Στο ερώτημα «εάν υπάρχουν προοδευτικές πολιτικές στην Ευρώπη, που μπορούν να εφαρμοστούν στην Ελλάδα», τοποθετήθηκε ο Υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Γιάννης Μανιάτης, κατά την 2η ετήσια Οικονομική Διάσκεψη της Ελληνικής Ένωσης Επιχειρηματιών (ΕΕΝΕ), που πραγματοποιήθηκε σήμερα με θέμα «Ανασυγκρότηση της Ελληνικής Οικονομίας - Η πορεία προς την Ανάπτυξη».
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Γιάννη Μανιάτη :
«Είμαι βέβαιος ότι οι προηγούμενοι ομιλητές έθεσαν όλα τα βασικά ζητήματα που απασχολούν την ελληνική οικονομία, την ελληνική κοινωνία, το νέο παραγωγικό μοντέλο της χώρας.
Η δική μου τοποθέτηση θα έχει μια πιο εξειδικευμένη προσέγγιση, μια προσέγγιση ενός ανθρώπου που υπηρετεί τον τομέα της Ενέργειας, της Κλιματικής Αλλαγής και του Περιβάλλοντος. Όμως, αντιλαμβάνομαι απολύτως ότι πριν κανείς αρχίσει να μιλάει για τα μεγάλα διακυβεύματα που απασχολούν την χώρα σε αυτούς τους τομείς, θα πρέπει να αυτοτοποθετηθεί στο πώς προσδιορίζονται οι αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας.
Θα ήθελα ευθύς εξαρχής να πω, πως στην δική μου αντιληψιμότητα πραγμάτων, το νέο παραγωγικό μοντέλο της χώρας, αυτό το μοντέλο το οποίο το ακούμε να περιγράφεται με λόγια πολλές φορές εξαιρετικά γενικά, πολύ λιγότερες φορές πιο εξειδικευμένα, δεν μπορεί παρά να έχει στο DNA του, ως νέο βασικό πυλώνα ανάπτυξης, τον ορυκτό πλούτο της χώρας, την ενέργεια, την αειφορία και τη βιωσιμότητα. Και σε όλα αυτά θα πρέπει να εντάξει κανείς την στρατηγική μιας χώρας πληγωμένης, που μάτωσε η κοινωνία της τα προηγούμενα χρόνια, αλλά τώρα σηκώνεται ξανά όρθια. Μια κοινωνία που θέλει να σχεδιάσουν οι πολιτικοί ή οι οικονομικοί παράγοντες του τόπου κάτι, που στο τέλος να έχει την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Άρα, για να ξεκαθαρίσουμε από την αρχή, θα πρέπει να συζητήσουμε για ένα νέο παραγωγικό μοντέλο της χώρας, για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, ανάμεσα στους πολιτικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς συντελεστές του δημόσιου βίου της χώρας, που θα έχει μέσα του αυτό που συνιστά την ελπίδα και την προοπτική κάθε ανθρώπου που αισθάνεται πως με πατριωτισμό μπορεί να δει το σήμερα και να σχεδιάσει το αύριο : τη δημιουργία απασχόλησης, την καταπολέμηση της ανεργίας και ιδιαίτερα των νέων.
Πάρα πολλές φορές μας απασχολεί το ερώτημα κατά πόσον μπορεί να υπάρξουν προοδευτικές πολιτικές σε μια Ευρώπη που επικρατούν, σε επίπεδο κυβερνήσεων τουλάχιστον, συντηρητικές πολιτικές. Αμέσως μετά αν κανείς δώσει μια θετική απάντηση σε αυτό το ερώτημα, έρχεται το δεύτερο ερώτημα: αν στην Ελλάδα εφαρμόζονται, σε κάποιους τουλάχιστον τομείς, προοδευτικές, μεταρρυθμιστικές πολιτικές και σε ποιο βαθμό αυτές συνιστούν τμήματα έστω ενός νέου παραγωγικού μοντέλου.
Θα επιδιώξω λοιπόν να απαντήσω στο ερώτημα: υπάρχουν προοδευτικές πολιτικές σε μια χώρα ευρωπαϊκή, που υπόκειται μοιραία στους γενικότερους ευρωπαϊκούς περιορισμούς; Και αν ναι, αυτή η χώρα, που έχει υποστεί ό,τι υπέστη τα τελευταία πέντε χρόνια μέσα από τα μνημόνια, έχει αρχίσει να ασκεί προοδευτικές πολιτικές;
Θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι πάρα πολλές φορές σε διεθνές επίπεδο εύκολα λέγονται λόγια που είναι αρεστά στα αυτιά των πολιτών. Θυμήθηκα πριν λίγο, πως το 2008 το Τime κυκλοφόρησε με τίτλο ‘Και τώρα είμαστε όλοι κεϋσιανοί’, μετά το ξέσπασμα της μεγάλης κρίσης που έγινε στις ΗΠΑ. Η δημιουργία ενός νέου παραγωγικού μοντέλου που θα απαντά σε διακυβεύματα και τα ερωτήματα, πώς παράγω πλούτο, τον οποίο σε συνέχεια οφείλω - γιατί αυτό είναι κοινωνικό αίτημα - να διαμοιράσω δίκαια, είναι ένα μεγάλο στοίχημα στο οποίο θα πει ψέματα όποιος ισχυριστεί ότι έχει έτοιμη την απάντηση.
Την απάντηση δεν την έχει έτοιμη κανείς. Διότι ποτέ τις τελευταίες δεκαετίες, τουλάχιστον μεταπολεμικά, οι ευρωπαϊκές οικονομίες δεν βρέθηκαν στην κατάσταση οι αγορές, ο καπιταλισμός, να μην παράγει πια πλούτο, ώστε να έρχεται μετά η προοδευτική πολιτική, η σοσιαλδημοκρατία, οι άλλες πολιτικές, να διεκδικούν τη δίκαιη διανομή του. Είμαστε λοιπόν στον πυρήνα του βασικού προβλήματος. Πώς θα ξαναπαραχθεί πλούτος στις ευρωπαϊκές οικονομίες;
Εάν δεν απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, στο πως θα ξαναπαραχθεί πλούτος, όλα τα άλλα είναι δίχως αξία. Και δεν έχει δικαίωμα κανένας απέναντι στα 500 εκατομμύρια των ευρωπαίων πολιτών, από τους οποίους τα 50 εκατομμύρια βρίσκονται στο όριο της ενεργειακής φτώχειας, να απαντά με γενικότητες.
Όλα αυτά, πού; Μέσα σε ένα πλαίσιο απίστευτης, πρωτοφανούς, ασύμμετρης γεωπολιτικής αστάθειας και ανισότητας, όπου τα πάντα αλλάζουν και αλλάζουν μέσα σε ένα εξάμηνο. Θέλω να κρατήσουμε στο μυαλό μας, γιατί έχει σημασία αυτό, ότι τα τελευταία 10 χρόνια οι ΗΠΑ, ένας από τους μεγαλύτερους ανταγωνιστές των ευρωπαϊκών βιομηχανιών και παραγωγών προϊόντων, μείωσαν κατά πάνω από 50% το ενεργειακό τους κόστος χρησιμοποιώντας το σχιστολιθικό αέριο, αφήνοντας μακράν πίσω τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες. Κατά συνέπεια, η Ευρώπη, η διαρκώς όλο και περισσότερο γηράσκουσα, η Ευρώπη που κάποτε φιλοδοξούσε με τη στρατηγική της Λισαβώνας να γίνει η πιο ανταγωνιστική οικονομία μέχρι το 2020, αυτή η Ευρώπη, τώρα βρίσκεται μπροστά στον ιστορικό της καθρέπτη. Και πρέπει να απαντήσει με ειλικρίνεια και με εντιμότητα, βλέποντας πια ότι έχουν αρχίσει να αναφύονται και ισχυρότατες παραφυάδες ακροδεξιών κομμάτων σε χώρες που δεν περίμενε κανείς να εμφανιστούν πριν λίγα χρόνια.
Ερχόμαστε λοιπόν στο σήμερα. Μπορούμε να προσδιορίσουμε τα βασικά χαρακτηριστικά μιας ανάπτυξης; Στη δική μου λοιπόν αντίληψη των πραγμάτων, η ανάπτυξη πρέπει να έχει ορισμένους επιθετικούς προσδιορισμούς.
Ο πρώτος: η ανάπτυξη δεν μπορεί να είναι παρά αειφόρος. Μια ανάπτυξη, η οποία κοιτά το μέλλον, χειρίζεται με απόλυτο σεβασμό το περιβαλλοντικό απόθεμα της κάθε κοινωνίας, της χώρας και όχι μόνο το χειρίζεται με σεβασμό και προσοχή, αλλά επιπλέον το χρησιμοποιεί ως ένα νέο εξαιρετικά σημαντικό πλουτοπαραγωγικό πόρο που μέχρι τώρα αδιαφορούσε για την αξιοποίησή του.
Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Πριν από τρεις μήνες περίπου υπέγραψα, και είναι η πρώτη φορά που υπέγραψε Έλληνας υπουργός, την Εθνική Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα. Η χώρα που έχει πάνω από 6.500 είδη και είναι η πιο πλούσια σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, δεν είχε Εθνική Στρατηγική για την Βιοποικιλότητα. Ψάχνοντας τι γίνεται σε άλλες χώρες, μου ήρθαν στοιχεία που λένε τα εξής πάρα πολύ απλά. Ότι η χρησιμοποίηση των θέσεων εργασίας και του πλούτου των περιοχών που προστατεύονται στην Ε.Ε. – μιλώ για περίπου 23.000 περιοχές – έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή 6-7 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας και ως οικονομικό αποτέλεσμα τη δημιουργία, κάθε χρόνο, πλούτου περίπου 60 με 65 δις ευρώ, ως έσοδα στις ευρωπαϊκές οικονομίες. Όταν δοκίμασα να ρωτήσω τις υπηρεσίες για την Ελλάδα, πόσοι δουλεύουν και πόσα λεφτά εισπράττει το Δημόσιο, μου μίλησαν για μερικές, ελαχιστότατες εκατοντάδες υπαλλήλων και για τα έσοδα μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ.
Τι σημαίνει αυτό; Αυτό σημαίνει ότι στο νέο παραγωγικό σου μοντέλο έχεις ένα μη αξιοποιηθέντα, εξαιρετικά σπουδαίο πλουτοπαραγωγικό πόρο. Άρα, να γιατί η ανάπτυξη πρέπει να είναι αειφορική. Να είναι βιώσιμη. Όχι γιατί όπως συνηθίζουμε συναισθηματικά να λέμε ότι δανειστήκαμε τον πλανήτη από τα παιδιά μας. Αυτά είναι τα προφανή. Το επιπλέον είναι ότι έχει ιδιοτέλεια, πρέπει να έχει ιδιοτέλεια, σκοπιμότητα, ωφελιμότητα. Η σημερινή γενιά, για το δικό της σήμερα, να αξιοποιήσει το περιβάλλον.
Δεύτερο χαρακτηριστικό της ανάπτυξης: πρέπει να είναι έξυπνη. Να χρησιμοποιεί τεχνολογία, τεχνογνωσία και καινοτομία και αυτό έχει να κάνει με μια χώρα που διώχνει τα παιδιά της στο εξωτερικό.
Τρίτον, η ανάπτυξη πρέπει να είναι δίκαιη. Και όταν λέω δίκαιη, δεν εννοώ μόνο κοινωνικά, αλλά και χωρικά δίκαιη. Η κοινωνική δικαιοσύνη είναι κάτι που γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά και από τη στιγμή που υπάρχει πλούτος, είναι εύκολο να μοιραστεί. Δικαιοσύνη, διαφάνεια και αξιοκρατία, να βρούμε με ποιο τρόπο μπορεί να γίνει η κατανομή της σε διάφορες κοινωνικές ομάδες. Αυτό που είναι ιδιαίτερα δύσκολο, είναι η κατανομή της μειώνοντας τις περιφερειακές ανισότητες. Να ασκήσει πολιτικές χωρικής δικαιοσύνης. Πολύ περισσότερο, σε μια χώρα που έχει δυο-τρεις περιφέρειες που είναι από τις τελευταίες σε χωρική ανάπτυξη σε επίπεδο Ε.Ε.
Η ανάπτυξη πρέπει να έχει και ένα άλλο χαρακτηριστικό : Να είναι κυκλική. Δηλαδή, να μη χρησιμοποιεί άπαξ, μόνο μία φορά, τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους του πλανήτη. Πρέπει να χρησιμοποιεί δεύτερη και τρίτη φορά, να επαναχρησιμοποιεί και να ανακυκλώνει τις πρώτες ύλες της παραγωγής, γιατί μόνο έτσι μπορεί να έχει πραγματικές ωφελιμότητες.
Και τέλος, η ανάπτυξη που μας ενδιαφέρει, δεν μπορεί παρά να είναι μια ανάπτυξη που δημιουργεί θέσεις εργασίας. Μας είναι, μου είναι, απολύτως αδιάφορη η ανάπτυξη που δεν παράγει θέσεις εργασίας. Η ανάπτυξη που παράγει άυλο πλούτο μόνο γι’ αυτούς που παίζουν με χρηματοοικονομικά προϊόντα δεν μπορεί παρά να είναι αδιάφορη για τις κοινωνίες και τους πολιτικούς εκπροσώπους τους.
Εάν συμφωνήσουμε σε αυτό, μπορούμε να έρθουμε στο πώς η ενέργεια, ο ορυκτός πλούτος, οι πολιτικές σ’ αυτά τα θέματα συμβάλλουν σ’ αυτήν την κατεύθυνση.
Πρώτον, η πολιτική που θα πρέπει να ασκηθεί θα πρέπει να είναι μια πολιτική εθνικά περήφανη, που θα αναβαθμίζει το γεωπολιτικό ρόλο της χώρας. Διαφορετικά, σε αυτό τον εξαιρετικά ασταθή κόσμο, όπου η Ελλάδα πράγματι αποτελεί μία νησίδα σταθερότητας, αφαιρείς από τον εαυτό σου ένα από τα βασικά σου πλεονεκτήματα. Η επενδυτική σου ελκυστικότητα ως χώρα δεν προέρχεται μόνο από τις μεταρρυθμίσεις που κάνεις, ή την οικονομική και κοινωνική ισορροπία, ασφάλεια και ελκυστικότητα. Εάν καταφέρεις να αξιοποιήσεις το δώρο της φύσης, που είναι η γεωγραφική σου θέση, προέρχεται από εκεί. Και η Ελλάδα έχει κάνει σπουδαία βήματα σ’ αυτό τα τελευταία χρόνια και δεν διεκδικεί την αναβάθμιση του γεωπολιτικού της ρόλου, αλλά την έχει ήδη κατακτήσει. Και εδώ αναφέρω μόνο τον αγωγό ΤΑΡ, τον ελληνοβουλγαρικό αγωγό IGB, τα 12 προγράμματα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος που αναβαθμίζουν το γεωπολιτικό ρόλο της χώρας και ασφαλώς αναφέρομαι και στις γνωστές σε όλους σας έρευνες για την αξιοποίηση των εθνικών κοιτασμάτων Yδρογονανθράκων. Είναι σε εξέλιξη αυτή η διαδικασία και έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον πολλών και πολύ σοβαρών εταιρειών, διεθνώς.
Ταυτόχρονα, όμως, πρέπει να ακολουθήσεις πολιτικές που θα μεταφέρουν την πολιτική ιδέα, τις αρχές της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης σ’ αυτό που συνιστά τώρα και τα επόμενα χρόνια ένα μεγάλο πανευρωπαϊκό ζήτημα. Και αυτό είναι η εξαιρετική εξάρτηση της Ευρώπης από τρίτες χώρες σε σχέση με την ενεργειακή της ασφάλεια. Συνεπώς, αν θέλεις να έχεις ανταγωνιστική βιομηχανία, αν θέλεις να έχεις διαρκή παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου στα νοικοκυριά σου, θα πρέπει να εξασφαλίσεις και να αναβαθμίσεις την ενεργειακή σου ασφάλεια. Για να την αναβαθμίσεις, όμως, θα πρέπει ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη να συνειδητοποιήσουν ότι ορισμένα άλλα κράτη-μέλη είναι ευαίσθητα σε γεωπολιτικές αναταραχές. Και εδώ έρχεται αυτό που δεν έχει διαμορφωθεί ακόμη θεσμικά, αλλά ζητούμε ως ελληνική κυβέρνηση να διαμορφωθεί. Ένας μηχανισμός ευρωπαϊκής αλληλεγγύης σε αυτές ακριβώς τις περιπτώσεις που υπάρχει σε εξέλιξη μια κρίση.
Πρέπει να ασχοληθεί κανείς και με κάτι άλλο. Ξέρετε, πολλές φορές, ο ορυκτός πλούτος είναι μια διαδικασία που όλοι θα θέλαμε να την έχουμε στη χώρα μας, αλλά όχι στη γειτονιά μας, κάπου έξω. Για να μπορεί να υπάρξει αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου, δημιουργία θέσεων εργασίας και όλα τα συμπαραμαρτούντα, θα πρέπει ως κοινωνία να έχουμε τη δική μας αλληλεγγύη. Θα πρέπει αυτή να ανταποδίδει στις τοπικές κοινωνίες συγκεκριμένες και υψηλού επιπέδου ωφελιμότητες. Δεν ενδιαφέρεται καμία τοπική κοινωνία να αξιοποιήσει τον ορυκτό πλούτο εάν δεν έχει ίδιον όφελος, όπως ανταποδοτικά τέλη, δημιουργία θέσεων εργασίας, απασχόληση του τοπικού πληθυσμού, απόλυτη προστασία του περιβάλλοντος και δράσεις ακόμα και πέρα από τη νομοθεσία για τις περιβαλλοντικές προοπτικές.
Τελειώνω, καταθέτοντας για πολλοστή φορά την άποψη ότι, επειδή σε όλες τις χώρες του κόσμου και τις εποχές, πάντοτε η οικοδομή αποτελούσε βασικό πυλώνα ανάπτυξης και δημιουργίας θέσεων εργασίας, βρισκόμαστε μπροστά σε μια μεγάλη πρόκληση ως χώρα. Είμαστε η πιο σπάταλη ενεργειακά χώρα της Ευρώπης. Έχουμε χτίσει πολλά «ντουβάρια» που έχουν μείνει απούλητα και αναξιοποίητα. Δεκάδες, εκατοντάδες χιλιάδες κτίρια και σπίτια που είναι αχρησιμοποίητα. Δεν μπορεί το μέλλον της ελληνικής οικοδομής να είναι να χτίσουμε και άλλα κτίρια. Ίσως αυτό να ισχύει για ειδικές κατηγορίες τουριστικού ενδιαφέροντος. Το μέλλον της ελληνικής οικοδομής και του κατασκευαστικού τομέα της Ελλάδας είναι η ενεργειακή αξιοποίηση, θωράκιση και αναβάθμιση των περίπου 8 εκατομμυρίων κτιρίων της χώρας. Του υφιστάμενου, δηλαδή, κτιριακού αποθέματος. Απίστευτες ωφελιμότητες, περιβαλλοντικές, δημιουργίας θέσεων εργασίας, αγοράς αξιοποίησης πρώτων υλών που παράγει σήμερα η ελληνική βιομηχανία. Ένας κύκλος εργασιών που αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει.
Περνάω, τέλος, στο περιβάλλον. Είναι τα χωροταξικά, οι περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις, όλο αυτό το πλαίσιο που συνιστά μέχρι και σήμερα έναν αρνητικό παράγοντα για να επενδύσει κανείς, ή για να αξιοποιήσει και να προστατεύσει τη δική του περιουσία.
Τα τελευταία δύο χρόνια έχουμε κάνει βήματα, τα οποία, χωρίς υπερβολή, μπορώ να πω δημόσια ότι συνιστούν μία πολύ μεγάλη μεταρρύθμιση στα ζητήματα της ρύθμισης του εθνικού χώρου. Αναφέρω μόνο τίτλους:
Νέος χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός, με μείωση του χρόνου λήψεως αποφάσεων. Για παράδειγμα, στα σχέδια πόλης από 20 ως 25 χρόνια που είναι μέχρι σήμερα στα μόλις 3 με 5. Ο νόμος υπάρχει και ήδη εφαρμόζεται.
Νέο σύστημα χρήσεων γης, απόλυτα συμβατό με το σύστημα που υπάρχει σε όλα τα άλλα υπουργεία. Μετά από 30 χρόνια, για πρώτη φορά η Αττική έχει Ρυθμιστικό σχέδιο. Είχαμε καταθέσει νομοσχέδιο και για την Θεσσαλονίκη, υπήρξαν αντιρρήσεις, το δουλεύει η τοπική κοινωνία της Θεσσαλονίκης και θέλω να πιστεύω ότι σε ένα με δύο μήνες από σήμερα θα το κάνουμε και αυτό νόμο.
Σε εξέλιξη 12 Περιφερειακά Χωροταξικά της χώρας. Θα έχουμε πλήρη καταγραφή και με προοπτικές, παράλληλα με την περίοδο του σχεδιασμού της ανάπτυξης που είναι στο ΣΕΣ 2014 – 2020, θα έχουμε ταυτόχρονα τον σχεδιασμό του χώρου.
Και όλα αυτά, με ένα νέο αδειοδοτικό περιβαλλοντικό περιβάλλον. Θα σας πω έναν αριθμό. Μέχρι το 2011, σε αυτή τη χώρα κατατίθονταν 22.000 μελέτες για άδειες περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Όλες έμπαιναν στα ντουλάπια και τους φοριαμούς μόλις έμπαιναν οι σφραγίδες της γραφειοκρατίας της υπηρεσίας. Και όταν ρωτούσες, μετά την έγκριση της περιβαλλοντικής μελέτης, πόσες φορές ελέγξαμε αν ο αδειοδοτηθείς εφαρμόζει την περιβαλλοντική αδειοδότηση, ήταν καμία ή το πολύ μια φορά στη 10ετία.
Αλλάξαμε όλο το σκηνικό. Εύκολα παίρνεις πλέον περιβαλλοντική αδειοδότηση, όμως απόλυτα αυστηρά έρχεται ο έλεγχος αν εφαρμόζεις τους κανόνες για τους οποίους έχεις αυτοδεσμευτεί στο πλαίσιο των Πρότυπων Περιβαλλοντικών Δεσμεύσεων, που είναι κοινές Υπουργικές αποφάσεις και τις οποίες υπογράφεις.
Και τελειώνω με κάτι που για μένα συνιστά κορυφαία κατάκτηση της Δημοκρατίας. Η όποια εξουσία πρέπει να λογοδοτεί στον πολίτη. Σήμερα, κανένας Υπουργός, Περιφερειάρχης, Δήμαρχος, δημόσιος λειτουργός, δεν λογοδοτεί στον πολίτη γιατί καθυστερεί η όποια περιβαλλοντική αδειοδότηση.
Τι κάνουμε; Κάνουμε αυτό που εγώ ονομάζω Περιβαλλοντική Διαύγεια. Έχουμε ήδη δημιουργήσει - και σε ένα με δύο μήνες από σήμερα θα βγει σε δημόσια χρήση - μια web πλατφόρμα, όπου με την κατάθεση μιας αίτησης για αδειοδότηση, ο ενδιαφερόμενος θα γνωρίζει πότε κατατέθηκε, ποιος υπάλληλος την έχει χρεωμένη, σε πόσες μέρες πρέπει να απαντήσει και ποιοι άλλοι δεν έχουν απαντήσει. Θα είναι προσωποποιημένη η καθυστέρηση, αν αυτή οφείλεται είτε σε πολιτικό πρόσωπο, είτε σε αιρετό, είτε σε λειτουργό της δημόσιας διοίκησης.
Με τον τρόπο αυτό, τη λογοδοσία και τη διαφάνεια στη λήψη αποφάσεων, θέτουμε ένα νέο ξεκίνημα, μια νέα ώθηση στον αναπτυξιακό σχεδιασμό της χώρας.
Ευχαριστώ πολύ».
Θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι πάρα πολλές φορές σε διεθνές επίπεδο εύκολα λέγονται λόγια που είναι αρεστά στα αυτιά των πολιτών. Θυμήθηκα πριν λίγο, πως το 2008 το Τime κυκλοφόρησε με τίτλο ‘Και τώρα είμαστε όλοι κεϋσιανοί’, μετά το ξέσπασμα της μεγάλης κρίσης που έγινε στις ΗΠΑ. Η δημιουργία ενός νέου παραγωγικού μοντέλου που θα απαντά σε διακυβεύματα και τα ερωτήματα, πώς παράγω πλούτο, τον οποίο σε συνέχεια οφείλω - γιατί αυτό είναι κοινωνικό αίτημα - να διαμοιράσω δίκαια, είναι ένα μεγάλο στοίχημα στο οποίο θα πει ψέματα όποιος ισχυριστεί ότι έχει έτοιμη την απάντηση.
Την απάντηση δεν την έχει έτοιμη κανείς. Διότι ποτέ τις τελευταίες δεκαετίες, τουλάχιστον μεταπολεμικά, οι ευρωπαϊκές οικονομίες δεν βρέθηκαν στην κατάσταση οι αγορές, ο καπιταλισμός, να μην παράγει πια πλούτο, ώστε να έρχεται μετά η προοδευτική πολιτική, η σοσιαλδημοκρατία, οι άλλες πολιτικές, να διεκδικούν τη δίκαιη διανομή του. Είμαστε λοιπόν στον πυρήνα του βασικού προβλήματος. Πώς θα ξαναπαραχθεί πλούτος στις ευρωπαϊκές οικονομίες;
Εάν δεν απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, στο πως θα ξαναπαραχθεί πλούτος, όλα τα άλλα είναι δίχως αξία. Και δεν έχει δικαίωμα κανένας απέναντι στα 500 εκατομμύρια των ευρωπαίων πολιτών, από τους οποίους τα 50 εκατομμύρια βρίσκονται στο όριο της ενεργειακής φτώχειας, να απαντά με γενικότητες.
Όλα αυτά, πού; Μέσα σε ένα πλαίσιο απίστευτης, πρωτοφανούς, ασύμμετρης γεωπολιτικής αστάθειας και ανισότητας, όπου τα πάντα αλλάζουν και αλλάζουν μέσα σε ένα εξάμηνο. Θέλω να κρατήσουμε στο μυαλό μας, γιατί έχει σημασία αυτό, ότι τα τελευταία 10 χρόνια οι ΗΠΑ, ένας από τους μεγαλύτερους ανταγωνιστές των ευρωπαϊκών βιομηχανιών και παραγωγών προϊόντων, μείωσαν κατά πάνω από 50% το ενεργειακό τους κόστος χρησιμοποιώντας το σχιστολιθικό αέριο, αφήνοντας μακράν πίσω τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες. Κατά συνέπεια, η Ευρώπη, η διαρκώς όλο και περισσότερο γηράσκουσα, η Ευρώπη που κάποτε φιλοδοξούσε με τη στρατηγική της Λισαβώνας να γίνει η πιο ανταγωνιστική οικονομία μέχρι το 2020, αυτή η Ευρώπη, τώρα βρίσκεται μπροστά στον ιστορικό της καθρέπτη. Και πρέπει να απαντήσει με ειλικρίνεια και με εντιμότητα, βλέποντας πια ότι έχουν αρχίσει να αναφύονται και ισχυρότατες παραφυάδες ακροδεξιών κομμάτων σε χώρες που δεν περίμενε κανείς να εμφανιστούν πριν λίγα χρόνια.
Ερχόμαστε λοιπόν στο σήμερα. Μπορούμε να προσδιορίσουμε τα βασικά χαρακτηριστικά μιας ανάπτυξης; Στη δική μου λοιπόν αντίληψη των πραγμάτων, η ανάπτυξη πρέπει να έχει ορισμένους επιθετικούς προσδιορισμούς.
Ο πρώτος: η ανάπτυξη δεν μπορεί να είναι παρά αειφόρος. Μια ανάπτυξη, η οποία κοιτά το μέλλον, χειρίζεται με απόλυτο σεβασμό το περιβαλλοντικό απόθεμα της κάθε κοινωνίας, της χώρας και όχι μόνο το χειρίζεται με σεβασμό και προσοχή, αλλά επιπλέον το χρησιμοποιεί ως ένα νέο εξαιρετικά σημαντικό πλουτοπαραγωγικό πόρο που μέχρι τώρα αδιαφορούσε για την αξιοποίησή του.
Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Πριν από τρεις μήνες περίπου υπέγραψα, και είναι η πρώτη φορά που υπέγραψε Έλληνας υπουργός, την Εθνική Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα. Η χώρα που έχει πάνω από 6.500 είδη και είναι η πιο πλούσια σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, δεν είχε Εθνική Στρατηγική για την Βιοποικιλότητα. Ψάχνοντας τι γίνεται σε άλλες χώρες, μου ήρθαν στοιχεία που λένε τα εξής πάρα πολύ απλά. Ότι η χρησιμοποίηση των θέσεων εργασίας και του πλούτου των περιοχών που προστατεύονται στην Ε.Ε. – μιλώ για περίπου 23.000 περιοχές – έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή 6-7 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας και ως οικονομικό αποτέλεσμα τη δημιουργία, κάθε χρόνο, πλούτου περίπου 60 με 65 δις ευρώ, ως έσοδα στις ευρωπαϊκές οικονομίες. Όταν δοκίμασα να ρωτήσω τις υπηρεσίες για την Ελλάδα, πόσοι δουλεύουν και πόσα λεφτά εισπράττει το Δημόσιο, μου μίλησαν για μερικές, ελαχιστότατες εκατοντάδες υπαλλήλων και για τα έσοδα μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ.
Τι σημαίνει αυτό; Αυτό σημαίνει ότι στο νέο παραγωγικό σου μοντέλο έχεις ένα μη αξιοποιηθέντα, εξαιρετικά σπουδαίο πλουτοπαραγωγικό πόρο. Άρα, να γιατί η ανάπτυξη πρέπει να είναι αειφορική. Να είναι βιώσιμη. Όχι γιατί όπως συνηθίζουμε συναισθηματικά να λέμε ότι δανειστήκαμε τον πλανήτη από τα παιδιά μας. Αυτά είναι τα προφανή. Το επιπλέον είναι ότι έχει ιδιοτέλεια, πρέπει να έχει ιδιοτέλεια, σκοπιμότητα, ωφελιμότητα. Η σημερινή γενιά, για το δικό της σήμερα, να αξιοποιήσει το περιβάλλον.
Δεύτερο χαρακτηριστικό της ανάπτυξης: πρέπει να είναι έξυπνη. Να χρησιμοποιεί τεχνολογία, τεχνογνωσία και καινοτομία και αυτό έχει να κάνει με μια χώρα που διώχνει τα παιδιά της στο εξωτερικό.
Τρίτον, η ανάπτυξη πρέπει να είναι δίκαιη. Και όταν λέω δίκαιη, δεν εννοώ μόνο κοινωνικά, αλλά και χωρικά δίκαιη. Η κοινωνική δικαιοσύνη είναι κάτι που γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά και από τη στιγμή που υπάρχει πλούτος, είναι εύκολο να μοιραστεί. Δικαιοσύνη, διαφάνεια και αξιοκρατία, να βρούμε με ποιο τρόπο μπορεί να γίνει η κατανομή της σε διάφορες κοινωνικές ομάδες. Αυτό που είναι ιδιαίτερα δύσκολο, είναι η κατανομή της μειώνοντας τις περιφερειακές ανισότητες. Να ασκήσει πολιτικές χωρικής δικαιοσύνης. Πολύ περισσότερο, σε μια χώρα που έχει δυο-τρεις περιφέρειες που είναι από τις τελευταίες σε χωρική ανάπτυξη σε επίπεδο Ε.Ε.
Η ανάπτυξη πρέπει να έχει και ένα άλλο χαρακτηριστικό : Να είναι κυκλική. Δηλαδή, να μη χρησιμοποιεί άπαξ, μόνο μία φορά, τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους του πλανήτη. Πρέπει να χρησιμοποιεί δεύτερη και τρίτη φορά, να επαναχρησιμοποιεί και να ανακυκλώνει τις πρώτες ύλες της παραγωγής, γιατί μόνο έτσι μπορεί να έχει πραγματικές ωφελιμότητες.
Και τέλος, η ανάπτυξη που μας ενδιαφέρει, δεν μπορεί παρά να είναι μια ανάπτυξη που δημιουργεί θέσεις εργασίας. Μας είναι, μου είναι, απολύτως αδιάφορη η ανάπτυξη που δεν παράγει θέσεις εργασίας. Η ανάπτυξη που παράγει άυλο πλούτο μόνο γι’ αυτούς που παίζουν με χρηματοοικονομικά προϊόντα δεν μπορεί παρά να είναι αδιάφορη για τις κοινωνίες και τους πολιτικούς εκπροσώπους τους.
Εάν συμφωνήσουμε σε αυτό, μπορούμε να έρθουμε στο πώς η ενέργεια, ο ορυκτός πλούτος, οι πολιτικές σ’ αυτά τα θέματα συμβάλλουν σ’ αυτήν την κατεύθυνση.
Πρώτον, η πολιτική που θα πρέπει να ασκηθεί θα πρέπει να είναι μια πολιτική εθνικά περήφανη, που θα αναβαθμίζει το γεωπολιτικό ρόλο της χώρας. Διαφορετικά, σε αυτό τον εξαιρετικά ασταθή κόσμο, όπου η Ελλάδα πράγματι αποτελεί μία νησίδα σταθερότητας, αφαιρείς από τον εαυτό σου ένα από τα βασικά σου πλεονεκτήματα. Η επενδυτική σου ελκυστικότητα ως χώρα δεν προέρχεται μόνο από τις μεταρρυθμίσεις που κάνεις, ή την οικονομική και κοινωνική ισορροπία, ασφάλεια και ελκυστικότητα. Εάν καταφέρεις να αξιοποιήσεις το δώρο της φύσης, που είναι η γεωγραφική σου θέση, προέρχεται από εκεί. Και η Ελλάδα έχει κάνει σπουδαία βήματα σ’ αυτό τα τελευταία χρόνια και δεν διεκδικεί την αναβάθμιση του γεωπολιτικού της ρόλου, αλλά την έχει ήδη κατακτήσει. Και εδώ αναφέρω μόνο τον αγωγό ΤΑΡ, τον ελληνοβουλγαρικό αγωγό IGB, τα 12 προγράμματα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος που αναβαθμίζουν το γεωπολιτικό ρόλο της χώρας και ασφαλώς αναφέρομαι και στις γνωστές σε όλους σας έρευνες για την αξιοποίηση των εθνικών κοιτασμάτων Yδρογονανθράκων. Είναι σε εξέλιξη αυτή η διαδικασία και έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον πολλών και πολύ σοβαρών εταιρειών, διεθνώς.
Ταυτόχρονα, όμως, πρέπει να ακολουθήσεις πολιτικές που θα μεταφέρουν την πολιτική ιδέα, τις αρχές της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης σ’ αυτό που συνιστά τώρα και τα επόμενα χρόνια ένα μεγάλο πανευρωπαϊκό ζήτημα. Και αυτό είναι η εξαιρετική εξάρτηση της Ευρώπης από τρίτες χώρες σε σχέση με την ενεργειακή της ασφάλεια. Συνεπώς, αν θέλεις να έχεις ανταγωνιστική βιομηχανία, αν θέλεις να έχεις διαρκή παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου στα νοικοκυριά σου, θα πρέπει να εξασφαλίσεις και να αναβαθμίσεις την ενεργειακή σου ασφάλεια. Για να την αναβαθμίσεις, όμως, θα πρέπει ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη να συνειδητοποιήσουν ότι ορισμένα άλλα κράτη-μέλη είναι ευαίσθητα σε γεωπολιτικές αναταραχές. Και εδώ έρχεται αυτό που δεν έχει διαμορφωθεί ακόμη θεσμικά, αλλά ζητούμε ως ελληνική κυβέρνηση να διαμορφωθεί. Ένας μηχανισμός ευρωπαϊκής αλληλεγγύης σε αυτές ακριβώς τις περιπτώσεις που υπάρχει σε εξέλιξη μια κρίση.
Πρέπει να ασχοληθεί κανείς και με κάτι άλλο. Ξέρετε, πολλές φορές, ο ορυκτός πλούτος είναι μια διαδικασία που όλοι θα θέλαμε να την έχουμε στη χώρα μας, αλλά όχι στη γειτονιά μας, κάπου έξω. Για να μπορεί να υπάρξει αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου, δημιουργία θέσεων εργασίας και όλα τα συμπαραμαρτούντα, θα πρέπει ως κοινωνία να έχουμε τη δική μας αλληλεγγύη. Θα πρέπει αυτή να ανταποδίδει στις τοπικές κοινωνίες συγκεκριμένες και υψηλού επιπέδου ωφελιμότητες. Δεν ενδιαφέρεται καμία τοπική κοινωνία να αξιοποιήσει τον ορυκτό πλούτο εάν δεν έχει ίδιον όφελος, όπως ανταποδοτικά τέλη, δημιουργία θέσεων εργασίας, απασχόληση του τοπικού πληθυσμού, απόλυτη προστασία του περιβάλλοντος και δράσεις ακόμα και πέρα από τη νομοθεσία για τις περιβαλλοντικές προοπτικές.
Τελειώνω, καταθέτοντας για πολλοστή φορά την άποψη ότι, επειδή σε όλες τις χώρες του κόσμου και τις εποχές, πάντοτε η οικοδομή αποτελούσε βασικό πυλώνα ανάπτυξης και δημιουργίας θέσεων εργασίας, βρισκόμαστε μπροστά σε μια μεγάλη πρόκληση ως χώρα. Είμαστε η πιο σπάταλη ενεργειακά χώρα της Ευρώπης. Έχουμε χτίσει πολλά «ντουβάρια» που έχουν μείνει απούλητα και αναξιοποίητα. Δεκάδες, εκατοντάδες χιλιάδες κτίρια και σπίτια που είναι αχρησιμοποίητα. Δεν μπορεί το μέλλον της ελληνικής οικοδομής να είναι να χτίσουμε και άλλα κτίρια. Ίσως αυτό να ισχύει για ειδικές κατηγορίες τουριστικού ενδιαφέροντος. Το μέλλον της ελληνικής οικοδομής και του κατασκευαστικού τομέα της Ελλάδας είναι η ενεργειακή αξιοποίηση, θωράκιση και αναβάθμιση των περίπου 8 εκατομμυρίων κτιρίων της χώρας. Του υφιστάμενου, δηλαδή, κτιριακού αποθέματος. Απίστευτες ωφελιμότητες, περιβαλλοντικές, δημιουργίας θέσεων εργασίας, αγοράς αξιοποίησης πρώτων υλών που παράγει σήμερα η ελληνική βιομηχανία. Ένας κύκλος εργασιών που αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει.
Περνάω, τέλος, στο περιβάλλον. Είναι τα χωροταξικά, οι περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις, όλο αυτό το πλαίσιο που συνιστά μέχρι και σήμερα έναν αρνητικό παράγοντα για να επενδύσει κανείς, ή για να αξιοποιήσει και να προστατεύσει τη δική του περιουσία.
Τα τελευταία δύο χρόνια έχουμε κάνει βήματα, τα οποία, χωρίς υπερβολή, μπορώ να πω δημόσια ότι συνιστούν μία πολύ μεγάλη μεταρρύθμιση στα ζητήματα της ρύθμισης του εθνικού χώρου. Αναφέρω μόνο τίτλους:
Νέος χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός, με μείωση του χρόνου λήψεως αποφάσεων. Για παράδειγμα, στα σχέδια πόλης από 20 ως 25 χρόνια που είναι μέχρι σήμερα στα μόλις 3 με 5. Ο νόμος υπάρχει και ήδη εφαρμόζεται.
Νέο σύστημα χρήσεων γης, απόλυτα συμβατό με το σύστημα που υπάρχει σε όλα τα άλλα υπουργεία. Μετά από 30 χρόνια, για πρώτη φορά η Αττική έχει Ρυθμιστικό σχέδιο. Είχαμε καταθέσει νομοσχέδιο και για την Θεσσαλονίκη, υπήρξαν αντιρρήσεις, το δουλεύει η τοπική κοινωνία της Θεσσαλονίκης και θέλω να πιστεύω ότι σε ένα με δύο μήνες από σήμερα θα το κάνουμε και αυτό νόμο.
Σε εξέλιξη 12 Περιφερειακά Χωροταξικά της χώρας. Θα έχουμε πλήρη καταγραφή και με προοπτικές, παράλληλα με την περίοδο του σχεδιασμού της ανάπτυξης που είναι στο ΣΕΣ 2014 – 2020, θα έχουμε ταυτόχρονα τον σχεδιασμό του χώρου.
Και όλα αυτά, με ένα νέο αδειοδοτικό περιβαλλοντικό περιβάλλον. Θα σας πω έναν αριθμό. Μέχρι το 2011, σε αυτή τη χώρα κατατίθονταν 22.000 μελέτες για άδειες περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Όλες έμπαιναν στα ντουλάπια και τους φοριαμούς μόλις έμπαιναν οι σφραγίδες της γραφειοκρατίας της υπηρεσίας. Και όταν ρωτούσες, μετά την έγκριση της περιβαλλοντικής μελέτης, πόσες φορές ελέγξαμε αν ο αδειοδοτηθείς εφαρμόζει την περιβαλλοντική αδειοδότηση, ήταν καμία ή το πολύ μια φορά στη 10ετία.
Αλλάξαμε όλο το σκηνικό. Εύκολα παίρνεις πλέον περιβαλλοντική αδειοδότηση, όμως απόλυτα αυστηρά έρχεται ο έλεγχος αν εφαρμόζεις τους κανόνες για τους οποίους έχεις αυτοδεσμευτεί στο πλαίσιο των Πρότυπων Περιβαλλοντικών Δεσμεύσεων, που είναι κοινές Υπουργικές αποφάσεις και τις οποίες υπογράφεις.
Και τελειώνω με κάτι που για μένα συνιστά κορυφαία κατάκτηση της Δημοκρατίας. Η όποια εξουσία πρέπει να λογοδοτεί στον πολίτη. Σήμερα, κανένας Υπουργός, Περιφερειάρχης, Δήμαρχος, δημόσιος λειτουργός, δεν λογοδοτεί στον πολίτη γιατί καθυστερεί η όποια περιβαλλοντική αδειοδότηση.
Τι κάνουμε; Κάνουμε αυτό που εγώ ονομάζω Περιβαλλοντική Διαύγεια. Έχουμε ήδη δημιουργήσει - και σε ένα με δύο μήνες από σήμερα θα βγει σε δημόσια χρήση - μια web πλατφόρμα, όπου με την κατάθεση μιας αίτησης για αδειοδότηση, ο ενδιαφερόμενος θα γνωρίζει πότε κατατέθηκε, ποιος υπάλληλος την έχει χρεωμένη, σε πόσες μέρες πρέπει να απαντήσει και ποιοι άλλοι δεν έχουν απαντήσει. Θα είναι προσωποποιημένη η καθυστέρηση, αν αυτή οφείλεται είτε σε πολιτικό πρόσωπο, είτε σε αιρετό, είτε σε λειτουργό της δημόσιας διοίκησης.
Με τον τρόπο αυτό, τη λογοδοσία και τη διαφάνεια στη λήψη αποφάσεων, θέτουμε ένα νέο ξεκίνημα, μια νέα ώθηση στον αναπτυξιακό σχεδιασμό της χώρας.
Ευχαριστώ πολύ».
