Οι αρχαιολόγοι γνωρίζουν εδώ και χρόνια ότι η συγκεκριμένη περιοχή του Αργολικού, η οποία λέγεται όρμος της Κοιλάδας και βρίσκεται σε απόσταση περίπου 70 χιλιομέτρων από το Ναύπλιο, δεν ήταν πάντα θάλασσα. Στη Νεολιθική εποχή, δηλαδή γύρω στο 7000 π.Χ., ήταν κοιλάδα με ακμάζουσα εμπορική ζωή, ενώ η ανθρώπινη παρουσία, βάσει των αρχαιολογικών ευρημάτων του σπηλαίου, τοποθετείται πολύ πιο πίσω, στο 35000 π.Χ.
Αυτό που θα προσπαθήσουν οι περίπου 20 επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Γενεύης, της Ελληνικής Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων και του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), με επικεφαλής τον ερευνητή του ελβετικού πανεπιστημίου Τζούλιεν Μπεκ, είναι να βρουν αποδείξεις της ανθρώπινης παρουσίας στην περιοχή που είναι σήμερα βυθισμένη στη θάλασσα αλλά και να αναπαραστήσουν το ανάγλυφό της όπως ήταν στη Νεολιθική εποχή.
«Το σπήλαιο Φράγχθι κατοικείτο για περίπου 35.000 χρόνια, από την Παλαιολιθική έως τη Νεολιθική εποχή. Μια τόσο μεγάλη χρονική περίοδος συνεχούς εγκατάστασης σε μια περιοχή αποτελεί εξαίρεση για την Ευρώπη. Συνεπώς, το σπήλαιο είναι ιδανικό για τη μελέτη προϊστορικών περιοχών. Είναι πιθανό να βρούμε αποδείξεις για την ύπαρξη του πρώτου ευρωπαϊκού χωριού», τονίζει ο κ. Μπεκ.
Το σπήλαιο Φράγχθι βρίσκεται σήμερα σε υψόμετρο 12,5 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας. Μερικές χιλιετίες πριν, όταν η στάθμη του νερού ήταν πολύ χαμηλότερα, «έβλεπε» από ψηλά την κοιλάδα και τον οικισμό που ελπίζουν να αποκαλύψουν οι επιστήμονες.
Παρά την κοντινή απόσταση από την ακτή και το μικρό βάθος της θάλασσας, που δεν ξεπερνά τα τέσσερα μέτρα, το εγχείρημα δεν θα είναι εύκολο.
Όπως εξηγεί η αρχαιολόγος Δέσποινα Κουτσούμπα, υπάρχουν αρκετά ερωτηματικά για το τι θα βρεθεί και σε ποια κατάσταση θα είναι. «Είναι δεδομένο ότι τμήμα του οικισμού εκτεινόταν στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα κάτω από τη θάλασσα. Αυτό που δεν γνωρίζουμε είναι τι ακριβώς θα βρούμε. Μπορεί να βρούμε κεραμικά ή υπολείμματα φαγητού, αλλά δεν είναι βέβαιο ότι θα εντοπίσουμε ίχνη κτισμάτων. Στον βυθό υπάρχουν πολλά μέτρα ιλύος, δηλαδή θαλάσσιας λάσπης, οπότε δεν μπορούμε να δούμε τα ίχνη που τυχόν υπάρχουν. Η λάσπη γενικά δυσκολεύει τις έρευνες».
Απεικόνιση
Την έρευνα για το ανάγλυφο της περιοχής, που θα οδηγήσει στην ακριβή απεικόνισή της όπως ήταν πριν από 9.000 χρόνια, έχει αναλάβει το ΕΛΚΕΘΕ. Ο Δημήτρης Σακελλαρίου, γεωλόγος και διευθυντής του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας του Κέντρου, λέει ότι «την εποχή εκείνη η στάθμη της θάλασσας ήταν πολύ χαμηλότερη. Οι άνθρωποι έβλεπαν τελείως διαφορετικά πράγματα από αυτά που βλέπουμε εμείς σήμερα. Θα είμαστε τα ''μάτια'' της έρευνας και θα προσπαθήσουμε να διαπιστώσουμε, μεταξύ άλλων, πού ήταν η θάλασσα, πού υπήρχαν ποτάμια και πού κυνηγούσαν οι άνθρωποι της Νεολιθικής εποχής».
Για την εξερεύνηση θα χρησιμοποιηθεί το μεγαλύτερο καταμαράν του κόσμου που κινείται με ηλιακή ενέργεια, το «MS Turanor Planet Solar», καθώς και το πλοίο «Αλκυών» του ΕΛΚΕΘΕ.
Εκδηλώσεις και στο Ναύπλιο
Η αποστολή θα ξεκινήσει την 1η Αυγούστου, ημέρα της εθνικής εορτής της Ελβετίας. Τα σκάφη θα περάσουν από τρία λιμάνια, της Ερέτριας, του Πειραιά και του Ναυπλίου, όπου θα διοργανωθούν εκδηλώσεις για την ενημέρωση των πολιτών. Το ερευνητικό έργο της αποστολής θα διαρκέσει από τις 18 Αυγούστου έως τις 12 Σεπτεμβρίου.
Ανακάλυψη τεράστιας αρχαιολογικής σημασίας για όλη την Ευρώπη
Η πιθανή ανακάλυψη οικισμού κάτω από τον βυθό της θάλασσας θα ενισχύσει ακόμα περισσότερο την ήδη τεράστια αρχαιολογική σημασία της περιοχής. Όταν στο Φράγχθι βρέθηκε οψιδιανός, ένα πέτρωμα που εντοπίζεται μόνο στη Μήλο, οι αρχαιολόγοι συνειδητοποίησαν ότι είχαν βρει το αρχαιότερο βεβαιωμένο δείγμα θαλάσσιου εμπορίου.
Στο σπήλαιο έχουν βρεθεί πολλά αντικείμενα, όπως πήλινα θραύσματα, κούπες, γυναικεία ειδώλια, χάντρες, κοσμήματα και κατεργασμένα όστρακα. Το σημαντικότερο εύρημα, πάντως, είναι ο αρχαιότερος πλήρης σκελετός στην Ελλάδα, ο οποίος έχει ηλικία από 8.000 έως 10.000 χρόνια. Ανήκε σε άνδρα ηλικίας 25 ετών με ύψος 1.56, ο οποίος πέθανε μάλλον από χτύπημα στο κεφάλι. Στο ίδιο σημείο βρέθηκαν και οι σκελετοί δύο παιδιών. Τα περισσότερα από τα ευρήματα του σπηλαίου εκτίθενται σήμερα στο μουσείο του Ναυπλίου.
Τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 η περιοχή ερευνήθηκε από Αμερικανούς επιστήμονες οι οποίοι έκαναν μετρήσεις στο σπήλαιο αλλά για τα επόμενα χρόνια η αρχαιολογική έρευνα ατόνησε.
Μετρήσεις
Πριν από δύο χρόνια, το Πανεπιστήμιο της Γενεύης και η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων βρέθηκαν ξανά στην περιοχή για να κάνουν την προπαρασκευή της έρευνας που θα ξεκινήσει το καλοκαίρι. Σε αυτή συμμετείχε και η Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή της Ελλάδας, η οποία φέτος έχει αναλάβει τη διοικητική επίβλεψη του σχεδίου. «Κατά την υποβρύχια έρευνα διενεργήθηκαν εργασίες κυρίως βαθυμετρίας κα δειγματοληψίας ιζήματος ώστε να προγραμματιστεί η υποβρύχια ανασκαφή. Καταφέραμε να βελτιώσουμε τις προηγούμενες μετρήσεις της επιφανείας του βυθού και να ανοίξουμε τον δρόμο για τη μελέτη και την ανασκαφή στην περιοχή», λέει η διευθύντρια της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων Αγγελική Σίμωσι.
