Του Σωτήρη Μανιάτη
«Δεν ξέρω, περνάω και μια κρίση με όλη αυτή την απίθανη κατάσταση που ζούμε στην Ελλάδα. Λοιπόν είναι μια Ελλάδα η οποία αρχίζει να μη μου θυμίζει τίποτα. Δεν είναι η Ελλάδα που αγάπησα. Με το να κοιτώ την ωραία θέα, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι Ελλάδα, κάτω από την ωραία θέα κάτι υπάρχει. Πολύ λυπάμαι που το λέω αυτό, πάρα πολύ λυπάμαι, αλλά βέβαια εγώ δεν είμαι τίποτα, αυτό είναι μια περίπτωση ενός ανθρώπου. Φοβάμαι όμως ότι υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι σαν κι εμένα που νιώθουν έτσι. Και ίσως να είμαστε εμείς που πραγματικά αγαπήσαμε την Ελλάδα. Αυτή η ομάδα δηλαδή που κλείνεται μέσα της, μέσα της, μέσα της να είναι οι Ελληνες που αγαπήσανε την Ελλάδα περισσότερο από όλους...».
Τα λόγια ανήκουν στην Ιωάννα Παπαντωνίου, τη σκηνογράφο-ενδυματολόγο που έχει βάλει τη σφραγίδα της στην πολιτιστική πορεία της νεότερης Ελλάδας και η οποία αυτοβιογραφείται αύριο στο «Μονόγραμμα» που μεταδίδει η Ν Plus (19.30). Συνεργάστηκε με τους πιο σπουδαίους δημιουργούς καθώς έχει φιλοτεχνήσει σκηνικά και κοστούμια για σημαντικά έργα του ελληνικού και παγκόσμιου δραματολογίου. Είναι επίσης και το ζωντανό παράδειγμα πως όταν θέλεις κάτι πολύ, ποτέ δεν είναι αργά. Η αστική καταγωγή της, ενδεχομένως και το φύλο, ήταν η αιτία που καθυστέρησε τις σπουδές της σ' αυτό που ανέκαθεν, από μικρό παιδί αγαπούσε: στη σκηνογραφία και την ενδυματολογία. Οπως όμως εξομολογείται, «όταν πήγα στο θέατρο ήμουνα η πρώτη γυναίκα που έκανε εντατικά σκηνογραφία και όλοι ήταν εναντίον μου. Και όμως σιγά σιγά τους κέρδισα γιατί ήξερα να κάνω τη δουλειά μου καλά. Αρα για μένα δεν υπήρχε “είμαι γυναίκα” και με βλέπουν διαφορετικά. Για μένα είναι άνθρωποι που ξέρουν τη δουλειά τους καλά και τους σέβονται οι άνθρωποι με τους οποίους συνεργάζονται και άνθρωποι που δεν ξέρουν τη δουλειά τους».
Ο Αλέξης Σολομός ήταν εκείνος που πρώτος είδε και εκτίμησε το ταλέντο της. Μέσω του Σολομού, η Ιωάννα Παπαντωνίου έσπασε μια παράδοση 40 ετών, αφού ήταν η πρώτη γυναίκα που εργάστηκε ως ενδυματολόγος στο Εθνικό Θέατρο στον «Ορέστη» (Επίδαυρος, 1971). Σπούδασε σκηνογραφία και ενδυματολογία στο Wimbledon School of Art στο Λονδίνο και συνεργάστηκε με το Θέατρο Τέχνης (εκτιμά απεριόριστα τον Κάρολο Κουν), με τον θίασο Αλέξη Μινωτή - Κατίνας Παξινού, με το Εθνικό Θέατρο, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος αλλά και με θιάσους του ελεύθερου θεάτρου.
Ονειρο και στη συνέχεια έργο ζωής είναι το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ιδρυμα Βασίλειος Παπαντωνίου, το οποίο δημιούργησε στο Ναύπλιο, τιμώντας τη μνήμη του πατέρα της. Το μουσείο άνοιξε τις πύλες του το 1974 και το 1981 τιμήθηκε με το Ευρωπαϊκό Βραβείο Μουσείου της Χρονιάς, ενώ την ίδια χρονιά βραβεύτηκε και εκείνη από την Ακαδημία Αθηνών για την προσφορά της στην επιστήμη και το θέατρο.
«Τη ζωή μου -εξομολογείται- δεν θα μπορούσα να την οριοθετήσω κάπου. Δηλαδή έχω ένα περίεργο χαρακτηριστικό: όταν κάτι τελειώσει, τελειώνει. Οπως αυτή τη στιγμή έχω βγάλει από τη ζωή μου το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ιδρυμα και μένω μόνο και μόνο γιατί αισθάνομαι ότι δεν πρέπει ακόμα να το αφήσω. Δεν είμαι σίγουρη για το μέλλον του, ας το πούμε έτσι...».
Τα λόγια ανήκουν στην Ιωάννα Παπαντωνίου, τη σκηνογράφο-ενδυματολόγο που έχει βάλει τη σφραγίδα της στην πολιτιστική πορεία της νεότερης Ελλάδας και η οποία αυτοβιογραφείται αύριο στο «Μονόγραμμα» που μεταδίδει η Ν Plus (19.30). Συνεργάστηκε με τους πιο σπουδαίους δημιουργούς καθώς έχει φιλοτεχνήσει σκηνικά και κοστούμια για σημαντικά έργα του ελληνικού και παγκόσμιου δραματολογίου. Είναι επίσης και το ζωντανό παράδειγμα πως όταν θέλεις κάτι πολύ, ποτέ δεν είναι αργά. Η αστική καταγωγή της, ενδεχομένως και το φύλο, ήταν η αιτία που καθυστέρησε τις σπουδές της σ' αυτό που ανέκαθεν, από μικρό παιδί αγαπούσε: στη σκηνογραφία και την ενδυματολογία. Οπως όμως εξομολογείται, «όταν πήγα στο θέατρο ήμουνα η πρώτη γυναίκα που έκανε εντατικά σκηνογραφία και όλοι ήταν εναντίον μου. Και όμως σιγά σιγά τους κέρδισα γιατί ήξερα να κάνω τη δουλειά μου καλά. Αρα για μένα δεν υπήρχε “είμαι γυναίκα” και με βλέπουν διαφορετικά. Για μένα είναι άνθρωποι που ξέρουν τη δουλειά τους καλά και τους σέβονται οι άνθρωποι με τους οποίους συνεργάζονται και άνθρωποι που δεν ξέρουν τη δουλειά τους».
Ο Αλέξης Σολομός ήταν εκείνος που πρώτος είδε και εκτίμησε το ταλέντο της. Μέσω του Σολομού, η Ιωάννα Παπαντωνίου έσπασε μια παράδοση 40 ετών, αφού ήταν η πρώτη γυναίκα που εργάστηκε ως ενδυματολόγος στο Εθνικό Θέατρο στον «Ορέστη» (Επίδαυρος, 1971). Σπούδασε σκηνογραφία και ενδυματολογία στο Wimbledon School of Art στο Λονδίνο και συνεργάστηκε με το Θέατρο Τέχνης (εκτιμά απεριόριστα τον Κάρολο Κουν), με τον θίασο Αλέξη Μινωτή - Κατίνας Παξινού, με το Εθνικό Θέατρο, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος αλλά και με θιάσους του ελεύθερου θεάτρου.
Ονειρο και στη συνέχεια έργο ζωής είναι το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ιδρυμα Βασίλειος Παπαντωνίου, το οποίο δημιούργησε στο Ναύπλιο, τιμώντας τη μνήμη του πατέρα της. Το μουσείο άνοιξε τις πύλες του το 1974 και το 1981 τιμήθηκε με το Ευρωπαϊκό Βραβείο Μουσείου της Χρονιάς, ενώ την ίδια χρονιά βραβεύτηκε και εκείνη από την Ακαδημία Αθηνών για την προσφορά της στην επιστήμη και το θέατρο.
«Τη ζωή μου -εξομολογείται- δεν θα μπορούσα να την οριοθετήσω κάπου. Δηλαδή έχω ένα περίεργο χαρακτηριστικό: όταν κάτι τελειώσει, τελειώνει. Οπως αυτή τη στιγμή έχω βγάλει από τη ζωή μου το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ιδρυμα και μένω μόνο και μόνο γιατί αισθάνομαι ότι δεν πρέπει ακόμα να το αφήσω. Δεν είμαι σίγουρη για το μέλλον του, ας το πούμε έτσι...».
