Εικόνες από άλλη εποχή θυμίζουν οι φωτογραφίες στην παραλιακή Ναυπλίου Νέας Κίου που κατέγραψε ο φακός και δείχνουν νεαρά μοσχάρια να βόσκουν την νέα βλάστηση. Το ζώα ανήκουν στις αγροτικές φυλακές Τίρυνθας στο Ναύπλιο, τα οποία συντηρούν και εκτρέφουν οι τρόφιμοι των φυλακών εκτίοντας την ποινή τους. Σύμφωνα με μαρτυρίες των ίδιων των κρατουμένων, που κατέγραψε υποψήφιος διδάκτορας, αν και οι αγροτικές φυλακές δεν είναι παράδεισος, τουλάχιστον δεν αποτελούν «εργοστάσιο που παράγει εγκληματίες»...
«Στις αγροτικές φυλακές ο χώρος και οι όροι διαβίωσης είναι διαφορετικοί. Εδώ είδα πράσινο, πουλιά, φύση. Η αυτοταπείνωση με τη συναναστροφή μου με τα ζώα με ελευθέρωσαν. Οταν γεννιούνται τα μικρά, τα φυσώ στο στόμα και το μοσχαράκι παίρνει τις πρώτες ανάσες από τις βλέννες που έχει. Εχω κάνει 136 γεννήσεις ζώων. Μοναδική εμπειρία...» Πρόκεται για μικρό απόσπασμα από τη συνέντευξη φυλακισμένου στις αγροτικέw Φυλακές Τίρυνθας.
Στόχος να καταδειχθεί πόσο οι αγροτικές φυλακές υπερτερούν των κλειστών. «Ο τομέας αυτός είναι ένας από τους λίγους όπου η Ελλάδα μπορεί να προσφέρει την τεχνογνωσία της και σε χώρες του εξωτερικού. Η μεγάλη σημασία του έγκειται στο γεγονός ότι "πάει" εντελώς αντίθετα προς το απάνθρωπο κατασταλτικό ρεύμα που κυριαρχεί στις μέρες μας. Είναι κρίμα που η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων μάς υποχρέωσε να "μαυρίσουμε" τα πρόσωπα των κρατουμένων. Διαφορετικά το διάπλατο και αυθόρμητο χαμόγελό τους θα ήταν μια ηχηρή απάντηση-χαστούκι σε αυτούς που συνεχίζουν να χτίζουν "κλειστές" φυλακές», εξηγεί ο κ. Μαγγανάς.
«Φυτώριο» εγκληματιών
Το πώς και το γιατί η κλειστή φυλακή αποτελεί «φυτώριο» νέων εγκληματιών εξηγούνται από τον 43χρονο Α.Χ., ο οποίος νωρίτερα ήταν έγκλειστος στη φυλακή Διαβατών:
«Δεν σωφρονίζεσαι. Μόνο κακό κάνει, γιατί ζώντας σε ένα τέτοιο χώρο γίνεσαι πιο κτήνος. Οσο πιο πολύ σε κρατήσουν τόσο πιο πολύ επικίνδυνος γίνεσαι για την κοινωνία. Το μεγάλο κακό το παθαίνουν οι νέοι, που έρχονται μαζί με μας τους μεγάλους. Τι νομίζεις ότι μπορεί να τους μάθω; Οσο πιο μεγάλο αδίκημα κάνεις τόσο πιο πολύ σε θαυμάζουν και σε θεωρούν σπουδαίο και θέλουν να έρθουν κοντά σου. Ο Αυλώνας είναι εργοστάσιο που παράγει εγκληματίες. Βλέπεις κρατουμένους με ένα χρόνο, που είναι παρέα με ισοβίτη. Θα μάθει να κλέβει και να ληστεύει».
Από την άλλη πλευρά, η έρευνα για τις αγροτικές φυλακές έχει να αντιτάξει αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης, πολύ καλές σχέσεις μεταξύ των κρατουμένων, αλλά και μεταξύ των ιδίων με το σωφρονιστικό και διοικητικό προσωπικό, με μικρό ποσοστό πειθαρχικών μέτρων. Πρόκειται για πλεονεκτήματα που αναφέρουν οι ίδιοι οι φυλακισμένοι στις προσωπικές συνεντεύξεις, όπως εξηγεί ο κ. Σχίζας. Και προσθέτει:
«Η ανάπτυξη του αυτοσεβασμού και της αυτοεκτίμησης των κρατουμένων μέσω της εμπιστοσύνης που τους αποδίδεται, η εκμάθηση επαγγελματικών δεξιοτήτων με την καθολική εργασία, η ανάπτυξη της ομαλής επανένταξής τους, αλλά και η ουσιαστική μείωση της ποινής τους μέσω του ευεργετικού υπολογισμού των ημερών εργασίας τους, σε συνδυασμό με τις οικονομικές απολαβές από την εργασία τους, είναι, επίσης, αυτά που προτάσσουν οι έγκλειστοι».
Εξυπακούεται ότι οι αγροτικές φυλακές δεν είναι... παράδεισος. Κτηριακές υποδομές σε πολύ κακή κατάσταση, εργαστήρια που υπολειτουργούν, οι ελλείψεις σε εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό, ανύπαρκτος εσωτερικός κανονισμός λειτουργίας, αλλά και μηδενικός σχεδιασμός όσον αφορά τις γεωργικές και κτηνοτροφικές μονάδες, είναι μερικά μόνο από τα «αγκάθια» που υπάρχουν.
«Απαιτείται άμεσος εκσυγχρονισμός των κτηριακών εγκαταστάσεων, καθώς πολλά από αυτά είναι σε πολύ κακή κατάσταση. Επίσης, πολλά από τα εργαστήρια δεν είναι σε πλήρη λειτουργία, παρεμποδίζοντας έτσι την εκμάθηση δεξιοτήτων κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού η οποία στη συνέχεια παίζει καθοριστικό ρόλο για την ομαλή επανένταξή τους». Σημειώνει επίσης ως αναγκαία την έκδοση πιστοποιητικών επαγγελματικής κατάρτισης, κάτι που σήμερα δεν γίνεται. Ο ερευνητής εξηγεί ότι είναι πολλά τα ανοιχτά προς διευθέτηση ζητήματα: «Είναι αναγκαία η δημιουργία διεύθυνσης αγροτικών φυλακών στο υπουργείο Δικαιοσύνης για τη χάραξη κεντρικού στρατηγικού σχεδιασμού. Είναι θεσμός που πρέπει να προχωρήσει, να αναπτυχθεί και με τη δημιουργία ακόμη γυναικείας αγροτικής φυλακής».
Σημειώνει, επίσης: «Δεν υπάρχει κεντρικός σχεδιασμός ακόμη και για την παραγωγική κατεύθυνση. Δεν υπάρχουν κατευθυντήριες γραμμές για το πώς και πού οι γεωπόνοι των φυλακών θα δώσουν βάρος, στο γεωργικό ή τον κτηνοτροφικό τομέα, και για ποιο λόγο, και τι όφελος θα υπάρχει από την κάθε επιλογή. Οι γεωπόνοι αυτενεργούν και πολλές φορές βρίσκονται εκτεθειμένοι. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι κτηνοτροφικές μονάδες δεν έχουν άδειες λειτουργίας».
