(Φώτο) Ο Κανάρης δεν ήταν πειρατής, αλλά ένα από τα όπλα των Ελλήνων επαναστατών ήταν και το κούρσεμα πλοίων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Την περίοδο του Μεσαίωνα εμφανίστηκε η έννοια του κουρσάρου, σε αντιδιαστολή εκείνης του πειρατή.
Ο πειρατής ήταν ο ιδιώτης που διέθετε θαλάσσια σκάφη, με τα οποία επετίθετο εναντίον άλλων πλοίων ή παραθαλάσσιων περιοχών και νησιών κάνοντας κάθε είδους πλιάτσικο, αυθαιρετώντας με την άσκηση βίας. Αντίθετα, ο κουρσάρος είχε έρθει σε συμφωνία, κατά κανόνα μυστική, μ' ένα κράτος και διέπραττε επιθέσεις εναντίον εχθρικών πλοίων σε καιρό πολέμου.
Η πειρατεία ήταν ένα συνηθισμένο γεγονός από τα πολύ παλιά χρόνια.
Ο ιστορικός Θουκυδίδης έγραψε ότι «ο Μίνως, εξ όσων κατά παράδοσιν γνωρίζομεν, πρώτος απέκτησεν πολεμικόν ναυτικόν και εκυριάρχησε επί του μεγαλυτέρου μέρους της θαλάσσης, η οποία ονομάζεται σήμερον Ελληνική. Κατακτήσας τας Κυκλάδας νήσους ίδρυσεν αποικίας εις τας περισσοτέρας από αυτάς... Ως εκ τούτου και την πειρατείαν φυσικά κατεδίωκε όσον ημπορούσε από την θάλασσαν αυτήν, διά να περιέρχονται εις αυτόν ασφαλέστερον τα εισοδήματα των νήσων. Διότι εις την παλαιάν εποχήν οι Ελληνες και όσοι από τους βαρβάρους εκατοικούσαν είτε τα ηπειρωτικά παράλια είτε νήσους, όταν ήρχισαν να επικοινωνούν μεταξύ των συχνότερον διά θαλάσσης, επεδόθησαν εις την πειρατείαν υπό την αρχηγίαν ανδρών εκ των πλέον δυνατών, οι οποίοι ωθούντο εις τούτο και από τον πόθον του προσωπικού κέρδους και από την ανάγκην όπως επαρκούν εις την συντήρησιν των αποροτέρων οπαδών των. Και επιτιθέμενοι κατά πόλεων ανοχύρωτων τας διήρπαζον και εν συνεχεία επορίζοντο κυρίως τα προς το ζην, διότι το έργον τούτο δεν έφερεν εντροπή, αλλά επέσυρε τουναντίον και κάποια δόξα».
Παράδοση, η συνεργασία
Ο Θουκυδίδης παραδέχεται ότι ακόμα και στους στίχους παλαιών ποιητών της αρχαιότητας δεν υπήρχε η έννοια της πειρατείας ως κάτι ιδιαίτερα μεμπτό ή χαρακτηρισμένο με υβριστική έννοια.
Η παράδοση της σχετικής συνεργασίας ενός κράτους με πειρατές ή κουρσάρους, ώστε να ωφεληθούν και οι δύο, συνεχίστηκε στα νεότερα χρόνια.
Στις μέρες μας, αν εξαιρέσουμε τους Σομαλούς πειρατές που κινούνται κατά εμπορικών πλοίων, η καταλήστευση του πλούτου των λαών γίνεται σχεδόν απροκάλυπτα από τα μεγάλα έθνη-κράτη είτε με ανοιχτή επέμβαση είτε εμμέσως με τον εκφοβισμό, οπότε οι μικρές χώρες απευθύνονται οικειοθελώς στις μεγάλες για να εκμεταλλευθούν τις πλουτοπαραγωγικές τους πηγές και να μοιραστούν τα κέρδη.
Το δίκαιο του ισχυρότερου ισχύει μέχρι τις μέρες μας. Οπως ισχύει γενικότερα στο ζωικό βασίλειο. Και μόνο ο άνθρωπος μπορεί να το αλλάξει. Την περίοδο της Επανάστασης του '21 ένα από τα όπλα των Ελλήνων επαναστατών ήταν και το κούρσεμα πλοίων που ανήκαν στον εχθρό ή ακόμα και πλοίων που δεν ανήκαν σ' αυτόν, αλλά μετέφεραν φορτία προς την Οθωμανική Αυτοκρατορία ή από αυτήν.
Ας μην ξεχνάμε ότι οι επαναστατημένοι Ελληνες στο θαλάσσιο χώρο, με όλα τα μέσα και με κεντρικό άξονα τα πλοία της Υδρας, των Σπετσών και των Ψαρών, αντιμετώπισαν σαν ίσος προς ίσο τον οθωμανικό στόλο, γεγονός που υπήρξε ένα από τα βασικότερα σημεία για την επιτυχία της Ελληνικής Επανάστασης. Η πειρατεία ή το κούρσεμα είχαν κι αυτά το μερίδιό τους σ' αυτή την επιτυχία.
Η ανατολική Μεσόγειος και οι ελληνικές θάλασσες υπήρξαν κεντρικό σημείο συνάντησης πολεμικών και εμπορικών πλοίων της εποχής. Αγγλικά, γαλλικά, αυστριακά, οθωμανικά, ελληνικά πλοία κ.ά. όργωναν το Αιγαίο και αρκετά ελληνικά νησιά αποτελούσαν ορμητήρια των πειρατών, όπως η Ελαφόνησος, η Γραμβούσα κ.ά.
Η ελληνική πειρατική δράση ενόχλησε ιδιαίτερα και Μεγάλες Δυνάμεις, όπως η Αγγλία, η Γαλλία κ.ά., που διέκειντο με τον τρόπο τους φιλικά προς την Επανάσταση του '21. Πίεσαν έντονα και επανειλημμένα την ελληνική διοίκηση να δώσει μια λύση στο πειρατικό πρόβλημα του Αιγαίου που δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα στο θαλάσσιο εμπόριο των χωρών αυτών.
Ευλογημένο κούρσεμα
Από την αρχή της Επανάστασης οι Ελληνες είχαν ευλογήσει το κούρσεμα των πλοίων ή των παραλίων του αντιπάλου. Ορίστηκαν μάλιστα και οι προϋποθέσεις που θα απαιτούνταν ώστε να καθοριστεί το πλαίσιο του κουρσέματος.
Ο Δημήτριος Υψηλάντης από το καλοκαίρι του 1821 όρισε σε εγκύκλιό του ότι «όποιος θέλει να αρματώσει και να εκβή εν κούρσους, πρέπει να πάρει από τους εφόρους του τόπου του αποδεικτικόν της τιμιότητος και αξιότητός του» και με αυτό το αποδεικτικό να επισκεφθεί την Υδρα, τις Σπέτσες ή τα Ψαρά, για να πάρει τη σχετική άδεια ώστε να ρυθμιστεί η διανομή της λείας.
Το κούρσεμα αποτέλεσε και ένα από τα μέσα αυτοχρηματοδότησης της Επανάστασης του '21.
Οταν το 1825 αμερικανική ναυτική πολεμική μοίρα κατέπλευσε στο Αιγαίο, ο Γάλλος υποναύαρχος Ντερινί (Δεριγνί) συναντήθηκε με τον Αμερικανό ναύαρχο Ρότζερ στη Σμύρνη, στον οποίο διαμαρτυρήθηκε για την ελληνική πειρατεία που φαίνεται ότι δημιουργούσε προβλήματα και στα γαλλικά συμφέροντα. Ο Αμερικανός ναύαρχος δεν συμφώνησε απόλυτα με τον Ντερινί και απάντησε ότι «η πειρατεία, παρ' όλη την υπερβολή της, αποτελεί ένα από τα μέσα που έχουν απομείνει στους Ελληνες και η κοινή γνώμη θα τους συγχωρέσει».
Στο σύγχρονο κόσμο οι Ελληνες εφοπλιστές δεν αποτελούν βέβαια συνέχεια των Ελλήνων κουρσάρων, αρκετοί όμως από αυτούς έχουν διακινδυνεύσει, στέλνοντας τα πλοία τους να σπάσουν ένα εμπάργκο (όπως π.χ. εκείνο κατά της Κούβας) κερδίζοντας ένα υψηλό κόμιστρο μεταφοράς.
