Του Γιώργου Στείρη
Επίκουρου καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
Παρότι ακούω απίστευτη γκρίνια για την τεχνολογική υστέρηση της Ελλάδας, οι παράλληλες και επάλληλες προεκλογικές περίοδοι που διανύουμε καταδεικνύουν τη συγκλονιστική εξέλιξη που συντελέστηκε τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Η Ελλάδα των πολιτικών είναι μια χώρα τύπου Μάτριξ και οι περισσότεροι Έλληνες πολιτικοί είναι ολογράμματα, δηλαδή κινούμενες και ομιλούσες εικόνες, συχνά τρισδιάστατες.
Ο Τζον Κάρπεντερ είχε προκαλέσει σάλο το 1988 με την ταινία του «Ζουν ανάμεσά μας», στην οποία υποστήριζε ότι γύρω μας κυκλοφορούν εξωγήινοι δίχως να τους αντιλαμβανόμαστε. Η ταινία του Κάρπεντερ προσέφερε ένα μοναδικό ερμηνευτικό κλειδί για την κατανόηση της ελληνικής πολιτικής πραγματικότητας. Ήταν πια διαυγές γιατί η ισχυρά πλειοψηφία των πολιτικών μας μιλούσαν και ενεργούσαν με τόσο περίεργο τρόπο, έκαναν καταστροφικές επιλογές και έμοιαζαν μονίμως να βρίσκονται εκτός τόπου και χρόνου. Δεν ήταν σαν και εμάς, απλά ζούσαν ανάμεσά μας και είχαν βαλθεί να μας καταστρέψουν. Όσοι δεν άνηκαν στην ολιγάριθμη τάξη τους, αλλά επιθυμούσαν διακαώς να εισέλθουν σε αυτήν, μολύνονταν από έναν ιό που τους μετέτρεπε αυτομάτως από ανθρώπους σε ζόμπι, όπως έχει επιτυχημένα περιγράψει ο Πωλ Άντερσον στο «Resident Evil».
Αφότου ο Κάρπεντερ και ο Άντερσον μας άνοιξαν τα μάτια, ήλθαν οι αδελφοί Γουατσόφσκι με το «Μάτριξ» να προσφέρουν σανίδα σωτηρίας στο πολιτικό σύστημα. Η πολιτική τάξη πήρε το μήνυμα και επανατοποθετήθηκε ως εικονική πραγματικότητα, η οποία δημιουργείται και συντηρείται για τη διαιώνιση της υφιστάμενης κατάστασης χειραγώγησης και υπανάπτυξης των Ελλήνων. Για αυτό οι πολιτικοί μας συχνά – πυκνά λέγουν ότι δεν είμαστε «κανονική χώρα», ασχέτως που δεν πιάνουμε όλοι το υπονοούμενο. Με τη βοήθεια της ψηφιακής τεχνολογίας, του Facebok, του Twitter, των smartphones και της πάντοτε χρήσιμης τηλεόρασης οι περισσότεροι πολιτικοί είναι ολογράμματα, υπάρχουν μόνο στον ψηφιακό κόσμο. Φυσικά, ως άυλες μορφές υπερέχουν όλων ημών που ακόμα διατηρούμε την υλικότητά μας. Είναι όλοι τους πανέμορφοι, ο χρόνος δεν τους αγγίζει και δεν τους αφορά, οι πλαστικοί χειρουργοί τους είναι άχρηστοι, τα ρούχα τους είναι άψογα, είναι καλοσυνάτοι και χαμογελαστοί, έχουν θέσεις για όλα τα ζητήματα και λύσεις σε όλα τα προβλήματα. Ένα μικρό θεματάκι που η τεχνολογία ακόμα δεν έχει λύσει είναι ότι όλοι σχεδόν μοιάζουν μεταξύ τους και λέγουν παρόμοια πράγματα με εντελώς παρόμοιο τρόπο. Αλλά ποιος σκοτίζεται;
Παλαιότερα ο Κώστας Σημίτης είχε αναφωνήσει έξαλλος «είναι αυτό το έργο μακέτο;» όταν τον κατηγορούσαν ότι παρουσιάζει μόνο σχέδια και μακέτες, δίχως να τα πραγματώνει. Όμως στην Ελλάδα του Μάτριξ δεν χρειάζονται καν οι παλαιοκομματικές πρακτικές των εγκαινίων και του κοψίματος κορδελών. Με 3D videos, με γραφικά υπέρτερα των καλύτερων παιχνιδιών του Playstation, παρουσιάζονται εικόνες μιας χώρας που δεν αναγνωρίζουμε, αφού αυτή δεν είναι η Ελλάδα που βλέπουμε γύρω μας. Οι πολιτικοί – ολογράμματα, ως όντα του ψηφιακού κόσμου, δεν κυκλοφορούν πια ανάμεσά μας. Επικοινωνούν μαζί μας ψηφιακά. Το ότι οι ίδιοι έχουν απολέσει πια την αυτοσυνειδησία τους και νομίζουν ότι υπάρχουν με τρόπο που δεν συμβαίνει, δεν αποτελεί το βασικότερο πρόβλημα. Το χειρότερο είναι ότι η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών επιλέγει την εικονική πραγματικότητα. Πιστεύουν ότι οι πολιτικοί – ολογράμματα υπάρχουν στον υλικό κόσμο και ότι η Ελλάδα του 2014 είναι είτε η νήσος Ουτοπία είτε η δυστοπία του οργουελιανού 1984
Αν θέλουμε να αλλάξει η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, χρειάζεται να αναζητήσουμε και να ψηφίσουμε πολιτικούς συνδυασμούς και πρόσωπα πραγματικά, όχι εικόνες και ολογράμματα.
Η κρίση είχε δημιουργήσει σε πολλούς την ελπίδα ότι θα αναδειχθεί μια νέα γενιά ανθρώπων, οι οποίοι έκοντες – άκοντες θα εισέρχονταν στον πολιτικό στίβο ώστε να αλλάξει η κατάσταση. Θα κατέθεταν νέες προτάσεις και θα ανανέωναν την πολιτική πρακτική. Στις τρέχουσες δημοτικές και περιφερειακές εκλογές πολιτεύονται τόσοι πολλοί που δύσκολα πια βρίσκονται πολίτες για να στελεχώσουν τις εφορευτικές επιτροπές. Δυστυχώς, οι περισσότεροι από τους υποψηφίους είναι ήδη πολιτικοί – ολογράμματα, αν και νέοι στο κουρμπέτι. Άνθρωποι που απλά θέτουν υποψηφιότητα για να συμπληρωθεί ο συνδυασμός, που μέριμνά τους είναι η ωραία φωτογραφία, η ατάκα σε τηλεοπτικό πάνελ και ένα σύντομο κείμενο στα social media, το οποίο συνήθως έχει γράψει άλλος. Αν κάποιος έχει λίγα χρήματα διαθέσιμα, η αγορά των «επικοινωνιολόγων» και των μέσων ενημέρωσης του εξασφαλίζει ό,τι μπορεί να φανταστεί ώστε να διαχυθεί η εικόνα του. Οι περισσότεροι που ζητούν την ψήφο μας υπάρχουν αποκλειστικά ως εικόνες υποψηφίων, όχι ως πολίτες που ασχολούνται με τα κοινά για να υπηρετήσουν το δημόσιο συμφέρον. Η πλειοψηφία όσων έχουν αποδείξει στο δημόσιο στίβο τις ικανότητές τους εξακολουθούν να απόσχουν από τα κοινά. Πρόσφατες έρευνες ανέδειξαν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των υποψηφίων είναι δημόσιοι υπάλληλοι, άνθρωποι που πολιτεύονται με την εργασιακή τους ασφάλεια κατοχυρωμένη. Η ένδεια αξιοσύνης, συγκροτημένου σχεδίου και σωφροσύνης είναι αφόρητη. Προαναγγέλλει τα χειρότερα που έρχονται, δεν δίνει ελπίδα για το μέλλον.
Μόνη διέξοδος είναι να αποδοκιμάσουμε ηχηρά όσους υποτιμούν τη νοημοσύνη μας και το μόχθο μας. Αν θέλουμε να αλλάξει η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, χρειάζεται να αναζητήσουμε και να ψηφίσουμε πολιτικούς συνδυασμούς και πρόσωπα πραγματικά, όχι εικόνες και ολογράμματα. Να επιβραβεύσουμε πολιτικές πράξεις και όχι επικοινωνιακές κορώνες. Μόνο έτσι θα ενθαρρυνθούν και άλλοι πραγματικοί άνθρωποι να δοκιμάσουν την τύχη τους στην πολιτική. Βαρέθηκα να ακούω την αγανάκτηση όλων να περισσεύει και είτε να μην συμμετέχουν με κανένα τρόπο στις πολιτικές διεργασίες, είτε να τιμούν με την ψήφο τους εκείνους που βρίσκονται εκτός του υλικού, αισθητού κόσμου. Η Ελλάδα έχει ανάγκη όσο ποτέ ανθρώπους με φαντασία και λογική, που θα συλλάβουν νέες πραγματικότητες και θα τις πραγματώσουν.
Αυτή είναι η ουσία της πολιτικής. Δεν είναι η απλή διαχείριση της πραγματικότητας, δουλειά ενός καλού υπαλλήλου, ούτε οι υψιπετείς αναζητήσεις σε εικονικές σφαίρες ή στο παρελθόν που χάθηκε ανεπιστρεπτί. Αν είμαστε τόσο καπάτσος και έξυπνος λαός, όσο αρεσκόμαστε να λέμε, ας το αποδείξουμε.
Παρότι ακούω απίστευτη γκρίνια για την τεχνολογική υστέρηση της Ελλάδας, οι παράλληλες και επάλληλες προεκλογικές περίοδοι που διανύουμε καταδεικνύουν τη συγκλονιστική εξέλιξη που συντελέστηκε τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Η Ελλάδα των πολιτικών είναι μια χώρα τύπου Μάτριξ και οι περισσότεροι Έλληνες πολιτικοί είναι ολογράμματα, δηλαδή κινούμενες και ομιλούσες εικόνες, συχνά τρισδιάστατες.
Ο Τζον Κάρπεντερ είχε προκαλέσει σάλο το 1988 με την ταινία του «Ζουν ανάμεσά μας», στην οποία υποστήριζε ότι γύρω μας κυκλοφορούν εξωγήινοι δίχως να τους αντιλαμβανόμαστε. Η ταινία του Κάρπεντερ προσέφερε ένα μοναδικό ερμηνευτικό κλειδί για την κατανόηση της ελληνικής πολιτικής πραγματικότητας. Ήταν πια διαυγές γιατί η ισχυρά πλειοψηφία των πολιτικών μας μιλούσαν και ενεργούσαν με τόσο περίεργο τρόπο, έκαναν καταστροφικές επιλογές και έμοιαζαν μονίμως να βρίσκονται εκτός τόπου και χρόνου. Δεν ήταν σαν και εμάς, απλά ζούσαν ανάμεσά μας και είχαν βαλθεί να μας καταστρέψουν. Όσοι δεν άνηκαν στην ολιγάριθμη τάξη τους, αλλά επιθυμούσαν διακαώς να εισέλθουν σε αυτήν, μολύνονταν από έναν ιό που τους μετέτρεπε αυτομάτως από ανθρώπους σε ζόμπι, όπως έχει επιτυχημένα περιγράψει ο Πωλ Άντερσον στο «Resident Evil».
Αφότου ο Κάρπεντερ και ο Άντερσον μας άνοιξαν τα μάτια, ήλθαν οι αδελφοί Γουατσόφσκι με το «Μάτριξ» να προσφέρουν σανίδα σωτηρίας στο πολιτικό σύστημα. Η πολιτική τάξη πήρε το μήνυμα και επανατοποθετήθηκε ως εικονική πραγματικότητα, η οποία δημιουργείται και συντηρείται για τη διαιώνιση της υφιστάμενης κατάστασης χειραγώγησης και υπανάπτυξης των Ελλήνων. Για αυτό οι πολιτικοί μας συχνά – πυκνά λέγουν ότι δεν είμαστε «κανονική χώρα», ασχέτως που δεν πιάνουμε όλοι το υπονοούμενο. Με τη βοήθεια της ψηφιακής τεχνολογίας, του Facebok, του Twitter, των smartphones και της πάντοτε χρήσιμης τηλεόρασης οι περισσότεροι πολιτικοί είναι ολογράμματα, υπάρχουν μόνο στον ψηφιακό κόσμο. Φυσικά, ως άυλες μορφές υπερέχουν όλων ημών που ακόμα διατηρούμε την υλικότητά μας. Είναι όλοι τους πανέμορφοι, ο χρόνος δεν τους αγγίζει και δεν τους αφορά, οι πλαστικοί χειρουργοί τους είναι άχρηστοι, τα ρούχα τους είναι άψογα, είναι καλοσυνάτοι και χαμογελαστοί, έχουν θέσεις για όλα τα ζητήματα και λύσεις σε όλα τα προβλήματα. Ένα μικρό θεματάκι που η τεχνολογία ακόμα δεν έχει λύσει είναι ότι όλοι σχεδόν μοιάζουν μεταξύ τους και λέγουν παρόμοια πράγματα με εντελώς παρόμοιο τρόπο. Αλλά ποιος σκοτίζεται;
Παλαιότερα ο Κώστας Σημίτης είχε αναφωνήσει έξαλλος «είναι αυτό το έργο μακέτο;» όταν τον κατηγορούσαν ότι παρουσιάζει μόνο σχέδια και μακέτες, δίχως να τα πραγματώνει. Όμως στην Ελλάδα του Μάτριξ δεν χρειάζονται καν οι παλαιοκομματικές πρακτικές των εγκαινίων και του κοψίματος κορδελών. Με 3D videos, με γραφικά υπέρτερα των καλύτερων παιχνιδιών του Playstation, παρουσιάζονται εικόνες μιας χώρας που δεν αναγνωρίζουμε, αφού αυτή δεν είναι η Ελλάδα που βλέπουμε γύρω μας. Οι πολιτικοί – ολογράμματα, ως όντα του ψηφιακού κόσμου, δεν κυκλοφορούν πια ανάμεσά μας. Επικοινωνούν μαζί μας ψηφιακά. Το ότι οι ίδιοι έχουν απολέσει πια την αυτοσυνειδησία τους και νομίζουν ότι υπάρχουν με τρόπο που δεν συμβαίνει, δεν αποτελεί το βασικότερο πρόβλημα. Το χειρότερο είναι ότι η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών επιλέγει την εικονική πραγματικότητα. Πιστεύουν ότι οι πολιτικοί – ολογράμματα υπάρχουν στον υλικό κόσμο και ότι η Ελλάδα του 2014 είναι είτε η νήσος Ουτοπία είτε η δυστοπία του οργουελιανού 1984
Αν θέλουμε να αλλάξει η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, χρειάζεται να αναζητήσουμε και να ψηφίσουμε πολιτικούς συνδυασμούς και πρόσωπα πραγματικά, όχι εικόνες και ολογράμματα.
Η κρίση είχε δημιουργήσει σε πολλούς την ελπίδα ότι θα αναδειχθεί μια νέα γενιά ανθρώπων, οι οποίοι έκοντες – άκοντες θα εισέρχονταν στον πολιτικό στίβο ώστε να αλλάξει η κατάσταση. Θα κατέθεταν νέες προτάσεις και θα ανανέωναν την πολιτική πρακτική. Στις τρέχουσες δημοτικές και περιφερειακές εκλογές πολιτεύονται τόσοι πολλοί που δύσκολα πια βρίσκονται πολίτες για να στελεχώσουν τις εφορευτικές επιτροπές. Δυστυχώς, οι περισσότεροι από τους υποψηφίους είναι ήδη πολιτικοί – ολογράμματα, αν και νέοι στο κουρμπέτι. Άνθρωποι που απλά θέτουν υποψηφιότητα για να συμπληρωθεί ο συνδυασμός, που μέριμνά τους είναι η ωραία φωτογραφία, η ατάκα σε τηλεοπτικό πάνελ και ένα σύντομο κείμενο στα social media, το οποίο συνήθως έχει γράψει άλλος. Αν κάποιος έχει λίγα χρήματα διαθέσιμα, η αγορά των «επικοινωνιολόγων» και των μέσων ενημέρωσης του εξασφαλίζει ό,τι μπορεί να φανταστεί ώστε να διαχυθεί η εικόνα του. Οι περισσότεροι που ζητούν την ψήφο μας υπάρχουν αποκλειστικά ως εικόνες υποψηφίων, όχι ως πολίτες που ασχολούνται με τα κοινά για να υπηρετήσουν το δημόσιο συμφέρον. Η πλειοψηφία όσων έχουν αποδείξει στο δημόσιο στίβο τις ικανότητές τους εξακολουθούν να απόσχουν από τα κοινά. Πρόσφατες έρευνες ανέδειξαν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των υποψηφίων είναι δημόσιοι υπάλληλοι, άνθρωποι που πολιτεύονται με την εργασιακή τους ασφάλεια κατοχυρωμένη. Η ένδεια αξιοσύνης, συγκροτημένου σχεδίου και σωφροσύνης είναι αφόρητη. Προαναγγέλλει τα χειρότερα που έρχονται, δεν δίνει ελπίδα για το μέλλον.
Μόνη διέξοδος είναι να αποδοκιμάσουμε ηχηρά όσους υποτιμούν τη νοημοσύνη μας και το μόχθο μας. Αν θέλουμε να αλλάξει η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, χρειάζεται να αναζητήσουμε και να ψηφίσουμε πολιτικούς συνδυασμούς και πρόσωπα πραγματικά, όχι εικόνες και ολογράμματα. Να επιβραβεύσουμε πολιτικές πράξεις και όχι επικοινωνιακές κορώνες. Μόνο έτσι θα ενθαρρυνθούν και άλλοι πραγματικοί άνθρωποι να δοκιμάσουν την τύχη τους στην πολιτική. Βαρέθηκα να ακούω την αγανάκτηση όλων να περισσεύει και είτε να μην συμμετέχουν με κανένα τρόπο στις πολιτικές διεργασίες, είτε να τιμούν με την ψήφο τους εκείνους που βρίσκονται εκτός του υλικού, αισθητού κόσμου. Η Ελλάδα έχει ανάγκη όσο ποτέ ανθρώπους με φαντασία και λογική, που θα συλλάβουν νέες πραγματικότητες και θα τις πραγματώσουν.
Αυτή είναι η ουσία της πολιτικής. Δεν είναι η απλή διαχείριση της πραγματικότητας, δουλειά ενός καλού υπαλλήλου, ούτε οι υψιπετείς αναζητήσεις σε εικονικές σφαίρες ή στο παρελθόν που χάθηκε ανεπιστρεπτί. Αν είμαστε τόσο καπάτσος και έξυπνος λαός, όσο αρεσκόμαστε να λέμε, ας το αποδείξουμε.
