Συνέντευξη των Αιμίλιου Αλεξανδρή και Κωνσταντίνου Αμαραντίδη για την παράσταση "Ορέστης"

Συνέντευξη στην Αιμιλία Καραντζούλη

Ο Αιμίλιος Αλεξανδρής και ο Κωνσταντίνος Αμαραντίδης είναι η πρωταγωνιστές της παράστασης "Ορέστης" που παίζεται αυτές τις μέρες στο χώρο του Φουγάρου. Ο Αιμίλιος ως Ορέστης και ο Κωνσταντίνος στο ρόλο του Πυλάδη μέσα από το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου, απευθύνονται στον λαό τον Αργητών, χωρίς να του ζητούν να πάρει θέση, καλώντας τον μοναχά να γίνει μάρτυρας σε ένα έγκλημα που δεν είναι άλλο από την ίδια την αρχή της νέας ζωής, από το κόψιμο των δεσμών.

Στην παράσταση με την πρώτη ματιά υπάρχουν τρία βασικά σημεία: ο τραγικός ήρωας Ορέστης, ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος, η μουσική από το "Ρεμπέτικο" του Σταύρου Ξαρχάκου. Μιλήστε μου για την σύνδεση αυτή.

Αιμ: Αρχικά το συγκεκριμένο κείμενο δεν έχει καμία σχέση με την κλασική τραγωδία της Ηλέκτρας. Ο Ρίτσος χρησιμοποίησε τον Ορέστη και τον βασικό μύθο αφενός, αφετέρου όμως η χρήση αυτή ήταν συμβολική με σκοπό να μιλήσει για το δικό του παρόν. Είναι ένα κείμενο αρκετά σουρεαλιστικό τόσο στην δομή όσο και στον λόγο του. Όσον αφορά στην μουσική του Ξαρχάκου, όταν με ενημέρωσαν ενθουσιάστηκα και μόνο στο άκουσμα της ιδέας. Το μυαλό μου έκανε την σύνδεση και κατά κάποιο τρόπο μίλησε μέσα μου. Το Ρεμπέτικο βέβαια είναι από μόνο του πολύ δυνατό, αλλά στην παράσταση ο Ορέστης είναι ένα παιδί του σήμερα που θα μπορούσε γιατί όχι το Ρεμπέτικο να έχει τόσα να του πει.

Κων: Ο 21ος αι μας δίνει πολύ Ορέστη! Είναι πάρα πολύ σύγχρονος σε αυτήν την εποχή, όπως σύγχρονος είναι και ο Ρίτσος σε αυτό του το έργο, τον οποίο στρατευμένο δεν θα τον δεις σε αυτήν την παράσταση, θα τον δεις απομυθοποιημένο. Το Ρεμπέτικο τώρα έρχεται να αναδείξει το έργο και να συμβαδίσει μαζί του, όχι χωρίς λόγο. Το κάθε κομμάτι επιλέγεται για πολύ συγκεκριμένους λόγους, έχει κάτι να πει και  η χρήση του μέσα στην παράσταση είναι απόλυτα αιτιολογημένη σε κάθε σημείο.

Στην Τέταρτη Διάσταση, την συλλογή στην οποία ανήκει το συγκεκριμένο ποίημα, ο Γ.Ρίτσος μιλά "για την αλήθεια του άλλοτε και του τώρα, του απώτατου και του τρέχοντος". Το 2014, στο δικό μας παρόν, τι έχει να πει ο Ορέστης;

Αιμ: Συζητήσαμε πολύ για το πολιτικό μήνυμα που θέλαμε να περάσουμε μέσα από την παράσταση, ωστόσο νομίζω ότι δεν χρειάζεται κάτι περισσότερο από αυτό το ίδιο το σύμβολο του Ορέστη και το κείμενο του Ρίτσου, μέσα από το οποίο ο ποιητής περίτεχνα προχωρά σε σκληρούς σχολιασμούς. Ο Ορέστης είναι ένας νέος άνθρωπος που διεκδικεί να ζήσει τη ζωή του, μα που δεν μπορεί γιατί πρέπει να πράξει αυτό για το οποίο οι άλλοι τον προετοιμάζουν. Νομίζω σε αυτό βλέπω κάθε παιδί της ηλικίας μου που έχει όνειρα και "θέλω", μα που δυσκολεύεται γιατί μοιάζει σαν να κουβαλάει  τα αποτελέσματα των επιλογών ή της ζωής κάποιων άλλων, όπως κι αν λέγονται αυτοί.

Κων: Το έργο είναι σύγχρονο και γι' αυτό το επιλέξαμε, είχε κάτι να μας πει. Ο Ρίτσος ξέρει πολύ καλά με ποιόν τρόπο και σε ποιό σημείο τοποθετεί τους ήρωες του, σε ένα Άργος που παρακμάζει. Ο απογαλακτισμός του Ορέστη θα μπορούσε πολλά να πει και σήμερα, ξεκινώντας από τον απογαλακτισμό του Έλληνα από την ελληνίδα μάνα, φτάνοντας έως και την απαγκίστρωσή του από συγκεκριμένες ελληνικές νοοτροπίες.

Αιμίλιε, ο Ορέστης λέει χαρακτηριστικά: "Άκου τη, δε σώπασε ακόμα [...] δεν μπορώ να την ακούω". Αυτό που τελικά δεν αντέχει να ακούει είναι η Ηλέκτρα ή η συνείδησή του;

Αιμ: Αυτή είναι η πρώτη ατάκα του κειμένου και αυτή είναι η φωνή της αδερφής του. Εκεί αρχίζει να συνειδητοποιεί πως πρέπει να πάρει την απόφαση που τόσο καιρό αποφεύγει. Πρόκειται για την φωνή μου του ξυπνά όλο το παρελθόν, το ασυνείδητο. Ο Ορέστης θα κάνει την επιλογή του, θα πράξει αυτό για το οποίο τον προετοίμαζαν, αλλά δεν θα το κάνει για τους άλλους.

Τελικά ένας θάνατος μπορεί να αποκαταστήσει την αδικία του θανάτου;

Αιμ: Όχι δεν γίνεται. Αποκαθιστά όμως την εσωτερική ισορροπία του Ορέστη αυτός ο θάνατος, και αποκαθιστά και την ισορροπία των γύρω του, της αδερφής του, της κοινής γνώμης. Στο τέλος ο Ορέστης απευθυνόμενος στους  Αργήτες ουσιαστικά τους λέει πως δεν μπορούν ούτε να τον τιμωρήσουν, ούτε να τον λυπηθούν και αυτό που τελικά φοβούνται είναι ότι η πράξη του Ορέστη δεν έγινε για αυτούς, αλλά για τον ίδιο του τον εαυτό, για να ξεκινήσει η ζωή του.

Κωνσταντίνε, ο Πυλάδης τί είναι τελικά μέσα στο κείμενο;

Τον Πυλάδη θα πρέπει να τον δούμε από την αρχή λίγο πιο προσεκτικά. Είναι ξάδερφος του Ορέστη και ανιψιός βασιλιά, το οποίο μπορεί να τον κάνει βασιλιά αργότερα. Ο Πυλάδης ωστόσο δεν έχει ναρκισσισμό, είναι πολύ φίλος με τον Ορέστη, επιστρέφει στο Άργος μαζί του για να το δουν εντελώς διαφορετικό. Ουσιαστικά λειτουργεί ως το alter ego του Ορέστη στο συγκεκριμένο κείμενο του Ρίτσου. Είναι σε κάθε σημείο εκεί για να τον βοηθήσει, από την πρώτη στιγμή και μένει μέχρι το τέλος, είναι το στήριγμά του για να πάρει την μεγάλη απόφαση, την οποία όμως τελικά παίρνει μόνος και εκεί χωρίζουν πια οι δρόμοι τους. Εδώ όμως, στην παράστασή μας, βλέπουμε τον Πυλάδη σαν ένα joker, να έχει ένα χαμόγελο και μια τρέλα ενός μανιακού που ξέρει που θα φτάσει ο Ορέστης, ο άλλος του εαυτός και ο φίλος του παράλληλα. Είναι εκεί για να τον θέσει πολλές φορές μπροστά στο έγκλημά του.

Η παράσταση ανεβαίνει στην πόλη του Ναυπλίου κι εσείς φέρεστε να απευθύνεστε στους Αργήτες. Έχει κάποιο ενδιαφέρον για εσάς αυτό;

Αιμ: Η πρώτη παράσταση που είχα δει καιρό πριν στην Επίδαυρο ήταν η "Ηλέκτρα" και είχα πραγματικά ζηλέψει τον ρόλο του Ορέστη. Λίγα χρόνια μετά μου δόθηκε η ευκαιρία να έρθω στο Ναύπλιο, δίπλα στην Επίδαυρο, στις Μυκήνες, στο Άργος. Αν το σκεφτείς, είμαστε στο σημείο που έγιναν όλα όσα ενέπνευσαν τον Ρίτσο σε αυτό το ποίημα. Είναι πολύ σημαντικό που ο χώρος δράσης μας είναι ο χώρος του Ορέστη.

Κων: Είναι ένα σημείο που με συγκινεί ιδιαίτερα. Ερχόμενος στο Ναύπλιο μετά την Αθήνα αγάπησα το Ναύπλιο πάρα πολύ, τόσο πολύ που ίσως δεν το αγαπάει κανένας. Αγάπησα αυτά τα χώματα γιατί αυτά τα ίδια ήρθαν και μου ανοίχτηκαν κάποια στιγμή, διαβάζοντας κείμενα όπως τον Αγαμέμνων ή την Ορέστεια, και είδα ότι αυτός ο τόπος έδωσε τόσα πολλά και έχει ακόμα τόσα να δώσει που είναι χαρά μου και τιμή μου που βρίσκομαι εδώ. Πολλοί νέοι φεύγουν από την Ελλάδα αναζητώντας άλλη διέξοδο, δεν δείχνουν σθένος, εγώ λέω: κάποιος πρέπει να μείνει εδώ, σε αυτήν την χώρα, να την αγαπήσει και να την υπερασπιστεί.

Γενικά στα παιδιά της επαρχίας παρατηρείται το "σύνδρομο της Αθήνας" , πιστεύουμε ότι αυτό που θέλουμε δεν μπορούμε να το κάνουμε πουθενά αλλού. Βλέπουμε όμως ότι αν το διεκδικήσεις και στην επαρχία μπορείς να κάνεις εξίσου πολλά.

Αιμ: Εγώ έφυγα από το Αγρίνιο απ' όπου κατάγομαι γι' αυτό το λόγο. Δυστυχώς, η Ελλάδα είναι η Αθήνα. Το να πάς στην επαρχία και να πεις ότι "θα κάνω αυτό που θέλω" εμπεριέχει μεγάλο ρίσκο. Από την άλλη οι ηθοποιοί στην Αθήνα δουλεύουν σε μπαρ για να μπορέσουν να ζήσουνε, συνεπώς δε το βρίσκω και τόσο τραγικό να δραστηριοποιηθούν στην επαρχία. Αλλά βλέπεις, όπως και στο Αγρίνιο, γίνονται κινήσεις από ιδιώτες, από ανθρώπους που αγαπάνε αυτό που κάνουνε. Και στο Ναύπλιο, βλέπεις για παράδειγμα το Φουγάρο στο οποίο βρισκόμαστε τώρα, έναν απίστευτο χώρο, με πολύ καλές προδιαγραφές και κυρίως με μια τέτοια διάθεση για τα πράγματα εδώ στην επαρχία. Είναι ουσιαστικά ένα "κέντρο τριβής" με την τέχνη και τον πολιτισμό.

Κωνσταντίνε εσύ λειτούργησες αντίστροφα.

Κων:Ναι εγώ έφυγα από την Αθήνα και ήρθα στο Ναύπλιο και δεν έχω μετανιώσει στιγμή για αυτό, ήταν επιλογή μου. Είναι λανθασμένη για εμένα αυτή η προσκόλληση στην Αθήνα. Όταν έχεις όρεξη και θέλεις να κάνεις πράγματα μπορείς να τα κάνεις όπου κι αν είσαι. Επιπλέον πιστεύω ότι στην επαρχία μπορεί να ξεκινήσεις από κάτι και τελικά να κάνεις πολύ περισσότερα, να ασχοληθείς ως ηθοποιός, να ανεβάσεις παραστάσεις, να σκηνοθετήσεις και κάποια στιγμή να φύγεις κιόλας. Η επαρχία δεν σε περιορίζει. Έχουμε δει και μεγάλους ηθοποιούς οι οποίοι τελικά επέλεξαν τις επαρχίες και μπόρεσαν να δημιουργήσουν σημαντικά πράγματα.

Ο Νίτσε έχει πει πως: "Το μεγαλείο του τραγικού ανθρώπου δεν έγκειται στην επινόηση μιας εικόνας του κόσμου που καθησυχάζει την συνείδησή του, αλλά την αποδοχή της τρομερή του μοίρας"!

Αιμ: Όλοι οι τραγικοί ήρωες, όπως και ο Ορέστης, αποτελούν αρχέτυπα των ανθρώπινων συμπεριφορών. Ένας άνθρωπος μπορεί να είναι ευτυχισμένος με την μοίρα του όταν μπορέσει να την αποδεχθεί και να την κάνει επιλογή του. Ο άνθρωπος για εμένα χρειάζεται να κάνει συνέχεια εκκινήσεις, να μπορεί να έχει το θάρρος να μηδενίζει, αν καταλαβαίνει το λάθος να αναθεωρεί και να μην διστάζει να ξεκινά από την αρχή. Και το να μείνεις καθησυχασμένος σε έναν δικό σου κόσμο που σε ηρεμεί είναι κι αυτό μια επιλογή, αν και λανθασμένη κατά την γνώμη μου. Πιστεύω πολύ ότι οι επιλογές μας είναι πάντα ανάμεσα σε δύο πράγματα, ακόμα κι αν αυτά φαίνονται περισσότερα, αλλά για να νιώθεις καλά θα πρέπει καταρχάς αυτά που σκέφτεσαι να τα κάνεις και πράξη.

Κων: Θα σου πω αυτό που λέει ο Μάμετ "Στο θέατρο ζητάμε ήρωες και όχι απλούς ανθρώπους". Χρειάζονται άνθρωποι που να μπορούν να κάνουν υπερβάσεις. Όπως η Νόρα στο "Κουκλόσπιτο", όταν καταλαβαίνει τί πραγματικά γίνεται δεν διστάζει να τα παρατήσει όλα και να φύγει και δεν είναι καθόλου εύκολο γι' αυτήν, όμως δεν καθησυχάζεται.

Κωνσταντίνε, τελικά υπάρχει μοίρα που σε ορίζει;

Κων: Την μοίρα την καθορίζει ο άνθρωπος με τις επιλογές του και τις πράξεις  του. Μεγαλώνοντας συνηθίζουμε σε κάποια πράγματα. Αν σπάσουμε αυτές τις συνήθειες και ανοίξουμε τα μάτια μας, τότε θα δούμε ότι τη μοίρα μας την καθορίζουμε κατ' αποκλειστικότητα εμείς οι άνθρωποι.

Το να πρέπει όμως να διεκδικήσεις να π.χ. δουλέψεις 18 χρονών μέσα σε πολιτικές ή οικονομικές συγκυρίες στην Ελλάδα που δεν τις διαμόρφωσες εσύ, δεν είναι κατά κάποιο τρόπο σαν να κουβαλάς τα αποτελέσματα των επιλογών άλλων ανθρώπων;

Κων: Αν θέλεις να σου πω την αλήθεια εγώ βρίσκω συνέχεια δουλειά. Ψάχνω από το να μαζέψω πορτοκάλια ή να δουλέψω σερβιτόρος, μέχρι να κάνω μια θεατρική παράσταση, δηλαδή το αντικείμενό μου. Είμαι ένας άνθρωπος που ζει σε αυτή τη χώρα και καταλαβαίνει ποιά είναι τα "θέλω" αυτής της χώρας. Για εμένα στην Ελλάδα έχουμε περισσότερο να αντιμετωπίσουμε το θέμα της αεργίας. Ο Έλληνας πρέπει να απογαλακτιστεί ακόμα και από αυτήν την ιδεολογία ότι δεν μπορεί να πάει στα χωράφια να δουλέψει. Μπορεί και θα του κάνει και καλό.

Πώς ήταν η συνεργασία σας με τους υπόλοιπους συντελεστές; Είχατε λίγο χρόνο, απ' ότι γνωρίζω και η προετοιμασία σας ήταν εντατική.

Αιμ: Εγώ τέλειωσα την δραματική σχολή πριν από δύο μήνες και ξαφνικά βρέθηκα να δουλεύω στο Ναύπλιο σε έναν τόσο όμορφο χώρο, με πανέμορφους ανθρώπους. Ο Γιάννης ο Σαρηγιάννης είναι ένας άνθρωπος που δραστηριοποιείται χρόνια στα πολιτιστικά της περιοχής και είναι ο άνθρωπος που ουσιαστικά οραματίστηκε όλο αυτό που κάνουμε εδώ. Αλλά και η Ειρήνη η Αλεξίου, η χορογράφος μας, είναι ένας απίστευτος άνθρωπος, στυγνός επαγγελματίας που χαίρεσαι τόσο πολύ να δουλεύεις μαζί της, γιατί ξέρεις ότι δεν θα κάνει εκπτώσεις, δεν θα σου χαριστεί. Είναι αυτό που λέγαμε για την επαρχία πριν. Αν είσαι με τέτοιους ανθρώπους χαίρεσαι να κάνεις πράγματα. Και ο Κωνσταντίνος ο Αμαραντίδης, είναι πολύ καλός ηθοποιός, με βοηθάει πάνω στη σκηνή και αυτό είναι το πιο σημαντικό. Οι μουσικοί που παίζουν, αλλά και οι τεχνικοί είναι όλοι άνθρωποι απίστευτοι, πολύ καλοί επαγγελματίες. Είναι αυτό που λέγαμε, ότι με τους σωστούς ανθρώπους όπου κι αν είσαι μπορείς να κάνεις αυτό που θες. Αλλά εγώ σαν καλλιτέχνης είμαι ευγνώμων και απέναντι στον κύριο Α. Στάνα, καλλιτεχνικό διευθυντή του Φουγάρου. Μας καλωσόρισε και μας φιλοξενεί σαν να είμαστε κομμάτι αυτού του χώρου.

Κων: Για εμένα είναι η δεύτερη φορά μου συνεργάζομαι με τον Γιάννη τον Σαρηγιάννη. Είχαμε συνεργαστεί και πέρσι στις παραστάσεις για τον Καβάφη. Ο Γιάννης έρχεται διαφορετικός στο Φουγάρο και με καλύτερες συνεργασίες. Ο Γιάννης είναι μετρ σε αυτό που κάνει, στο μουσικοθεατρικό. Όταν μου πρότεινε να συνεργαστούμε εγώ ήμουν ήδη στην "Λήθη", σε μια άλλη παραγωγή που θα λάβει χώρα εδώ στο Φουγάρο, σ' έναν χώρο τόσο ανοιχτό προς τον κόσμο και γι' αυτό τον λόγο και τόσο μοναδικό. Τα πράγματα ήταν πολύ πιεστικά. Βέβαια, όπως λέει και η Ειρήνη Αλεξίου, καμιά φορά αυτό το πιεστικό είναι που σου βγάζει κάποια πράγματα που δεν θα έβγαζες αν δεν ήσουν σε αυτό το τρέξιμο που ταυτόχρονα είναι και πολύ δημιουργικό. Όλοι οι συντελεστές, μπροστά και πίσω, κάνουν μια δουλειά με πολύ αγάπη και κατάφεραν να γίνουν μια ομάδα χωρίς καν να το καταλάβουν.

Ο Ορέστης διστάζει, προβληματίζεται, φαντάζει ανέτοιμος, όταν όμως  κάνει την τελική επιλογή του εγκλήματός του, είναι η αυτή η στιγμή που παύει το ίδιο του το έγκλημα  να τον φοβίζει, θυμίζοντας ίσως τα λόγια του Μάνου Χατζιδάκι "Όποιος δεν φοβάται το πρόσωπο του τέρατος, πάει να πει ότι του μοιάζει". Ο Ορέστης, ωστόσο, στην παράσταση θα δοκιμάσει να ζήσει... Α.Κ.

Η παράσταση έκανε πρεμιέρα 8/9/2014 και θα παιχτεί για τρείς ακόμα παραστάσεις

12-14/9/2014 στις 9 μ.μ.

Συντελεστές:

Σκηνοθεσία – καλλιτεχνική επιμέλεια: Γιάννης Σαρηγιάννης
Δραματουργική επεξεργασία: Καλλιόπη Καλποδήμου
Χορογραφία – κίνηση: Ειρήνη Αλεξίου
Εικαστική Εγκατάσταση – Ενδυματολογία: Πάνος Κοκκινόπουλος
Μουσική επιμέλεια: Γιάννης Σαρηγιάννης
Φωτιστικός Σχεδιασμός: Ανδρέας Κολύβάνης
Ηχητικός Σχεδιασμός: Άρης Ίσσαρης, Κώστας Καρμίρης, Χρήστος Νταλίπης

Ορχήστρα

Πιάνο, κρουστά, τραγούδι: Ράνια Κουτρούλη
Μπουζούκι, μαντολίνο, τραγούδι: Νίκος Πετσάκος
Ούτι, κιθάρα, τραγούδι: Γιώργος Καραμούντζος
Βιολί: Μιχάλης Τετώρος
Ακκορντεόν: Βασιλική Μπουλμέτη

Τραγούδι: Ανδριανός Νόνης
Τραγούδι – Ηλέκτρα: Ελένη Νόνη