Τους ανθρώπους αυτούς, που με την πράξη τους, «δείχνουν» στην πολιτική ηγεσία της χώρας τους, «ποια» θα πρέπει να είναι η συμπεριφορά της απέναντι στην Ελλάδα τιμά ο Δήμος Βιάννου. Ως γνωστόν, το Ολοκαύτωμα της Βιάννου είναι το δεύτερο πανελλαδικά σε αριθμό θυμάτων. Για τα παραπάνω η Δημοτική Αρχή Βιάννου προτείνει την ανακήρυξη του Ludwig Zacaro και της Nina Lahge σε επίτιμους Δημότες του Δήμου Βιάννου στο έκτακτο Δημοτικό Συμβούλιο που θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή, 22 Μαρτίου και ώρα 10:30 το πρωί, στην αίθουσα συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου, Βιάννου.
Σύμφωνα με την εισήγηση του Δημάρχου Βιάννου η πράξη των ανθρώπων αυτών, έχει ένα ιδιαίτερο συμβολισμό, που βάζει την πολιτική ηγεσία της χώρας των μπροστά στις ευθύνες και στο χρέος της. Ταυτόχρονα, καταδεικνύεται με τρόπο μη αμφισβητήσιμο, ότι η συντριπτική πλειοψηφία του γερμανικού λαού, γνωρίζει τι υπέστη ο λαός μας από το ναζισμό και θεωρούν παντελώς άδικη της πολιτική της σημερινής Γερμανίας απέναντι στην Ελλάδα.
Την πρόταση της Δημοτικής Αρχής στηρίζει και ο Προέδρος της Ένωσης Θυμάτων Ολοκαυτώματος Βιάννου κος Αριστομένης Συγγελάκης ο οποίος επισήμανε για άλλη μια φορά το ιστορικό χρέος της Γερμανίας απέναντι στην Χώρα μας και κάλεσε την ηγεσία της Γερμανίας να παραδειγματισθεί από την στάση των απλών Γερμανών Πολιτών. Μάλιστα η Ένωση Θυμάτων Βιάννου θα τιμήσει τον Ludwig Zacaro και τη Nina Lahge εγγράφοντας τους ως επίτιμα μέλη της.
Η Μαρτυρική Βιάννος
Αδέρφια, σαν θα πάτε στης Βιάννου τα χωριά,
μνήματα μην πατάτε, μην πάρουνε φωθιά.
Μια μέρα του Σεπτέμβρη που ‘λαμπε ο ουρανός
εις τα χωριά της Βιάννου ήτανε σκοτεινός.
Οι βάρβαροι επήγαν και βάλανε φωθιά,
Σύμη, Κεφαβοβρύσι, Πεύκο και Κρεββατά.
Έτσι τραγούδησε λαϊκός ποιητής Ευριπίδης Πλαγιωτάκης την τραγωδία των χωριών της Βιάννου, μιας τραγωδίας που 67 χρόνια μετά δεν επουλώθηκαν οι πληγές που άφησε. Ο Δήμος Βιάννου είναι σε ποσοστό 95% ορεινός κι αυτό προσφέρεται για αντάρτικο πόλεμο. Δεν ήταν όμως αυτός ο λόγος που στα βουνά της Βιάννου αναπτύχθηκε σε τόση έκταση το αντάρτικο κίνημα.
Στις 30 Μαΐου 1941, με τη λήξη της Μάχης της Κρήτης, ο Βιαννίτης Αλέξανδρος Ραπτόπουλος, αξιωματικός σε πολεμική διαθεσιμότητα, προχώρησε στην οργάνωση αντίστασης εναντίον των κατακτητών, με την περίθαλψη όσων δεν παραδόθηκαν στους Γερμανούς στην αρχή και στη συνέχεια με τη δημιουργία Οργάνωσης με παγκρήτια δικτύωση.
Σύμφωνα με την εισήγηση του Δημάρχου Βιάννου η πράξη των ανθρώπων αυτών, έχει ένα ιδιαίτερο συμβολισμό, που βάζει την πολιτική ηγεσία της χώρας των μπροστά στις ευθύνες και στο χρέος της. Ταυτόχρονα, καταδεικνύεται με τρόπο μη αμφισβητήσιμο, ότι η συντριπτική πλειοψηφία του γερμανικού λαού, γνωρίζει τι υπέστη ο λαός μας από το ναζισμό και θεωρούν παντελώς άδικη της πολιτική της σημερινής Γερμανίας απέναντι στην Ελλάδα.
Την πρόταση της Δημοτικής Αρχής στηρίζει και ο Προέδρος της Ένωσης Θυμάτων Ολοκαυτώματος Βιάννου κος Αριστομένης Συγγελάκης ο οποίος επισήμανε για άλλη μια φορά το ιστορικό χρέος της Γερμανίας απέναντι στην Χώρα μας και κάλεσε την ηγεσία της Γερμανίας να παραδειγματισθεί από την στάση των απλών Γερμανών Πολιτών. Μάλιστα η Ένωση Θυμάτων Βιάννου θα τιμήσει τον Ludwig Zacaro και τη Nina Lahge εγγράφοντας τους ως επίτιμα μέλη της.
Η Μαρτυρική Βιάννος
Αδέρφια, σαν θα πάτε στης Βιάννου τα χωριά,
μνήματα μην πατάτε, μην πάρουνε φωθιά.
Μια μέρα του Σεπτέμβρη που ‘λαμπε ο ουρανός
εις τα χωριά της Βιάννου ήτανε σκοτεινός.
Οι βάρβαροι επήγαν και βάλανε φωθιά,
Σύμη, Κεφαβοβρύσι, Πεύκο και Κρεββατά.
Έτσι τραγούδησε λαϊκός ποιητής Ευριπίδης Πλαγιωτάκης την τραγωδία των χωριών της Βιάννου, μιας τραγωδίας που 67 χρόνια μετά δεν επουλώθηκαν οι πληγές που άφησε. Ο Δήμος Βιάννου είναι σε ποσοστό 95% ορεινός κι αυτό προσφέρεται για αντάρτικο πόλεμο. Δεν ήταν όμως αυτός ο λόγος που στα βουνά της Βιάννου αναπτύχθηκε σε τόση έκταση το αντάρτικο κίνημα.
Στις 30 Μαΐου 1941, με τη λήξη της Μάχης της Κρήτης, ο Βιαννίτης Αλέξανδρος Ραπτόπουλος, αξιωματικός σε πολεμική διαθεσιμότητα, προχώρησε στην οργάνωση αντίστασης εναντίον των κατακτητών, με την περίθαλψη όσων δεν παραδόθηκαν στους Γερμανούς στην αρχή και στη συνέχεια με τη δημιουργία Οργάνωσης με παγκρήτια δικτύωση.
Η ίδρυση της Οργάνωσης αυτής αποφασίστηκε σε σύσκεψη οκτώ αξιωματικών στις 3 Αυγούστου 1941 στους Φιλίππους Μονοφατσίου, με την υπογραφή του πρωτοκόλλου της Κρητικής Εθνικής Επαναστατικής Επιτροπής (ΚΕΕΕ), με αρχηγό τον Αλέξανδρο Ραπτόπουλο. Το τέλος του σπουδαίου αυτού Βιαννίτη γράφτηκε στις φυλακές της Αγυιάς Χανίων, όπου μετά από φριχτά βασανιστήρια, μαζί με έναν ακόμη φλογερό πατριώτη από την Κάτω Βιάννο, τον ανθυποκτηνίατρο Μανώλη Σταματουλάκη, εκτελέστηκαν στις 3 Σεπτεμβρίου 1942. Ο σπόρος της αντίστασης όμως είχε ήδη φυτρώσει και ο ένας μετά τον άλλον οι Βιαννίτες ανέβηκαν στο βουνό. Εν τω μεταξύ, στην περιοχή είχαν έρθει και οι αντάρτικες ομάδες των Μανώλη και Ζαχαρία Μπαντουβά, οι οποίες ενώθηκαν και αποτέλεσαν ενιαία αντάρτικη δύναμη υπό την καθοδήγηση του Ε.Α.Μ., ενώ αρχηγός ορίστηκε ο καπετάν Μανώλης Μπαντουβάς. Βρισκόμαστε στο τέλος του πολέμου και οι Γερμανοί έχουν εγκαταστήσει ένα φυλάκιο στο ορεινό και πανέμορφο χωριό Σύμη. Αναίτια, όπως υποστηρίζουν οι περισσότεροι εκ των πρωταγωνιστών, ο καπετάν Μανώλης Μπαντουβάς έδωσε εντολή να εξουδετερωθεί το φυλάκιο αυτό.
Το ημερολόγιο έγραφε 9 Σεπτεμβρίου 1943, όταν ο καπετάν Μανώλης Μπαντουβάς και παρά τη σθεναρή αντίθεση της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας του Ε.Α.Μ., αποφάσισε την εκτέλεση των δυο Γερμανών στρατιωτών του φυλακίου. Η «περίεργη» αυτή απόφαση αποδείχτηκε καθοριστική για τις μετέπειτα εξελίξεις. Ο Γερμανός στρατηγός, διοικητής Φρουρίου Κρήτης,Μίλερ, σε διαταγή του προς τις στρατιωτικές δυνάμεις που εστάλησαν στη Βιάννο, αναφέρει: «Καταστρέψατε την επαρχία Βιάννου, εκτελέσατε πάραυτα, χωρίς διαδικασία, τους άρρενες που είναι πάνω από 16 ετών και όλους όσους συλλαμβάνονται στην ύπαιθρο ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας». Εκτελώντας τη διαταγή του αιμοσταγούς Μίλερ, στις 12 του ίδιου μήνα, ένας γερμανικός λόχος κινήθηκε προς τη Σύμη για να πάρει εκδίκηση για τους δυο Γερμανούς που εκτελέστηκαν.
Οι αντάρτες, που περίμεναν μια τέτοια εξέλιξη, είχαν πιάσει θέσεις μάχης στο στενό πέρασμα «Κορνιαχτός». Η πανωλεθρία των Γερμανών ήταν προδιαγεγραμμένη και πολλοί απ’ όσους έζησαν τα γεγονότα θεωρούν ότι η ενέργεια του καπετάν Μπαντουβά αλλά και η «αφέλεια» με την οποία κινήθηκε ο γερμανικός λόχος προδίδουν προβοκάτσια οργανωμένη από τους Συμμάχους, ώστε να δοθεί η αφορμή για να «καθαρίσει» το τοπίο από τις δυνάμεις του Ε.Α.Μ. και του Ε.Λ.Α.Σ. «Είναι αδιανόητο», γράφει ο αείμνηστος Γιάννης Κοντάκης, συνταγματάρχης ε.α., διοικητής του Εφεδρικού Ε.Λ.Α.Σ., «ο αρτιότερος στρατός της εποχής εκείνης, ο γερμανικός, να διέρχεται την κοιλάδα, χωρίς καν να παίρνει τις στοιχειώδεις προφυλάξεις». Τα γεγονότα που ακολούθησαν είναι αδύνατο να περιγραφούν. Τότε οι Βιαννίτες θυμήθηκαν την απειλή του περιβόητου Χάρτμαν, που είπε σε ομοχώριούς τους που είχαν συλληφθεί απ’ αφορμή το σαμποτάζ που είχε γίνει τον Ιούλιο του 1943 στο αεροδρόμιο του Καστελλίου: «Θα την κάψω τη Βιάννο, γιατί υπάρχει εκεί οργανωμένη αντίσταση και υποθάλπουν αντάρτες και Άγγλους και γιατί είναι φωλιά ανταρτών τα βουνά της». Πολυπληθείς γερμανικές δυνάμεις κινήθηκαν από το Ηράκλειο προς τη Βιάννο.
Η 14η Σεπτεμβρίου είναι ημέρα αποφράδα για τα χωριά της Βιάννου, τα οποία, όπως προαναφέρθηκε, οι κατακτητές διέλυσαν (κυριολεκτικά) και, αμέσως μετά τις μαζικές εκτελέσεις, αφού τα λεηλάτησαν, τους έβαλαν φωτιά. Τριακόσιοι εξήντα ένας (361) πατριώτες στήθηκαν στα εκτελεστικά αποσπάσματα και αν σ’ αυτούς προστεθούν και όσοι έπεσαν στα πεδία των μαχών, ο αριθμός των θυσιασθέντων φτάνει στους 461! Οι γυναίκες των εκτελεσθέντων, τραγικά θύματα της ναζιστικής θηριωδίας, έσκαβαν με τα νύχια τους για να θάψουν τους νεκρούς τους και να αποτρέψουν τις… ορέξεις των ορνέων που καιροφυλακτούσαν. Στις πόρτες των σπιτιών υπήρχαν τόσοι σταυροί, όσοι ήταν και οι εκτελεσθέντες της οικογένειας. Όπως προαναφέρθηκε, αμέσως μετά τις εκτελέσεις ακολούθησε ανηλεής λεηλασία στα πολύτιμα αντικείμενα των θυμάτων και κατόπιν έβαλαν φωτιά. Έκτοτε, τα χωριά της Βιάννου λέγονται και «Καϋμένα Χωριά». Οι αδίστακτοι κατακτητές, που διψούσαν για αίμα και εκδίκηση, δεν αρκέστηκαν σ’ αυτά.
Θα ήταν άδικο ωστόσο αν δεν αναφέρουμε τον πατριωτισμό των εκτελεσθέντων, που μπροστά στην κάννη των γερμανικών όπλων κανένας δε λιγοψύχησε, κανένας δε λιποτάκτησε. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις του Βασίλη Πνευματικάκη από το Βαχό, του Αποστόλη Βαρδάκηαπό τον Άγιο Βασίλειο, στην επίθεση που έκαμαν στους κατακτητές-δολοφόνους τους. Άξια μνείας είναι και τα ενθαρρυντικά λόγια και οι ζητωκραυγές για την πατρίδα του Βαχουδιανού Ηρακλή Πνευματικάκη, του Νίκου Τσαγκαράκη, των Μανώλη Μπαριτάκη και Νίκου Μαθιουδάκη από τα Αμιρά, του Στάθη Μάστορα στον Άγιο Βασίλειο, που έψαλε τον Εθνικό Ύμνο, όπως και τα λόγια «θάρρος, μπαμπά, για την πατρίδα πεθαίνουμε» της 17χρονης μαθήτριας Μαρίας Χ. Παπαδημητροπούλου προς τον πατέρα της, που τον έβλεπε δακρυσμένο γιατί σκεφτόταν το χαμό της κόρης του.
Την επομένη του Τιμίου Σταυρού, μάζεψαν στο ιστορικό κτίριο του Γυμνασίου Βιάννου 500 ακόμη πατριώτες, τους οποίους επρόκειτο να εκτελέσουν. Ωστόσο, μετά την παρέμβαση του Ερυθρού Σταύρου και του αρχιμανδρίτη και μετέπειτα αρχιεπισκόπου Κρήτης Ευγένιου Ψαλιδάκη, αποφεύχθηκαν τα χειρότερα. Οι βάρβαρες, άνανδρες και απάνθρωπες εκδηλώσεις των Γερμανών δεν περιγράφονται. Ενδεικτικά αναφέρονται ο φόνος με ξιφολόγχη των αδελφών Βαρδάκη στον Άγιο Βασίλειο, ο βασανισμός κατά την εκτέλεση των παιδιών του Βερβελάκη, το ξεκοίλιασμα της εγκύου Αικατερίνης Παπαδημητροπούλου στην Παναγία τη Λυγιά, ο φόνος της Συγγελάκη με το μικρό στην αγκαλιά της στο Λουτράκι, ο φόνος των αδελφών Παπαδάκη στην Πάνω Σύμη με την ανάπηρη μάνα στα χέρια τους, η εκτέλεση του ανάπηρου Γεωργίου Κοντάκη με ξιφολόγχη στο Κεφαλοβρύσι και η εκτέλεση του εξαετούς αγοριού (Συμβουλάκη) στην αγκαλιά του πατέρα του στη Λυγιά. Το Ολοκαύτωμα της Βιάννου αναγνωρίστηκε με καθυστέρηση από την πολιτεία και η 14η Σεπτεμβρίου είναι για το Δήμο Βιάννου «Τοπική Εορτή Εθνικής Σημασίας».
