Με το νόμο 4014/2011 επανακαθορίστηκαν οι διαδικασίες που αφορούν στην περιβαλλοντική αδειοδότηση των έργων και δραστηριοτήτων. Πάνω από 85.000.000 ευρώ το χρόνο, εκτιμάται ότι είναι το όφελος από τη μείωση των διοικητικών βαρών της οικονομίας, μέσα από την απλοποίηση των περιβαλλοντικών δανειοδοτήσεων που εφαρμόστηκε τη χρονιά που πέρασε. Από αυτά, τα 49.000.000 αφορούν στον ιδιωτικό τομέα και τα 36.000.000 στον δημόσιο. Από 21.534 φάκελους περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων το χρόνο μέχρι το 2009, σήμερα φτάσαμε στους μόλις 2.375, δηλαδή σε μείωση κατά 89%.
Το προηγούμενο νομοθετικό πλαίσιο καθιστούσε την περιβαλλοντική αδειοδότηση την πλέον χρονοβόρα διαδικασία για την αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, χωρίς όμως να επιτυγχάνεται ο στόχος της περιβαλλοντικής προστασίας.
Ο προηγούμενος τρόπος αδειοδότησης εστίαζε στη δημιουργία περίπλοκων διαδικασιών, με πληθώρα γνωμοδοτήσεων και υπογραφών προκειμένου να διαχέεται η ευθύνη και με σκοπό την τυπική μόνο «εξασφάλιση» της προστασίας του περιβάλλοντος πριν ακόμα λειτουργήσουν τα εξεταζόμενα έργα και δραστηριότητες.
Η αυστηρότητα του κράτους εξαντλείτο στον ex ante έλεγχο των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και παρέβλεπε τον ex post έλεγχο, ο οποίος είναι και ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος ουσιαστικής προστασίας του περιβάλλοντος.
Δυο χρόνια μετά την έναρξη εφαρμογής του νέου νόμου έχουν ήδη αρχίσει να επιτυγχάνονται οι στόχοι και επιδιώξεις του νόμου 4014/2011.
Ειδικότερα, από τα μέχρι σήμερα διαθέσιμα στοιχεία προκύπτει ότι έχει επιτευχθεί ο αρχικός στόχος υποδεκαπλασιασμού των υποβαλόμενων μελετών, η μείωση των απαιτούμενων χρόνων και η μείωση του κόστους και των διοικητικών βαρών.
Σημαντικό στοιχείο για τη μείωση των μελετών συνιστά το γεγονός ότι για την περιβαλλοντική αδειοδότηση των έργων και δραστηριοτήτων Β κατηγορίας (έργα που χαρακτηρίζονται από τοπικές και μη σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον), δεν απαιτείται πλέον υποβολή μελέτης, αλλά υπάγονται κατόπιν δήλωσης του φορέα του έργου σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΔ), δηλ. λαμβάνουν αυτόματα περιβαλλοντικούς όρους που προσαρτώνται στην άδεια ίδρυσης ή εγκατάστασης ή λειτουργίας. Οι όροι αυτοί έχουν καθοριστεί με κατάλληλες Υπουργικές ή Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις (έχουν εκδοθεί 21 ΥΑ ή ΚΥΑ). Για τα έργα αυτά υποβάλλονταν ετησίως περίπου 13.300 μελέτες (Μ.Ο. Ετών 2005-2009).
Επίσης, έχουν εισαχθεί όλες οι διαδικασίες που εξασφαλίζουν καλύτερη ποιότητα περιβαλλοντικών όρων, εξάλειψη διπλών αδειοδοτήσεων, βελτίωση ποιότητας μελετών, μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου ενώ ταυτόχρονα προβλέπεται η συστηματοποίηση και ενδυνάμωση των περιβαλλοντικών ελέγχων.
Παράλληλα έχουν τυποποιηθεί όλες οι διαδικασίες που αφορούν στην αξιολόγηση των σχετικών μελετών περιβάλλοντος, ώστε να ακολουθούνται οι ίδιες πρακτικές τόσο από τις αδειοδοτούσες αρχές, όσο και από τους γνωμοδοτούντες φορείς και το κοινό, ενώ έχουν προβλεφθεί ηλεκτρονικά πληροφοριακά συστήματα που θα υποστηρίζουν τις διαδικασίες και θα συνεισφέρουν στην ολοκλήρωση τους με πλήρη διαφάνεια.
Από τη μείωση των απαιτούμενων μελετών για την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων και την τυποποίηση και απλοποίηση των σχετικών διαδικασιών, έχουν προκύψει και σημαντικά οφέλη για την εθνική οικονομία που ανέρχονται σε περίπου 85 εκατομμύρια ευρώ (στο ποσό αυτό δεν έχει συνεκτιμηθεί το κόστος ευκαιρίας και το όφελος από την ενσωμάτωση άλλων αδειών στην περιβαλλοντική αδειοδότηση).
Το ΥΠΕΚΑ και για το αμέσως επόμενο χρονικό θα συνεχίσει τις εντατικές προσπάθειές του σε σχέση με την πλήρη επίτευξη των στόχων και επιδιώξεων του νόμου 4014/2011, θέτοντας ως βασικές προτεραιότητες αφενός μεν την υλοποίηση σημαντικών στρατηγικών δράσεων και αφετέρου την υλοποίηση άλλων επιμέρους θεμάτων που σχετίζονται με την πλήρη εφαρμογή των διατάξεων του νόμου 4014/2011.
Ως στρατηγικής σημασίας δράσεις προγραμματίζει:
α) την έναρξη πλήρους λειτουργίας του Ηλεκτρονικού Περιβαλλοντικού Μητρώου (ΗΠΜ) , με το οποίο θα ολοκληρώνονται ηλεκτρονικά όλες οι διαδικασίες έκδοσης, ανανέωσης και τροποποίησης των Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) και θα παρακολουθείται η εφαρμογή των ΑΕΠΟ και των ΠΠΔ. Η λειτουργία του θα συνεισφέρει στην ελεχιστοποίηση του χρόνου έκδοσης των περιβαλλοντικών αδειών, στην ενίσχυση της διαδικασίας δημοσιοποίησης και διαβούλευσης επί των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και κυρίως στην ενίσχυση της διαφάνειας κατά την διάρκεια όλων των σχετικών διαδικασιών.
Ήδη έχουν δρομολογηθεί όλες οι απαραίτητες ενέργειες ώστε να λειτουργήσει πιλοτικά το ΗΠΜ εντός του 1ου διμήνου του 2014 και να υπάρξει πλήρης λειτουργία του εντός του 2014.
β) την σύνταξη του εθνικού σχεδίου τακτικών επιθεωρήσεων των περιβαλλοντικών αδειών των έργων και δραστηριοτήτων και την έναρξη υλοποίησης ελέγχων και επιθεωρήσεων βάσει αυτού.
Το ΥΠΕΚΑ προγραμματίζει την πλήρη ενεργοποίηση των διατάξεων του άρθρου 20 του ν. 4014/2011 σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις και την ολοκλήρωση εντός του 2014 της σύνταξης του εθνικού σχεδίου τακτικών επιθεωρήσεων των περιβαλλοντικών αδειών των έργων και δραστηριοτήτων, ώστε να εξειδικευτεί περαιτέρω βάσει αυτού το πρόγραμμα των επιθεωρήσεων και να διενεργούνται οι επιθεωρήσεις μεθοδικά και με βάση τα ήδη θεσμοθετημένα κριτήρια.
γ) την επιμόρφωση του ανθρώπινου δυναμικού.
Σημαντικός παράγοντας για την υλοποίηση των μεταρρυθμιστικών διατάξεων του νέου νόμου είναι το ανθρώπινο δυναμικό.
Για το λόγο αυτό το ΥΠΕΚΑ αμέσως μετά αμέσως μετά την έναρξη της πιλοτικής λειτουργίας του ΗΠΜ, προγραμματίζει την υλοποίηση ημερίδων τόσο για υπαλλήλους της διοίκησης όσο και για στελέχη του επιχειρηματικού κόσμου, μελετητές, κλπ
Όσον αφορά στα άλλα επιμέρους θέματα που σχετίζονται με την πλήρη εφαρμογή των διατάξεων του νόμου 4014/2011 προγραμματίζεται:
α) η σύσταση του μητρώου ιδιωτών περιβαλλοντικών ελεγκτών
β) η σύσταση του μητρώου πιστοποιημένων ιδιωτών αξιολογητών Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων
γ) ο καθορισμός των τελών για τις διαδικασίες περιβαλλοντικής αδειοδότησης και για τους ελέγχους τήρησης των περιβαλλοντικών αδειών
δ) η περαιτέρω ενσωμάτωση κι άλλων αδειών στην περιβαλλοντική αδειοδότηση
Σχετικά με το θέμα, ο Υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Γιάννης Μανιάτης, έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Στηρίζουμε την επιχειρηματικότητα και μειώνουμε τη γραφειοκρατία, επιτρέποντας στα στελέχη της διοίκησης να ασχοληθούν με πολύ ουσιαστικότερα καθήκοντα. Ο δρόμος είναι μακρύς. Όμως έχουμε τρέξει το μεγαλύτερο μέρος του. Θα το φτάσουμε μέχρι τέλους. Έχουμε ανάγκη από την Ελλάδα που αφήνει πίσω της τις αιτίες που οδήγησαν στην κρίση και ανοίγει νέους δρόμους για στήριξη των επενδύσεων και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας».
