Ο Ηλίας Λάγιος ένας σημαντικός ανανεωτής της νεοελληνικής ποίησης γεννήθηκε στην Άρτα και μεγάλωσε στο Ναύπλιο, έφυγε από την ζωή στις 5 Οκτωβρίου του 2005. Σπούδασε στη Φαρμακευτική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έζησε στην Αθήνα και ασχολήθηκε με την επιμέλεια εκδόσεων, ενώ συνεργάστηκε με λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες, μεταξύ των οποίων η Νέα Εστία και η Αυγή. Μαζί με το Γιώργο Κοροπούλη εξέδωσε το λογοτεχνικό περιοδικό Ωλήν. Μετέφρασε ποιήματα του Saint-John Perse κ.ά.
Ο θάνατος στέρησε την ελληνική ποίηση από την τόσο σημαντική φωνή του Ηλία Λάγιου. Ωστόσο, στα 47 χρόνια που πρόλαβε να ζήσει, έπλασε ποιήματα εξαιρετικής αισθητικής αξίας και σπάνιας πνευματικότητας, διατύπωσε με τόλμη ιδιόμορφες απόψεις για την πράξη της γραφής και απέδειξε πως ο διανοούμενος, ο πνευματικός άνθρωπος, μπορεί να είναι «οργανωτής» μιας μαχητικής ουτοπίας. Αποκομμένος -όπως και άλλοι «ενοχλητικοί» δημιουργοί- από κάθε δυνατότητα δημόσιας παρέμβασης, έβλεπε τα βιβλία του να κυκλοφορούν υπογείως, χέρι με χέρι, στο πλαίσιο της συμπαιγνίας σιωπής που έστησαν οι διεφθαρμένοι σοσιαλδημοκράτες κι έσπευσαν να υπηρετήσουν οι θλιβεροί επαγγελματίες της λογοτεχνίας.
Λίγο προτού πεθάνει, πρόλαβε να δει και το χειρότερο: χρεοκοπημένους γραμματικούς και γλοιώδεις υπαλλήλους επιχειρήσεων, που υποδύονται τα μέσα ενημέρωσης, να τον λοιδορούν. Δύο φορές έγινε αντικείμενο δημοσιότητας ο Ηλίας Λάγιος. Μία για να πεισθεί το φιλοθεάμον κοινό πως είναι ένας κακοποιός της ελληνικής γλώσσας, και μία για να ερεθιστούν τα ζωώδη ένστικτα του φιλοθεάμονος κοινού με τον τραγικό θάνατό του. Και στις δύο περιπτώσεις οι υπάλληλοι της αθλιότητας έκαναν την δουλειά τους.
Ωστόσο, ο Ηλίας Λάγιος είχε πάντα πιστούς συντρόφους στο μακρύ ταξίδι του μέσα στην νύχτα του ελληνικού πολιτισμού. Ορισμένοι από αυτούς είχαν κατά καιρούς υπερασπιστεί την ποιότητα της σκέψης και της γραφής του. 'Αλλοι αρκούνταν στην προσωπική ανταλλαγή ιδεών μαζί του.
Ο μικρός τόμος που συγκρότησαν οι εκδόσεις «Ερατώ» σε συνεργασία με την εφημερίδα «Η Αυγή», είναι ένα αξιόλογο δείγμα απόψεων γύρω από τον αείμνηστο ποιητή. Πρόκειται για το αφιέρωμα στη μνήμη του που δημοσίευσε το ένθετο «Αναγνώσεις» του κυριακάτικου φύλλου της εφημερίδας, όπου ο ποιητής υπήρξε τακτικός συνεργάτης της. Δημιουργοί ηλικιών που καλύπτουν όλο το χρονολογικό φάσμα του μεταπολέμου, διατυπώνουν τις απόψεις τους για τη σύντομη αλλά πλούσια σε παραγωγή διαδρομή του Ηλία Λάγιου. Οι απόψεις αυτές δεν ανήκουν σ' εκείνο το είδος της αηδιαστικής «κριτικής» ισορροπιών, που τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στα σχετικά με τη λογοτεχνία έντυπα και στις επιφυλλίδες του Τύπου.
Η σαφής εικόνα που προκύπτει δεν επιτρέπει περιθώρια για αμφιβολίες: ο Ηλίας Λάγιος υπήρξε σημαντική προσωπικότητα, ασυμβίβαστη, δημιουργική. Το έργο του είναι χρήσιμο σε κάθε άνθρωπο που θέλει να ζει ελεύθερος και να αναπτύσσει τις πνευματικές δυνάμεις του. 'Οσο για τη θέση του ποιητή στην Ιστορία της Ελληνικής Λογοτεχνίας -δεδομένου ότι συνηθίσαμε πια στην τακτική των «κρατήσεων» που εφαρμόζει η ευνουχισμένη συντεχνία των λογοτεχνών- ο τόμος, ευτυχώς, δεν μας λέει τίποτε. 'Ετσι, μπορούμε να προσεγγίσουμε τον ελεύθερο ποιητή Λάγιο σαν ελεύθεροι άνθρωποι, ανταποκρινόμενοι στη βασική προϋπόθεση της ποίησης: την πνευματική ελευθερία.
Τα δύο ποιήματα, οι τρεις βιβλιοκριτικές καθώς και τα τρία δοκίμια του ποιητή που συμπεριλαμβάνονται στην έκδοση, προσφέρουν την πιο πρόσφατη εικόνα των πνευματικών προσανατολισμών του κι αποτελούν ισχυρότατο ερέθισμα για την ανάγνωση του κυρίως έργου του.
Για τον ποιητή μιλάνε στο πολιτιστικό ημερολόγιο και τις Φωτεινή Λαμπρίδη, Θάλεια Καραμολέγκου και το Νίκο Κουρμουλή, ο Μανόλης Μανουσάκης και ο Κώστας Βούλγαρης.
