Κρύα Βρύση, Κρυονέρι και Τουρνίκι: Τα μπαλκόνια της Αργολίδας

Κρύα Βρύση
Aνηφορίζοντας τον Kτενιά

Σ’ αυτό το χωριό, ορεινό και απομακρυσμένο με ελάχιστους κατοίκους σήμερα , τα περισσότερα από τα πενήντα περίπου σπιτάκια του είναι σε καλή κατάσταση.

Η μεγάλη νεόχτιστη εκκλησία της Κρύας Βρύσης, κοντά στη μικρότερη παλιά με το γραφικό μικρό καμπαναριό, – Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης – χτισμένες σε μικρό λόφο προπέμπουν πασίχαρες στο χωριό. Δυτικά η κορυφή του Κτενιά με 1599 μέτρα ύψος, στη ΝΔ πλάτη του χωριού Κρύα Βρύση.

Η ψηλότερη κορυφή του Κτενιά με 1634 μέτρα ύψος βρίσκεται ΒΔ του χωριού. Βορειότερα η κορφή του Αρτεμίσιου, που αγναντεύει το αργολικό τοπίο και τη θάλασσα από τα 1771 μέτρα του. Το Γαϊδουροβούνι και το Μαυροβούνι, χαμηλότερα βουνά, συμπληρώνουν τον κύκλο γύρω από τα τρία χωριά πάνω από το βόρειο λεκανοπέδιο της Αργολίδας.

Κρυονέρι
H ερημιά του Mπούγα

Τρία χιλιόμετρα ΒΔ λίγα έρημα σπίτια σημαδεύουν το δεύτερο χωριό, το συνοικισμό Κρυονέρι ή Μπούγα, όπως ήταν το όνομά του παλιότερα, από το όνομα κάποιου Πασά-Μπούγα ή Μπούα Κάτω ακριβώς χαράζεται βαθιά η ρεματιά του Μερκούρη, που καταλήγει στο ομώνυμο χωριό.

Μέσα στο Κρυονέρι, πάνω σε μια στροφή του δρόμου λίγο πριν από τη βρύση του χωριού, θα δείτε ένα χωματόδρομο να φεύγει δεξιά (δυτικά). Αυτός είναι ο δρόμος που συνεχίζει προς το επόμενο και τελευταίο χωριό του Κτενιά, το Τουρνίκι, που βρίσκεται 2,2 χλμ. παραπέρα.

Περίπου 1,5 χλμ. μετά το Κρυονέρι, στο σημείο που υπάρχει και ένα εικονοστάσι, θα δείτε αριστερά σας μια συστάδα από τέσσερις τεράστιες βελανιδιές σ’ ένα πλάτωμα. Ιδανικό σημείο για ελεύθερο κάμπινγκ ή για μια στάση ξεκούρασης μέσα σε ένα χαλί από αγριολούλουδα την άνοιξη, με τους ήχους των πουλιών και του μικρού καταρράκτη, που είναι εκεί δίπλα, να σας δροσίζουν.

Τουρνίκι
Στο μέτωπο του Kτενιά

Το Τουρνίκι, το αρχαίο Θούριον, με τα μάτια του στραμμένα στην Ανατολή κλείνει πόρτες και
παράθυρα το χειμώνα στο χιονιά, έρημο και άγριο γειτονοπούλι του χιονισμένου Αρτεμίσιου.
Πέρασμα στην αρχαιότητα για τη Νεστάνη (Τσιπιανά) με το δρόμο της «Σκάλας» ή της «Κλίμακος», όπως τον έλεγαν στην αρχαιότητα. Το χωριό με τους λίγους τσοπάνηδες σήμερα ζωντανεύει μόνο το καλοκαίρι με αρκετούς παραθεριστές, που έχουν ανακαινίσει τα παλαιά πέτρινα πατρικά τους σπίτια. Οι παλιές δόξες του χωριού με κάπου 300 οικογένειες, που στέριωναν σ’ αυτό τον τόπο στα χρόνια της τουρκοκρατίας, αποτελούν νοσταλγικό και λησμονημένο παρελθόν.

Πλήθος οι παραδόσεις για την αντρεία του τόπου. Από τους Θουριώτες λένε πως σύναξε τα πρώτα παλικάρια του ο Κολοκοτρώνης. Κι’ οι Καρατασουλαίοι, παλικάρια του Νταγρέ, με ολόκληρο φουσάτο τούρκικο λένε πως τα βάλανε.

Το μεγάλο πανηγύρι του χωριού γινόταν το Δεκαπενταύγουστο. Γιορτάζει η εκκλησιά του, ο Άγιος Αθανάσιος, που έχει και εικόνα ιερή της Παναγίας μέσα. Το Τουρνίκι, γέμιζε κόσμο στη χάρη Της από την παραμονή. Γύρω από τη βρύση και την εκκλησιά μαζευόταν ολόκληρη η κοινότητα και τα γειτονικά χωριά. Ολονυχτία, χορός με όργανα, τραγούδι και φαγοπότι. Ό,τι απόμεινε από τα παλιά χωριάτικα πανηγύρια σκορπιέται σαν ασθενικός αντίλαλος γύρω στις αιώνιες ράχες, τις ελατοσκέπαστες, για να κατρακυλήσει κάτω στη χαράδρα, απ’ όπου ξεκινάει ο Ξεριάς για την πολιτεία του Άργους.

Και τα τρία αυτά χωριά – Κρύα Βρύση, Κρυονέρι και Τουρνίκι - σχεδόν ερημώνουν το χειμώνα. Το καλοκαίρι όμως, αν βρεθείτε εδώ και έχετε λίγο χρόνο, αξίζει πραγματικά να σταματήσετε και να πάρετεμια γεύση από το υπέροχο τυρί, που φτιάχνουν οι λίγοι τσοπάνηδες που έχουν ακόμα απομείνει εδώ, το ψωμί που ζυμώνουν οι νοικοκυρές και τις ιστορίες που έχουν να διηγηθούν.
Πάνω στις αιώνιες τούτες ράχες η βλάστηση δεν είναι τόσο άφθονη, όπως ήταν στην αρχαιότητα. Όμως η ποικιλία των πετρωμάτων παραμένει και την ακολουθούν οι δασωμένες εκτάσεις τους. Δρύες, έλατα, πεύκα και σχίνοι καλύπτουν πολλά τετραγωνικά χιλιόμετρα, όπως σε όλα τα ορεινά συγκροτήματα των αρκαδικών συνόρων. Η έκταση των δασών ελάτης και πεύκου στην περιοχή αυτή έφτανε κάποτε τα 157 τετραγωνικά χιλιόμετρα και η εξαγωγή ρετσινιού τους 320 τόνους το χρόνο!
Από το «βασιλικό είδος» των υψηλών δέντρων, τις Δρύες, το αρχαιότερο στην ορεινή βλάστηση και το πιο δυσαναπλήρωτο, έχουν απομένει ελάχιστες. Τις έχει διαδεχθεί το πιο ανθεκτικό δένδρο της ελάτης. Και όταν κι αυτό με τη σειρά του χάνεται, το διαδέχεται η βλάστηση των θάμνων.

Πάνω στο Αρτεμίσιο, σε περιοχή κοντινή με την κοινότητα Κρυονέρι, έχει απομείνει υπόλοιπο, όπως θέλει ο θρύλος, κάποιου ιερού δάσους της Αρτέμιδας. Πρόκειται για εκατό περίπου δέντρα, δηλητηριώδη και θανατηφόρα για «μόνοπλα» ζώα, όπως το άλογο. Δεν πειράζει όμως τα δίοπλα ζώα, όπως τα γίδια π.χ. Το δέντρο αυτό μοιάζει πολύ με το έλατο και ο κορμός του έχει διάμετρο περίπου ένα μέτρο. Η επιστημονική του ονομασία είναι «άρκευθος» ή Taxus Vakata.

Μέσα στο Τουρνίκι ο δρόμος διακλαδίζεται. Η δεξιά κατεύθυνση είναι η «έξοδος κινδύνου» για τους φοβιτσιάρηδες και πηγαίνει στο χωριό Μερκούρι, απ’ όπου μπορείτε να περάσετε κάτω από το Αρτεμίσιο από εύκολο δρόμο, για να καταλήξετε στη Χούνη και στο Άργος.

Εσείς όμως, που δεν καταλαβαίνετε τίποτα από παράτολμες διαδρομές, παίρνετε την αριστερή κατεύθυνση, που συνεχίζει βορειοδυτικά και σκαρφαλώνει στις άγριες και γυμνές βουνοπλαγιές του Κτενιά. Προσοχή, μιλάμε για ένα ζόρικο «δρόμο» που χρησιμοποιείται μόνο από κατσίκια! Την άνοιξη τρέχουν νερά από παντού και ένας καταρράκτης, που σχηματίζει μια λιμνούλα στη βάση του, φαίνεται αριστερά αμέσως μετά το Τουρνίκι. Κατολισθήσεις και βαθιά νεροφαγώματα στενεύουν το «δρόμο» σε πολλά σημεία. Χόρτα, θάμνοι και αγριολούλουδα καλύπτουν όχι μόνο το κέντρο, αλλά συχνά και όλο το πλάτος του δρόμου και γενικά η περιπετειώδης αυτή διαδρομή θα σας προσφέρει δυνατές συγκινήσεις μέχρι να φτάσετε – αν τα καταφέρετε – στο διάσελο, όπου συναντάτε τον κεντρικό χωματόδρομο Νεστάνης-Καρυάς, κάτω ακριβώς από την κορυφή του Αρτεμισίου στη δυτική πλευρά του βουνού. Εδώ θα δείτε και το καινούριο ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής, δίπλα σε μια τεράστια βελανιδιά, ένα ακόμα ιδανικό καταφύγιο για ελεύθερη διανυκτέρευση, αν σας πιάσει το βράδυ στο βουνό.

Μόλις συναντήσετε τον κεντρικό χωματόδρομο Καρυάς – Νεστάνης, στρίβετε αριστερά (δυτικά), περνάτε την καλύβα ενός βοσκού και φτάνετε σε μια βρύση με κρύο νερό, που δεν είναι άλλη από το «Μπρακατσάκι», ονομαστό στους πιο παλιούς για το ιαματικό νερό του, πλούσιο σε θειάφι, που και σήμερα το αναζητούν πολλοί για να θεραπεύσουν κάθε είδους πάθηση. Από εκεί ή συνεχίζετε βορειοανατολικά για να καταλήξετε στην Καρυά ή κατηφορίζετε δυτικά στον ίδιο δρόμο, που θα σας βγάλει στη Νεστάνη.

Μέχρι να φτάσετε στη Νεστάνη η θέα κάτω στον κάμπο της Τρίπολης και στη νέα εθνική οδό είναι ιδιαίτερα απολαυστική. Ο δρόμος που ανηφορίζει πριν από τη Νεστάνη πηγαίνει στη Μονή Γοργοεπήκοου. Αν θέλετε να βγείτε στη Νεστάνη στρίβετε δεξιά, αν θέλετε να πάτε στο μοναστήρι στρίβετε αριστερά.