Παράλληλα έχει προγραμματίσει μία σειρά άλλων συναφών δράσεων για τα έτη 2015-2016, με τη σύμπραξη τοπικών και εθνικών φορέων έρευνας, πολιτισμού και εκπαίδευσης, συσπειρώνοντας την αυτοδιοίκηση, φορείς, επαγγελματίες και πολίτες γύρω από την κληρονομία τούτης της πόλης.
Το Ναυπλιακό Ίδρυμα Ιστορικής Έρευνας «Ιωάννης Καποδίστριας» του Δήμου Ναυπλιέων έχει σκοπό την ανάδειξη και την κατανόηση της ιστορίας τής πόλης και της ευρύτερης περιοχής της μέσα από δράσεις ανοιχτές στο ευρύ κοινό, Ναυπλιώτες και επισκέπτες.
Η ιστορία του Ναυπλίου στήνει το σκηνικό μιας άλλης εποχής, προσδίδει ποιότητα στην καθημερινότητα των κατοίκων και αποτελεί διαχρονική πηγή πολιτιστικής δραστηριότητας.
Το Ίδρυμα «Ιωάννης Καποδίστριας» μας καλεί να την γνωρίσουμε, να την σεβαστούμε και να την αναδείξουμε σε μοχλό ανάπτυξης.
Στ’ Ανάπλι, με την πλούσια ιστορική του στρωματογραφία και την εναλλαγή των ξένων κυριαρχιών από τον 13º αιώνα έως το 1822, οι Βενετοί ήταν εκείνοι που άφησαν πιο εντυπωσιακά τα χνάρια τους στον τόπο, κατά την πρώτη (1389-1540) και κυρίως κατά τη δεύτερη (1686-1715) περίοδο της βενετοκρατίας.Α΄ Βενετοκρατία, 1389-1540
Ψηλά, στον μυχό της Αδριατικής, η Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας, ξαπλωμένη πάνω στα 118 νησιά της, ατενίζει προς την Ανατολή εποφθαλμιώντας τα εδάφη της διαμελισμένης πια βυζαντινής αυτοκρατορίας. Η Βενετία παίρνει το Ναύπλιο από τους Φράγκους έναντι οικονομικού ανταλλάγματος· έτσι ειρηνικά αρχίζει το 1389 η πρώτη Βενετοκρατία για 150 χρόνια.
Οι Βενετοί οργάνωσαν τον τόπο διοικητικά και στρατιωτικά, διόρισαν διοικητή, εγκατέστησαν Λατίνο επίσκοπο, τοποθέτησαν μόνιμο σώμα μισθοφόρων, καθώς και τους περίφημους stradioti (ελαφρύ ιππικό). Δημιούργησαν την κάτω πόλη και την οχύρωσαν με τείχη και προμαχώνες. Η τειχισμένη πόλη επικοινωνούσε με την ενδοχώρα από την Πύλη της Ξηράς.
Τότε κατασκευάστηκε ο προμαχώνας Πέντε Αδέλφια, που σώζεται μέχρι σήμερα, και το θαλασσόκαστρο Μπούρτζι, επάνω στη νησίδα των Αγίων Θεοδώρων. Μια χοντρή αλυσίδα ένωνε το Μπούρτζι με την απέναντι ακτή των Πέντε Αδελφιών, εμποδίζοντας την είσοδο των πολεμικών καραβιών στο λιμάνι από το μοναδικό βαθύ σημείο πρόσβασης.
Α΄ Οθωμανική περίοδος, 1540-1686
Παρά τις οχυρώσεις, τα οθωμανικά στρατεύματα κατέλαβαν τ’ Ανάπλι το 1540, και έμειναν 146 χρόνια. Το Ναύπλιο συνέχισε να είναι η πρώτη πόλη του Μοριά, κέντρο του εισαγωγικού και εξαγωγικού εμπορίου, με ανθηρή αγορά, και ονομαστά εργαστήρια αγιογραφίας.
Β΄ Βενετοκρατία, 1686-1715
Προς τα τέλη του 17ου αι. άλλος ένας βενετοτουρκικός πόλεμος έχει αρχίσει. Τον Ιούνιο του 1684 η περήφανη βενετική Αρμάδα, με επικεφαλής τον αρχιστράτηγο Φραγκίσκο Μοροζίνη, κίνησε για το Λεβάντε και νικηφόρα κατέπλευσε και ξαναπήρε τ’ Ανάπλι, τον Σεπτέμβριο του 1686. Στη δεύτερη αυτή περίοδο βραχύβιας βενετικής κυριαρχίας, το Ναύπλιο, η Napoli di Romania, έγινε η πρωτεύουσα όλου του Βασιλείου του Μοριά, του Regno di Morea.
Οι Βενετοί έριξαν και πάλι το βάρος στις οχυρώσεις. Ξεκίνησαν με εντατικούς ρυθμούς το 1711 την κατασκευή ενός αμυντικού φρουρίου, με μορφή επιθετική και τέλεια οργάνωση, στο γυμνό ως τότε Παλαμήδι, με την επίβλεψη έμπειρων μηχανικών, του Δαλματού Giaxich και του Γάλλου Lasalle (Σάλλα στα ελληνικά).
Το 1713, στη σημερινή πλατεία Συντάγματος, ο Βενετός προβλεπτής Αυγουστίνος Σαγρέδος ανήγειρε τη μεγαλοπρεπή Αποθήκη του Στόλου, το σημερινό Αρχαιολογικό Μουσείο. Η πλατεία, σχεδιασμένη σε ιταλικά πρότυπα, αποτελούσε το κέντρο της πόλης. Οι Βενετοί βελτίωσαν το υδρευτικό σύστημα με υδραγωγείο και κρήνες. Ξεκίνησαν την αποτύπωση του χώρου και την απογραφή ανθρώπων και ιδιοκτησιών, ολοκληρώνοντας το πρώτο και μοναδικό Κτηματολόγιο όλης της επαρχίας, το Catastico Particolare, που ευτυχώς διασώθηκε. Χτίστηκαν νέες εκκλησίες, όπως ο Άγ. Σπυρίδωνας και ο Άγ. Νικόλαος στο λιμάνι.
1715: Το τέλος μιας εποχής
(Β’ Οθωμανική περίοδος, 1715-1822)
Μια μέρα γεναριάτικη του 1715, ένα καράβι βενετσιάνικο άραξε στο λιμάνι τ’ Αναπλιού και μαζί με τα εμπορεύματα έφερε το κακό μαντάτο: Η Υψηλή Πύλη από τις αρχές Δεκέμβρη του 1714 είχε και επίσημα πλέον κηρύξει τον πόλεμο στη Βενετία· έναν ακόμα βενετοτουρκικό πόλεμο…
Αναβρασμός επικρατεί στον εμπορικό κόσμο τ’ Αναπλιού. Καράβια βενετσιάνικα, γαλλικά, αγγλικά, ολλανδικά, φτάνουν το ένα μετά το άλλο στα λιμάνια της Πάτρας και τ’ Αναπλιού, φορτώνουν εμπορεύματα και, με τη συνοδεία καραβιών της Αρμάδας ως τα Ιόνια νησιά, συνεχίζουν για τα ιταλικά λιμάνια. Μέρα με τη μέρα τα εργαστήρια τ’ Αναπλιού αδειάζουν από τα εμπορεύματά τους.
Παρά τις οχυρώσεις, τα οθωμανικά στρατεύματα κατέλαβαν τ’ Ανάπλι το 1540, και έμειναν 146 χρόνια. Το Ναύπλιο συνέχισε να είναι η πρώτη πόλη του Μοριά, κέντρο του εισαγωγικού και εξαγωγικού εμπορίου, με ανθηρή αγορά, και ονομαστά εργαστήρια αγιογραφίας.
Β΄ Βενετοκρατία, 1686-1715
Προς τα τέλη του 17ου αι. άλλος ένας βενετοτουρκικός πόλεμος έχει αρχίσει. Τον Ιούνιο του 1684 η περήφανη βενετική Αρμάδα, με επικεφαλής τον αρχιστράτηγο Φραγκίσκο Μοροζίνη, κίνησε για το Λεβάντε και νικηφόρα κατέπλευσε και ξαναπήρε τ’ Ανάπλι, τον Σεπτέμβριο του 1686. Στη δεύτερη αυτή περίοδο βραχύβιας βενετικής κυριαρχίας, το Ναύπλιο, η Napoli di Romania, έγινε η πρωτεύουσα όλου του Βασιλείου του Μοριά, του Regno di Morea.
Οι Βενετοί έριξαν και πάλι το βάρος στις οχυρώσεις. Ξεκίνησαν με εντατικούς ρυθμούς το 1711 την κατασκευή ενός αμυντικού φρουρίου, με μορφή επιθετική και τέλεια οργάνωση, στο γυμνό ως τότε Παλαμήδι, με την επίβλεψη έμπειρων μηχανικών, του Δαλματού Giaxich και του Γάλλου Lasalle (Σάλλα στα ελληνικά).
Το 1713, στη σημερινή πλατεία Συντάγματος, ο Βενετός προβλεπτής Αυγουστίνος Σαγρέδος ανήγειρε τη μεγαλοπρεπή Αποθήκη του Στόλου, το σημερινό Αρχαιολογικό Μουσείο. Η πλατεία, σχεδιασμένη σε ιταλικά πρότυπα, αποτελούσε το κέντρο της πόλης. Οι Βενετοί βελτίωσαν το υδρευτικό σύστημα με υδραγωγείο και κρήνες. Ξεκίνησαν την αποτύπωση του χώρου και την απογραφή ανθρώπων και ιδιοκτησιών, ολοκληρώνοντας το πρώτο και μοναδικό Κτηματολόγιο όλης της επαρχίας, το Catastico Particolare, που ευτυχώς διασώθηκε. Χτίστηκαν νέες εκκλησίες, όπως ο Άγ. Σπυρίδωνας και ο Άγ. Νικόλαος στο λιμάνι.
1715: Το τέλος μιας εποχής
(Β’ Οθωμανική περίοδος, 1715-1822)
Μια μέρα γεναριάτικη του 1715, ένα καράβι βενετσιάνικο άραξε στο λιμάνι τ’ Αναπλιού και μαζί με τα εμπορεύματα έφερε το κακό μαντάτο: Η Υψηλή Πύλη από τις αρχές Δεκέμβρη του 1714 είχε και επίσημα πλέον κηρύξει τον πόλεμο στη Βενετία· έναν ακόμα βενετοτουρκικό πόλεμο…
Αναβρασμός επικρατεί στον εμπορικό κόσμο τ’ Αναπλιού. Καράβια βενετσιάνικα, γαλλικά, αγγλικά, ολλανδικά, φτάνουν το ένα μετά το άλλο στα λιμάνια της Πάτρας και τ’ Αναπλιού, φορτώνουν εμπορεύματα και, με τη συνοδεία καραβιών της Αρμάδας ως τα Ιόνια νησιά, συνεχίζουν για τα ιταλικά λιμάνια. Μέρα με τη μέρα τα εργαστήρια τ’ Αναπλιού αδειάζουν από τα εμπορεύματά τους.
Όσοι από τους κατοίκους μπορούν, εγκαταλείπουν τα σπίτια τους και αναχωρούν για πόλεις της Ιταλίας. Εφτά μόλις μέρες κράτησε ο πόλεμος γύρω από το απόρθητο κάστρο του Παλαμηδιού· κι ύστερα η πόλη έπεσε στα χέρια των Οθωμανών με προδοσία από τον Σάλλα, τον Γάλλο μηχανικό που το είχε φτιάξει και γνώριζε καλά τα μυστικά του. Όσοι από τους κατοίκους γλίτωσαν και έμειναν στην πόλη σήκωσαν μεγάλο ανάθεμα μπροστά στην εκκλησιά του Άη-Νικόλα και όποιος περνούσε από ’κει, για καιρό μετά, έριχνε μια πέτρα και έφτυνε στο σωρό λέγοντας: «Ανάθεμα του Σάλλα που βούλωσε τα τόπια».
