Ο καθηγητής Ανδρέας Ανδρεάδης, γράφει: «Η κερδοσκοπική περίοδος, ήτις ήρξατο αναπτυσσομένη μεσούντος του 1823 […] ιδιάζον χαρακτηριστικόν έχει την ακράτητον ροπήν προς δάνεια ξένων κρατών, και δη κρατών μη επισήμως ανεγνωρισμένων, οία ήσαν λ.χ. τότε η Βραζιλία, η Χιλή, η Κολομβία κτλ. Δάνειον λοιπόν συναπτόμενον υπό λαού, ου τα κατορθώματα ελάμπρυνε και απαράμιλλος προπατορική αίγλη, δεν ήτο δυνατόν η να στεφθή υπό πλήρους επιτυχίας». Είναι όμως χαρακτηριστικό, από τον πίνακα των δανείων που παραθέτει ο Ανδρεάδης και που εκδόθηκαν εκείνη την περίοδο για λογαριασμό διαφόρων κρατών, ότι η Ελλάδα δανείστηκε με τους χειρότερους όρους.
Τα λεγόμενα «δάνεια της ανεξαρτησίας»
Τα λεγόμενα «δάνεια της ανεξαρτησίας», όπως ονομάστηκαν αυτά που πήρε τότε η επαναστατημένη Ελλάδα από την Αγγλία, ήταν δύο: το ένα, του 1824, ονομαστικής αξίας 800.000 λιρών, και το άλλο, του 1825, ονομαστικής αξίας 2.000.000 λιρών.
Τα δάνεια αυτά, που στάθηκαν η απαρχή της οικονομικής υποτέλειας της Ελλάδας στους ξένους, πραγματοποιήθηκαν όχι μονάχα με όρους τοκογλυφικούς, τέτοιους που ξεπερνούσαν τη βουλιμία όποιου Σάιλοκ, μα και σπαταλήθηκαν σχεδόν ολόκληρα όχι στον αγώνα ενάντια στον Τούρκο δυνάστη, παρά στον εμφύλιο πόλεμο.
Είναι χαρακτηριστικό ότι με την προοπτική της διανομής του πρώτου δανείου τερματίζεται ο πρώτος εμφύλιος πόλεμος και με την προοπτική του δεύτερου δανείου αρχίζει ο δεύτερος εμφύλιος.
Μάλιστα όλα αυτές οι ρεμούλες γίνονταν όταν το Μεσολόγγι προσπαθούσε να κρατηθεί όρθιο από τις επιθέσεις των Τούρκων, την έλλειψη πολεμοφοδίων, τη δίψα και την πείνα που τυραννούσε τους ελεύθερους πολιορκημένους, που τους έφτασε στο σημείο να τρώνε γάτες και σκυλιά και την ίδια στιγμή η ελληνική κυβέρνηση να μην έχει χρήματα για να αγοράσει τρόφιμα και να τα στείλει με τον στόλο στο πολιορκημένο Μεσολόγγι.
Τα λεγόμενα «δάνεια της ανεξαρτησίας», όπως ονομάστηκαν αυτά που πήρε τότε η επαναστατημένη Ελλάδα από την Αγγλία, ήταν δύο: το ένα, του 1824, ονομαστικής αξίας 800.000 λιρών, και το άλλο, του 1825, ονομαστικής αξίας 2.000.000 λιρών.
Τα δάνεια αυτά, που στάθηκαν η απαρχή της οικονομικής υποτέλειας της Ελλάδας στους ξένους, πραγματοποιήθηκαν όχι μονάχα με όρους τοκογλυφικούς, τέτοιους που ξεπερνούσαν τη βουλιμία όποιου Σάιλοκ, μα και σπαταλήθηκαν σχεδόν ολόκληρα όχι στον αγώνα ενάντια στον Τούρκο δυνάστη, παρά στον εμφύλιο πόλεμο.
Είναι χαρακτηριστικό ότι με την προοπτική της διανομής του πρώτου δανείου τερματίζεται ο πρώτος εμφύλιος πόλεμος και με την προοπτική του δεύτερου δανείου αρχίζει ο δεύτερος εμφύλιος.
Μάλιστα όλα αυτές οι ρεμούλες γίνονταν όταν το Μεσολόγγι προσπαθούσε να κρατηθεί όρθιο από τις επιθέσεις των Τούρκων, την έλλειψη πολεμοφοδίων, τη δίψα και την πείνα που τυραννούσε τους ελεύθερους πολιορκημένους, που τους έφτασε στο σημείο να τρώνε γάτες και σκυλιά και την ίδια στιγμή η ελληνική κυβέρνηση να μην έχει χρήματα για να αγοράσει τρόφιμα και να τα στείλει με τον στόλο στο πολιορκημένο Μεσολόγγι.
Το δεύτερο δάνειο: Μίζες, φιλοδωρήματα και κομπίνες με φόντο το Μεσολόγγι
Το δεύτερο δάνειο από τη Μεγάλη Βρετανία συνομολογήθηκε με τον τραπεζικό οίκο των αδελφών Ρικάρδο. Η διαχείρισή του, μάλιστα, σκανδαλωδώς παραδόθηκε στους τραπεζίτες που το εξέδωσαν. Η συμφωνία υπογράφηκε στις 7 Φεβρουάριου 1825.
Το ονομαστικό κεφάλαιο του δανείου ανερχόταν σε 2.000.000 λίρες στερλίνες και διαιρέθηκε σε 200.000 ομολογίες των 100 λιρών η καθεμία. Η έκδοση ορίστηκε στο 55,5% πάνω στην ονομαστική κάθε ομολογίας.
Δηλαδή, όποιος έδινε 59 λίρες έπαιρνε μια ομολογία αξίας 100 λιρών. Ετσι το καθαρό ποσό του δανείου που θεωρητικά θα έπαιρνε η ελληνική πλευρά ανερχόταν σε 1.100.000 λίρες στερλίνες.
Τα χρήματα όμως που έφτασαν στην ελληνική διοίκηση ήταν μόλις 33.713 λίρες σε μετρητά και 65.986 λίρες σε εφόδια. Πού πήγαν τα υπόλοιπα;
Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές:
1) 64.000 λίρες πήγαν στις τσέπες των τραπεζιτών, που εξέδωσαν το δάνειο, για μεσιτικά και άλλα έξοδα.
2) 200.000 λίρες κρατήθηκαν προκαταβολικά για τόκους δυο χρόνων και χρεολύσια.
3) 160.000 λίρες πήγαν στο ναύαρχο Κόχραν και σε Αγγλους ναυπηγούς για παραγγελία ατμοκίνητων πλοίων.
4) 156.990 λίρες στάλθηκαν στην Αμερική για να ναυπηγηθούν δυο φρεγάδες.
5) 11.000 λίρες πήρε «φιλοδώρημα» ο πρόεδρος του Αγγλοελληνικού κομιτάτου του Λονδίνου, σερ Τζον Μπόουριγκ.
6) 15.108 λίρες που δόθηκαν στον συνταγματάρχη και ιστορικό Γκόρντον για να τις χρησιμοποιήσει κατά την κρίση του στην Ελλάδα.
7) 2.695 λίρες πήγαν στην τσέπη του έμπορα Λονδίνου Ιωάννη Μαυροκορδάτου
8) 7.500 λίρες διατέθηκαν για ν' αγοραστούν μετοχές για λογαριασμό του ελληνικού κράτους, αλλά αργότερα διατυπώθηκε η κατηγορία ότι κατέληξαν στις τσέπες των Ελλήνων διαπραγματευτών, δηλαδή του Ιωάννη Ορλάνδου και του Ανδρέα Λουριώτη.
9) 113.000 λίρες διατέθηκαν για την αγορά μετοχών του πρώτου δανείου, που η τιμή τους στο χρηματιστήριο είχε ξεπέσει. Πωλούνταν στο 22% της αξίας τους, μα οι δύο Ελληνες διαπραγματευτές τις χρέωσαν στην κυβέρνηση με 54 και 55%. Τη διαφορά κατηγορήθηκαν ότι την οικειοποιήθηκαν οι ίδιοι.
10) 6.716 λίρες διατέθηκαν για ατομικά έξοδα του Ορλάνδου και του Λουριώτη.
Κι όλα αυτά συνέβαιναν τη στιγμή που η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε χρήματα ν' αγοράσει αρκετά τρόφιμα για να τα στείλει στο πολιορκημένο Μεσολόγγι, με αποτέλεσμα τα όσα τραγικά συνέβησαν εκεί τόσο κατά τη διάρκεια της πολιορκίας όσο και κατά την έξοδο.
