Του Κώστα Πέτρουλα
Αρχίζουμε ανάποδα την κουβέντα περί σταυρού και λίστας, αλλά έτσι πιστεύουμε πως θα ξεμπλέξει το κουβάρι.
Τι προσδοκούν οι πολίτες από την πρωτοβουλία των 58;
Την υπόσχεση που έχει περιγράψει η πρόσκληση: Ένα ρεαλιστικό σχέδιο ανασυγκρότησης της χώρας που θα περιλαμβάνει την εγγύηση του αποκλεισμού των προσωπικών συμφερόντων και θα μας οδηγήσει σε ένα μέλλον εντιμότητας και ευημερίας.
Το σχέδιο αυτό, ακόμη δεν υπάρχει.
Υπάρχουν προσεγγίσεις, τίτλοι και περίληψη μιάς ουσίας που δεν έχει διατυπωθεί σε πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων.
Είναι ασφαλώς δικαιολογημένη η καθυστέρηση, διότι έχει καθυστερήσει και η προθυμία των προσκεκλημένων να ενωθούν και να ξεκινήσουν. Και μπορούμε να πούμε ότι προχωράει έχοντας ήδη ορίσει την πρώτη συνδιάσκεψη ως εκκίνηση.
Ένα επίσης μείζον θέμα το οποίο θα παρακολουθήσει το ιστορικό εγχείρημα, είναι η μορφή της οργάνωσης. Οι παραλλαγές των λενινιστικών ιδεών, για το ρόλο των πρωτοπόρων συνειδήσεων που εντάσσονται στο κόμμα (στην παράταξη εν προκειμένω), έχουν καταλήξει, κυρίως στην Ελλάδα, σε έναν ηγετικό μηχανισμό που διαχειρίζεται εν λευκώ την εξουσία ανάμεσα σε δύο συνέδρια.
Η ανάγκη να επανακαθοριστεί η ποιότητα της οργάνωσης ώστε αφ’ ενός να της αποδοθεί ένας δημιουργικός ρόλος και αφ’ ετέρου ένας αποφασιστικός λόγος, είναι πιστεύουμε αδιαπραγμάτευτη και είναι η ουσιαστική εγγύηση σε βάθος χρόνου ότι το σχέδιο θα πορευτεί προς το συμφέρον των πολιτών και δεν θα ραγίσει από ιδιοτελείς πιέσεις.
Επί του παρόντος, ούτε κι αυτό υπάρχει.
Τι υπάρχει;
Εκτός από την διακηρυγμένη πρόθεση να βαδίσουμε σ’ αυτόν το δρόμο, έχουμε μόνο τα βήματα που ήδη έχουν γίνει προς το ραντεβού για την παραγωγή αυτής της πολιτικής.
Όλα εκκρεμούν και το μόνο που μπορεί για την ώρα να δώσει το στίγμα της συνέπειας είναι τα πρόσωπα που ξεκίνησαν ή υποστηρίζουν την προσπάθεια και τα οποία προβάλλουν τις ιδέες τους στην κοινή γνώμη. Και φυσικά θα υπάρξουν και τα πρόσωπα που θα ηγηθούν ή θα εκπροσωπήσουν την παράταξη στο εξής.
Και τώρα στο θέμα των ευρωεκλογών.
Προφανώς τα γεγονότα δεν μπορούν να περιμένουν και οι εκλογές που έρχονται απαιτούν την ενεργή παρουσία τής ενωμένης μεταρρυθμιστικής παράταξης. Η οποία είναι υπό δημιουργία. Και το μήνυμα της άλλης πολιτικής της οφείλει να το δώσει με την φερεγγυότητα των ευρωβουλευτών της.
Εάν ίσχυε η λίστα, τότε – κατά την άποψή μας – ο μόνος δρόμος της επιλογής τους θα ήταν η ομοφωνία. Αν προκρινόταν μια ακατάστατη και πρόχειρη εκλογή από τους οπαδούς, θα μπορούσε δυστυχώς να προκαλέσει τη διάσπασή τής παράταξης, πριν καν ιδρυθεί προγραμματικά. Χωρίς συμφωνημένη πολιτική και χωρίς οργανωμένο εκλεκτορικό σώμα που θα πατούσε σε κανόνες, οι μηχανισμοί και η καχυποψία θα υπονόμευαν τις αντοχές της.
Παρ’ όλο που και η ομοφωνία θα βαλλόταν από μια μεγάλη μερίδα που θα είχε ως πρόθεση να αποτρέψει τον αποκλεισμό τής βάσης και την αυθαίρετη νομή της εξουσίας από την ηγεσία, εφ όσον τα πρόσωπα θα ήταν όντως αποδεχτά, θα κέρδιζαν την εμπιστοσύνη όλων και θα έδιναν τον απαραίτητο χρόνο να εκπονηθούν πολιτικές και δομές οργάνωσης.
Η αλλαγή του νόμου από την λίστα στο σταυρό, άλλαξε τα δεδομένα. Ο παράγοντας των μηχανισμών μειώνεται αφού απευθύνεται στο σύνολο του εκλογικού σώματος. Αυξάνεται όμως ο παράγοντας της αναγνωρισιμότητας, ο οποίος έχει δύο πλευρές. Η μία είναι ότι τα ΜΜΕ μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο και η άλλη ότι οι πολίτες είναι υποψιασμένοι έως αρνητικοί έναντι των παλιών γνωστών στελεχών. Φυσικά, αυτό δεν αποτρέπει το πάνω χέρι που έχει εκ των πραγμάτων το ΠΑΣΟΚ ως η μεγαλύτερη και πιο οργανωμένη δύναμη. Ωστόσο το συμμαζεύει.
Από μηχανής θεός, για να δώσει λύση κοινής αποδοχής, είναι πάλι η συμφωνία (ομοφωνία) των ηγεσιών που απαρτίζουν την παράταξη. Όχι μόνο στα πρόσωπα αλλά και στους κανόνες που θα διευκολύνουν την αντιπροσωπευτικότατα της παράταξης.
Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι και στις δύο περιπτώσεις, λίστα ή σταυρός, η τύχη της ένωσης δεν θα κριθεί από το τεχνικό μέρος της εκλογικής διαδικασίας. Θα κριθεί από την πολιτική βούληση τής εν δυνάμει συλλογικής ηγεσίας. Και ασφαλώς, αυτή η βούληση δεν θα προσδιορίσει μόνο μια ανανεωμένη και αντιπροσωπευτική σύνθεση στο ευρωκοινοβούλιο, αλλά και την ταυτότητα τής παράταξης. Διότι οι ευρωεκλογές θα είναι η πρώτη γραφή, ένα μεγάλο τεστ για την ποιότητα του συμβολαίου που επιχειρείται.
Πεποίθησή μας είναι ότι η «ένωση» οφείλει να σηκώσει το σταυρό, όχι βέβαια για να σταυρωθεί αλλά για να φτάσει στο μεταρρυθμιστικό σχέδιο το οποίο πρέπει να παραδοθεί διάφανο στην κρίση των πολιτών.
Είναι μάταιο να συναρπαζόμαστε από φόρμες αυθόρμητης λαϊκής εξουσίας. Χωρίς εμπνευσμένες ηγετικές πρωτοβουλίες δεν περπάτησαν ποτέ και πουθενά οι λαοί και τα μεγάλα γεγονότα.
Το βάρος πέφτει σε όσους, ποιους και όποιους, θα αναλάβουν να χτίσουν στέρεα το σχέδιο της άλλης διαδρομής που χρειάζεται η χώρα. Όλα όσα υποθέτουμε σχετικά με τις προθέσεις εκάστου, έχουν ίσως κάποια βάση κι εμείς πονηρεμένοι από τα τόσα στρεβλά της πολιτικής, έχουμε κάμποσο δίκιο να τα ψειρίζουμε. Όμως στην πορεία για το «όπερ έδει δείξαι» όλα θα ξεκαθαρίσουν.
Φρονούμε ότι βασική προϋπόθεση για να μην χαθούμε ανάμεσα στους σταυρούς και στις λίστες, είναι να δοθούν στις εκλογές οι διαστάσεις που τους αναλογούν. Οι ορθές επιλογές των ατόμων θα επιδράσουν στην κοινωνία, αρχικά με την παρουσία τους αλλά κυρίως και σημαντικότερα, με το μήνυμα που θα κομίσουν. Αυτό το μήνυμα έχει υποχρέωση να ανιχνεύει τις συντεταγμένες της μεταρρυθμιστικής πολιτικής σε αναφορά με την Ευρώπη. Και εν συνόλω, να δεσμεύεται πειστικά στο επερχόμενο νέο συμβόλαιο.
Αν η συζήτηση εξαντληθεί στα στοιχήματα των ποσοστών και στην κουραστική επανάληψη του «ψηφίστε μας», ο κίνδυνος να πιάσουν το τιμόνι, οι εκλογικοί μηχανολόγοι που είναι ειδικοί στα μοιράσματα εξουσίας και να μείνουν άεργοι οι ιδεολόγοι της κεντρικής ιδέας, είναι ορατός και μεγάλος. Τότε το όχημα θα λοξοδρομήσει. Και φυσικά το καχύποπτο εκλογικό σώμα θα το αναγνωρίσει εύκολα και καλά θα κάνει.
Οι ψήφοι θα έρθουν αβίαστα και οι σταυροί θα φέρουν το προσδοκώμενο αποτέλεσμα, όταν τα διαπιστευτήρια τής παράταξης θα είναι όσο το δυνατόν - για την παρούσα φάση – τα μελετημένα σχέδιά που θα αποδεικνύουν με επιχειρήματα, την πρόθεση, την γνώση, την ανιδιοτέλεια και την προοπτική.
