Η ΥπερΠρόεδρος;

 Ποικίλα και ενδιαφέροντα ήταν τα συμπεράσματα κατά την πρόσφατη παρουσίαση του βιβλίου του γράφοντος με τίτλο «Πρωθυπουργοκεντρισμός : Η δεσπόζουσα θέση του αρχηγού της Κυβέρνησης στο πολιτικό μας σύστημα» (εκδόσεις Μπατσιούλας). Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος όλων των εκλεκτών ομιλητών (Γιαννάκου, Καρκατσούλη, Μακρυδημήτρη) τέθηκαν, μεταξύ άλλων, και οι συνέπειες αυτού καθ’ αυτού του πρωθυπουργοκεντρικού φαινομένου, όπως ο καθολικός παραμερισμός του Υπουργικού Συμβουλίου, η έλλειψη συνοχής και συντονισμού μεταξύ των κυβερνητικών μελών, κυρίως δε η πλήρης υποβάθμιση των κοινοβουλευτικών διαδικασιών. Μια υποβάθμιση που ευθύνεται και για το τεράστιο έλλειμμα Δημοκρατίας στη σύγχρονη διακυβέρνηση.
Πού εστιάζεται όμως η προεκτεθείσα υποβάθμιση του ρόλου της Βουλής;

Καθόλη τη μεταπολιτευτική περίοδο, κυρίως όμως τα τελευταία έτη της δημοσιονομικής προσαρμογής της χώρας παρατηρούνται φαινόμενα ευτελισμού των κοινοβουλευτικών διαδικασιών από την εκάστοτε Κυβέρνηση. Οι μέθοδοι του «κατεπείγοντος», οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, όπως και η κατάθεση και ψήφιση εκπρόθεσμων, ασχέτων με το περιεχόμενο των νομοσχεδίων, ίσως και ’’φωτογραφικών’’ τροπολογιών, έχουν καταστήσει το νομοθετικό σώμα από έναν κυρίαρχο και αποφασιστικό, σ’ έναν διεκπεραιωτικό και μόνο θεσμό. Έναν θεσμό που, έστω και ακουσίως, έχει συμβάλλει στην πολυνομία, την κακονομία και εν τέλει στην ανομία μας, τη μη τήρηση, δηλαδή, και εφαρμογή των νόμων.

Στην ίδια κατεύθυνση οδηγούσαν διαχρονικά και οι κομματικές πειθαρχίες, που επιβάλλονταν στα μέλη της εκάστοτε συμπολίτευσης, ή και αντιπολίτευσης, καθιστώντας τοιουτοτρόπως τους αντιπροσώπους του ελληνικού λαού σε «μολυβένια στρατιωτάκια». Σε στρατιωτάκια του «ΝΑΙ σε όλα», παρόλο που αυτό το «ΝΑΙ» πιθανώς και να αντιπάλευε την ίδια τους τη συνείδηση, και σε στρατιωτάκια του «ΟΧΙ σε όλα», ακόμα και αν διεξαγόταν κάποια απαραίτητη για την αναδιοργάνωση του κράτους μας μεταρρυθμιστική προσπάθεια.

Βέβαια, οι ευθύνες για την υποβαθμισμένη, σήμερα, θέση του Κοινοβουλίου δεν μονοπωλούνται αποκλειστικά από τις κομματικές ηγεσίες. Αντιθέτως, επιμερίζονται και στους ίδιους τους βουλευτές. Ανέκαθεν ήταν χαρακτηριστικό το αποκρουστικό, για τις αίθουσες της Ολομελείας και των κοινοβουλευτικών επιτροπών, φαινόμενο των «αδειανών εδράνων». Αντί να μετάσχουν στη νομοθετική επεξεργασία, οι βουλευτές -κυρίως της εκάστοτε συμπολίτευσης- αρέσκονταν να περιοδεύουν στα κατά τόπους υπουργικά γραφεία και Οργανισμούς, στελεχωμένα πάντοτε από παιδιά του κομματικού τους σωλήνα, προκειμένου να διεκπεραιώνουν τις υποθέσεις της εκλογικής τους πελατείας. Αντί να εξετάζουν βελτιώσεις στις νομοθετικές ρυθμίσεις, όπως και υποχρεούνται από την αντιπροσωπευτική αρχή, επιδίδονταν σ’ ένα παιχνίδι βελτίωσης της δημόσιας εικόνας τους, καλλιέργειας δημοσίων σχέσεων με επιχειρηματίες και αποστολής δελτίων τύπου για κάθε εξωκοινοβουλευτική τους δραστηριότητα. Τραγικότερο παράδειγμα; Τις μέρες που πραγματοποιείτο, σε μια σχεδόν άδεια αίθουσα της Ολομελείας, η συζήτηση για τον προϋπολογισμό του 2015, η πλειονότητα των αντιπροσώπων της τότε συμπολίτευσης χαριεντιζόταν και φωτογραφιζόταν επιδεικτικά σε δείπνα με πρώην πρωθυπουργούς!

Την ανωτέρω επαίσχυντη για τη Δημοκρατία μας κατάσταση, απ’ ό,τι φαίνεται, αντιλήφθηκε κατά τη σύντομη κοινοβουλευτική της θητεία η νέα Πρόεδρος του «Ναού της Δημοκρατίας». Γι’ αυτό και όπως διακηρύττει απ’ όπου και αν βρίσκεται, κύριο μέλημά της αποτελεί η αναβάθμιση του ρόλου του Κοινοβουλίου μέσω της πάταξης όλων αυτών των φαινομένων. Όπως είχε ανακοινώσει, άμα τη αναλήψει των υψίστων καθηκόντων της, δεν επρόκειτο κατ’ αρχάς να αποδεχτεί άσχετη και εκπρόθεσμη, είτε βουλευτική είτε υπουργική, τροπολογία. Δεν επρόκειτο, κατά την προεδρία της, να ενταχθεί νομοσχέδιο ούτε με τη διαδικασία του κατεπείγοντος, ούτε με πράξη νομοθετικού περιεχομένου. Από την άλλη δε, θα εφάρμοζε κατά γράμμα τον Κανονισμό, συμβάλλοντας αφ’ ενός στη διαφύλαξη του δικαιώματος ελεύθερης έκφρασης και διατύπωσης γνώμης από κάθε βουλευτή, αφ’ ετέρου στη βελτίωση και της εικόνας του Κοινοβουλίου, εφαρμόζοντας τις διατάξεις για παρακρατήσεις στη βουλευτική αποζημίωση ελέω αδικαιολόγητων απουσιών.

Ωστόσο, παρά τις καλύτερες των προθέσεών της νέας Προέδρου, η πραγματικότητα άλλα μαρτυρεί. Στο πρώτο νομοσχέδιο που ψηφίστηκε κατά την τρέχουσα βουλευτική περίοδο εντάχθηκαν 14 υπουργικές και βουλευτικές τροπολογίες (το ¼ περίπου από το σύνολο των διατάξεων), άσχετες ως επί το πλείστον με το περιεχόμενο του νόμου. Το δεύτερο νομοσχέδιο εισήχθη και ψηφίστηκε με τη διαδικασία του «κατεπείγοντος». Μόλις την περασμένη Παρασκευή δημοσιεύθηκε και η πρώτη πράξη νομοθετικού περιεχομένου, με βελτιώσεις για ένα ψηφισμένο πριν από δέκα (10) μέρες νόμο, αποδεικνύοντας περίτρανα την προχειρότητά μας ως προς τη νομοθέτηση. Επίσης, τοποθετήσεις μελών της νέας Κυβέρνησης επιδοκιμάστηκαν από τη νέα Πρόεδρο, η δε ελεύθερη έκφραση βουλευτών της αντιπολίτευσης -ακόμα και αρχηγών κομμάτων, κοινοβουλευτικών εκπροσώπων κλπ- είτε χλευάστηκε, είτε ακόμη χειρότερα αποστερήθηκε, αποδεικνύοντας τη μεροληπτική της στάση.

Πέραν όμως από τα προαναφερόμενα παραστρατήματα της νέας Προέδρου, στη σύντομη μέχρι στιγμής θητεία της υπήρξαν και πολλές άστοχες, για να μην πούμε και επικίνδυνες, πρωτοβουλίες της. Η βούλησή της, κατ’ αρχάς, να αναστείλει τη συζήτηση άρσεως ασυλίας βουλευτή, επειδή ο αρμόδιος εισαγγελέας δεν είχε εκχωρήσει άδεια να παραστούν οι προφυλακισμένοι της Χρυσής Αυγής, έτεινε να καταστήσει δέσμιο το νομοθετικό σώμα έναντι της εκάστοτε δικαστικής αποφάσεως, διαρρηγνύοντας έτσι τη θεμελιώδη αρχή της διάκρισης των εξουσιών. Η πρωτοβουλία της να συστήσει Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου του Χρέους χωρίς την πρωτύτερη συνεννόηση με την Κυβέρνηση, όπως είναι φυσικό αναιρεί την προσωπική προσπάθεια που καταβάλλει ο νέος πρωθυπουργός, προκειμένου να αποκαταστήσει τις σχέσεις με τους εταίρους μας. Η δε εξαγγελία της, πως σκοπεύει να επανεξετάσει όλους τους νόμους που ψηφίστηκαν από την προηγούμενη Βουλή, προκειμένου να διαπιστώσει εάν συγκεντρώνεται η απαραίτητη πλειοψηφία, και ενώ απείχαν οι προφυλακισμένοι βουλευτές, θα καθιστούσε το νεοναζιστικό μόρφωμα σε ρυθμιστή των κοινοβουλευτικών διαδικασιών.

Καταλήγοντας, απ’ ό,τι φαίνεται η νέα Πρόεδρος της Βουλής δείχνει να μην έχει πλήρως αντιληφθεί τον ύψιστο θεσμικό της ρόλο, αλλά και τις υποχρεώσεις που συνεπάγονται από την κατοχή του. Βρίσκεται στη θέση του τρίτου πολιτειακού παράγοντα, πράγμα που σημαίνει πως οφείλει να συμβάλλει στην αρμονική και αποτελεσματική του δράση, και επ’ ουδενί στην εκμετάλλευσή του για τις όποιες προσωπικές της φιλοδοξίες. Γι’ αυτό ακριβώς, άλλωστε, αναδείχθηκε στη συγκεκριμένη θέση με ευρεία πλειοψηφία. Προκειμένου δηλαδή, να αποκαταστήσει άμεσα το ρόλο του φορέα της νομοθετικής εξουσίας. Και όχι να διαδραματίσει η ίδια το ρόλο μιας ΥπερΠροέδρου!

Νίκος Σπ. Ζέρβας
Πολιτικός Επιστήμονας και Υπ. Διδάκτορας Πανεπιστημίου Αθηνών,
Το βιβλίο του "Πρωθυπουργοκεντρισμός" κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μπατσιούλας.