Ο άνθρωπος σπρώχνει τον πλανήτη στο έκτο κύμα μαζικής εξαφάνισης ειδών

 Ακόμα και με τις πιο συντηρητικές εκτιμήσεις, δεν χωράει πλέον αμφιβολία ότι ο πλανήτης εισέρχεται σε μια περίοδο μαζικής εξαφάνισης ειδών που δεν έχει προηγούμενο τα τελευταία 65 εκατομμύρια χρόνια, από τότε που εξαφανίστηκαν οι δεινόσαυροι, προειδοποιεί ακόμα μια μελέτη.

Το έκτο κύμα

Μεταξύ των οικολόγων και των παλαιοντολόγων υπάρχει σήμερα μια γενική ομοφωνία ότι ο άνθρωπος σπρώχνει τον πλανήτη στο έκτο κύμα μαζικής εξαφάνισης ειδών. Η νέα μελέτη επιχειρεί να πείσει όσους αμφιβάλλουν ότι δεν πρόκειται για σενάριο καταστροφολογίας που βασίζεται σε υπερβολικές εκτιμήσεις.

Τα ανησυχητικά ευρήματα, τα οποία δημοσιεύονται στην επιθεώρηση «Science Advances», «δείχνουν χωρίς σημαντικό περιθώριο αμφιβολίας ότι περνάμε σήμερα στο έκτο συμβάν μαζικής εξαφάνισης» λέει ο Πολ Έρλικ, καθηγητής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ. Η ανάλυση της ομάδας του δείχνει ότι ο ρυθμός εξαφάνισης ειδών είναι σήμερα τουλάχιστον 100 φορές μεγαλύτερος από ό,τι θα ήταν χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση.

Ο ρυθμός

Η αλήθεια είναι ότι είναι δύσκολο να εκτιμήσει κανείς τον μέσο ρυθμό εξαφάνισης ειδών στα 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια της ιστορίας της Γης, δεδομένου ότι το μόνο που γνωρίζουμε προέρχεται από το αρχείο των απολιθωμάτων, το οποίο μπορεί να είναι αποσπασματικό.

Οι συντάκτες της νέας μελέτης βασίστηκαν εσκεμμένα σε μια εκτίμηση για τον μέσο ρυθμό εξαφάνισης που αφορά τα σπονδυλωτά ζώα -τα ζώα με ραχοκοκαλιά- και υπερβαίνει κατά δύο φορές άλλες εκτιμήσεις. Η εκτίμηση προέρχεται από προηγούμενη μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2011 στο περιοδικό Nature και έδειχνε ότι, σε κανονικές συνθήκες, περίπου δύο εξαφανίσεις ειδών συμβαίνουν ανά 10.000 είδη σπονδυλωτών ανά αιώνα.

Για να υπολογίσουν τον τρέχοντα ρυθμό εξαφάνισης, οι ερευνητές αξιοποίησαν δεδομένα της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN), τον οργανισμό που εκδίδει την επίσημη Κόκκινη Λίστα των απειλούμενων ειδών. Τα στοιχεία δείχνουν ότι, από το 1900 έως σήμερα έχουν εξαφανιστεί σχεδόν 500 σπονδυλόζωα, συγκριτικά με τα εννέα που θα περίμενε κανείς με βάση τον μέσο όρο. Και οι απώλειες είναι συγκρίσιμες με αυτές που εκτιμώνται για τα πέντε προηγούμενα κύματα μαζικής εξαφάνισης, από τα οποία το τελευταίο ήταν αυτό που τερμάτισε το βασίλειο των δεινοσαύρων. «Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν παραδείγματα ζώων που είναι ουσιαστικά ζωντανοί νεκροί» σχολιάζει ο Δρ Έρλικ. «Θέλουμε να τονίσουμε ότι οι υπολογισμοί μας πιθανότατα υποτιμούν τη σοβαρότητα της κρίσης, αφού στόχος μας ήταν να θέσουμε ένα ρεαλιστικό κατώτατο όριο για τις επιπτώσεις του ανθρώπου στη βιοποικιλότητα» τονίζει η ομάδα του.

Πράγματι, έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2014 στο Science και εξέταζε και τα αγγειόσπερμα και κωνοφόρα φυτά εκτός από τα σπονδυλόζωα κατέληγε στην εκτίμηση ότι ο σημερινός ρυθμός εξαφάνισης είναι 1.000 φορές πάνω από το κανονικό. Η νέα, πιο συντηρητική μελέτη αναγνωρίζει πάντως ότι υπάρχουν περιθώρια να ανακοπεί η επικείμενη καταστροφή, αρκεί να υπάρξουν «ταχείες και ενισχυμένες προσπάθειες για την προστασία των ήδη απειλούμενων ειδών και την ελάφρυνση των πιέσεων στους πληθυσμούς τους, και ιδιαίτερα την απώλεια βιοτόπων, την υπερεκμετάλλευση με στόχο το οικονομικό όφελος και την κλιματική αλλαγή».