H Πρωτοχρονιά, η πρώτη μέρα του νέου χρόνου, συμβολίζει την αναγέννηση και την αρχή ενός νέου κύκλου ζωής. Τα ήθη και τα έθιμα που συνδέονται με την ημέρα αυτή έχουν τις ρίζες τους στο μακρινό παρελθόν. Στο κατώφλι της νέας χρονιάς, προληπτικοί και μη, επιθυμούν να προσελκύσουν τη θέα τύχη που θα τους εξασφαλίσει επιτυχίες για τον καινούργιο χρόνο. Για το σκοπό αυτό επιστρατεύονται πολλαπλοί τρόποι προκειμένου να εξασφαλιστεί η πολυπόθητη εύνοια της τύχης.
Από τα πιο ευοίωνα σύμβολα που θεωρούνται ότι ξορκίζουν τη κακοδαιμονία και προσελκύουν την τύχη είναι το ρόδι, η κρεμμύδα, τα πέταλα, το λαγοπόδαρο, το τετράφυλλο τριφύλλι, το φλουρί της βασιλόπιτας. Ποιος όμως είναι ο συμβολισμός τους και γιατί τα χρησιμοποιούμε την Πρωτοχρονιά;
Το ρόδι
«Χίλιοι μύριοι καλογέροι σ΄ ένα ράσο τυλιγμένοι». Τι είναι; Το ρόδι. Το ρόδι, η ρόη δύναμις του σύμπαντος, από αρχαιοτάτων, θεωρούνταν σύμβολο γονιμότητας, αφθονίας και καλοτυχίας. Οι αρχαίοι Έλληνες, μάλιστα, πριν μπούνε στο νέο τους σπίτι φρόντιζαν πάντα να σπάνε ένα ρόδι στο κατώφλι του σπιτιού. Στις μέρες μας, με την αλλαγή του χρόνου ο νοικοκύρης ή κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας του σπιτιού βγαίνει στην εξώπορτα και σπάει ένα ρόδι για το καλορίζικο και φροντίζει να κάνει ποδαρικό στο σπίτι με το δεξί. Άλλοι αντί για το σπάσιμο του ροδιού, επιλέγουν να βάλουν στο σπίτι τους σε εμφανή θέση ένα διακοσμητικό γούρι.
Το φλουρί
Η βασιλόπιτα είναι το πρώτο γλυκό της νέας χρονιάς και ο νοικοκύρης του σπιτιού κρύβει επιμελώς μέσα σ” αυτήν ένα ασημένιο ή χρυσό φλουρί. Η παράδοση του φλουριού μας πάει πίσω στο Βυζάντιο και συνεχίζει ακάθεκτη μέχρι και τις μέρες μας. Σύμφωνα με το έθιμο, αμέσως μετά την αλλαγή του χρόνου, ο οικοδεσπότης κόβει την βασιλόπιτα και δίνει κομμάτι σε κάθε μέλος της οικογένειας. Όποιο μέλος βρει στο κομμάτι του το φλουρί, θεωρείται ότι θα έχει ευτυχία και η νέα χρονιά θα του πάει καλά. Μάλιστα, υπάρχει η άποψη ότι το ασημένιο ή χρυσό χρώμα του φλουριού λειτουργεί ως αντιβασκάνιο. Για ορισμένους, το φλουρί της βασιλόπιτας έχει τέτοια σημασία που αν το φλουρί τύχει σε κάποιον από τους καλεσμένους και όχι στα μέλη της οικογένεια του σπιτιού δεν διστάζουν να πληρώσουν τον τυχερό ούτως ώστε η τύχη να παραμείνει εντός των τειχών του σπιτιού.
Η κρεμμύδα
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς είθισται να κρεμάμε έξω από την εξώπορτα του σπιτιού μια αγριοκρεμμύδα. Η αγριοκρεμμύδα, η Scilla Maritima όπως είναι η επιστημονική της ονομασία, θεωρείται σύμβολο αναγέννησης και υγείας. Ακόμα και αν τη βγάλεις απ’ τη γη και την κρεμάσεις, δεν παύει να βγάζει νέα φύλλα και άνθη. Ο λαός πιστεύει ότι αυτή τη μεγάλη ζωτική δύναμή της μπορεί να τη μεταδώσει σε έμψυχα και άψυχα.
Το πέταλο
Το πέταλο του αλόγου είναι από τα πιο γνωστά σύμβολα ευτυχίας και προστασίας από τη βασκανία. Σύμφωνα με την παράδοση το άλογο που το φόραγε είχε μαγικές ιδιότητες, το πέταλο έχει το σχήμα της ημισελήνου που για πολλούς λαούς είναι αποκρυφιστικό σύμβολο και τέλος είναι σιδερένιο και κρύο, ιδιότητες που κρατούν σε απόσταση τις μάγισσες και τα μαγικά τους. Πολλοί υποστηρίζουν ότι το πέταλο αποδεικνύεται γούρι, αν το βρει κανείς τυχαία και έχει εφτά τρύπες: τέσσερις στο ένα μέρος και τρεις στο άλλο. Το πέταλο για να αποδώσει τις «τυχερές» του ιδιότητες πρέπει να κρεμιέται πίσω από την πόρτα με το άνοιγμα προς τα πάνω.
Το τετράφυλλο τριφύλλι
Πόσα και πόσα παραμύθια δεν έχουν γραφτεί περιγράφοντας τις περιπέτειες των ηρώων για να βρουν το πολυπόθητο τετράφυλλο τριφύλλι. Κι αν νομίζετε ότι η ανεύρεση αυτού του τριφυλλιού είναι μια εύκολη υπόθεση, πλανάσθε πλάνην οικτρά. Σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση, η Εύα έχοντας εκπέσει από τον Παράδεισο μαζί με τον Αδάμ εξαιτίας του προπατορικού αμαρτήματος, παίρνει μαζί της το τετράφυλλο τριφύλλι. Από πολλούς θεωρείται ισχυρό ερωτικό φίλτρο που στο διάβα του παρασύρει ακόμη και τον πιο δύσκολο ερωτικό στόχο. Τώρα, αν καταφέρετε να βρείτε ένα τετράφυλλο τριφύλλι με φυλλαράκια σε σχήμα καρδιάς, πραγματικά η τύχη σας έχει χτυπήσει την πόρτα.
Oι κολόνιες
Μπορεί να σας φαίνεται παράξενο αλλά στην υπηρεσία των «τυχερών» της νέας χρονιάς συγκαταλέγονται και οι κολόνιες. Στα Επτάνησα κυρίως, το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς, οι κάτοικοι γεμάτοι χαρά για τον ερχομό του νέου χρόνου, κατεβαίνουν στους δρόμους κρατώντας μπουκάλια με κολόνιες και ραίνουν ο ένας τον άλλον τραγουδώντας:
«Ήρθαμε με ρόδα και με ανθούς να σας ειπούμε χρόνους πολλούς». H τελευταία ευχή του χρόνου που ανταλλάσσουν είναι: «Kαλή Aποκοπή», δηλαδή με το καλό να αποχωριστούμε τον παλιό χρόνο.
(Από το βιβλίο της Αγγελικής Θ. Μαστρομιχαλάκη, Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Φώτα)
Το λαγοπόδαρο
Όσο κι αν αποκρουστικό σας ακούγεται, το λαγοπόδαρο είναι από τα πιο γνωστά γούρια για τη νέα χρονιά. Οι λαγοί ανέκαθεν θεωρούνταν τυχερά ζώα. Η τύχη τους μάλιστα πηγάζει από τη μεγάλη γονιμότητα που τα διακρίνει. Μάλιστα, σύμφωνα με την παράδοση οι γυναίκες που θέλουν να έχουν μια καλή γέννα και να γεννήσουν υγιή παιδιά πρέπει να φορούν στο λαιμό τους μενταγιόν από λαγοπόδαρο.
Οι άνθρωποι ανέκαθεν αρέσκονταν σε δοξασίες και ιστορίες για τύχη και γούρια. Για τους βαθιά θρησκευόμενους, η τύχη είναι το προσωνύμιο του Θεού επί γης. Για τους ρεαλιστές δεν είναι τίποτα άλλο παρά άθροισμα συμπτώσεων ενώ σύμφωνα με τους αγνωστικιστές μόνοι μας φτιάχνουμε τη τύχη μας. Σε όποια κατηγορία κι αν ανήκετε, προκαλέστε την τύχη σας και ακολουθήστε κάποιο από τα παραπάνω γούρια. Πού ξέρετε, μπορεί αυτή τη χρονιά, η τύχη να σας χαμογελάσει και να σας κάνει να τη δείτε με άλλο μάτι.
enikos.gr
