευσης / υδρολίπανσης.
-Δημιουργία νέων αλγορίθμων υπολογισμού, που μπορούν να δώσουν αυτόματα αποτελέσματα για το καταλληλότερο μοντέλο από τα διαθέσιμα δεδομένα υπό διαφορετικά προκαθορισμένα σενάρια (όταν υπάρχουν παράμετροι εισόδου πλήρεις ή εν μέρει διαθέσιμοι, αβεβαιότητα σχετικά με την αξιοπιστία των εισροών κ.λ.π.) και την εφαρμογή αυτών των αποτελεσμάτων στην εντολή με την κατάλληλη μορφή, η οποία θα εκτελείται από τους ελεγκτές αγρού.
Ευάγγελος Κυριάκου
Γεωπόνος MSc
ΕΑΣ Αργολίδας
Τηλ. 27520 26230
