Δυο λόγια για τον μύθο
Μετά τη μητροκτονία του Ορέστη τα τραγικά παιδιά της Κλυταιμνήστρας προσπαθούν να ξεφύγουν, ενώ η βία κυριαρχεί παντού. Στην παρηκμασμένη Αθήνα του Πελοποννησιακού πολέμου ο Ευριπίδης μιλά για τη δημοκρατία που φθίνει και πειραματίζεται πάνω στα όρια της τραγωδίας.
«Η σημερινή μέρα είναι πολύ κρίσιμη για μας, γιατί σήμερα θα αποφασίσουν οι πολίτες με ψήφο, αν θα μας λιθοβολήσουν και τον ένα και τον άλλο, ή αν θα μας κόψουν το κεφάλι»
Ο Δημήτρης Λάλος που ερμηνεύει τον Ορέστη μιλά στην Εριφύλη Μαρωνίτη για το τί συμβολίζει ο ήρωας που υποδύεται, κατά πόσο θα μετρούσαν οι αρετές του στους σημερινούς δύσκολους καιρούς, αν και πώς `μιλά' στους θεατές το ήθος του Ορέστη
Ο Ορέστης, φονιάς της μάνας του και μορφή αμφιλεγόμενη;
"Ο 'θεϊκός', όπως αναφέρει τον Ορέστη στην Οδύσσεια ο Όμηρος, είναι μια αμφιλεγόμενη φιγούρα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Τυραννοκτόνος και εκδικητής κατά τον Σοφοκλή, φονιάς της μητέρας του και εγκληματίας κατά τον Ευριπίδη. Αυτός είναι που κλείνει τον κύκλο του αίματος. Έτσι όταν τον συναντάμε στο έργο του Ευριπίδη είναι έξι μέρες μετά τον φόνο της μητέρας του. Οι Ερυνίες -οι τρομερές αυτές θεές των τύψεων- τον κατατρέχουν ενώ αυτός μάταια ζητά τη βοήθεια του Απόλλωνα- που κατά τα λεγόμενα του Ορέστη τον είχε άλλωστε διατάξει να σκοτώσει την μάνα του. Όλο το Αργος είναι εναντίον του, όλοι θέλουν να πεθάνει".
Διέξοδο στο αδιέξοδο;
Ο Ορέστης διαπραγματεύεται στην εκκλησία του Δήμου λέγοντας ότι εκδικήθηκε τον θάνατο του πατέρα του, που τον σκότωσε η μητέρα του με τον φίλο της τον Αίγισθο, και ότι αυτό είναι ένα μάθημα για όλη την Ελλάδα. Το μόνο που καταφέρνει όμως είναι να διαλέξει ανάμεσα στο να κρεμαστεί ή να σκοτωθεί μόνος του με ξίφος.
Μέσα σε αυτή την αναταραχή Ορέστης, Ηλέκτρα και Πυλάδης αποφασίζουν να σκοτώσουν την Ελένη για τα κακά που έφερε στον κόσμο και όποιον βρεθεί μπροστά τους βάζοντας φωτιά στο σπίτι του πατέρα τους του Αγαμέμνονα. Έτσι σαν ¨τρομοκράτες” ετοιμάζονται να βάλουν μπρος το αιματηρό τους σχέδιο όταν ως από μηχανής θεός εμφανίζεται ο Απόλλων και επαναφέρει τα πάντα σε τάξη.
Εκδικητής, τρομοκράτης ή αδικημένος;
Αναλογιζόμενος λοιπόν όλα αυτά πολλές είναι οι φορές που αναρωτιέμαι ποιος είναι ο Ορέστης και ποιό το ήθος του. Είναι εκδικητής, τρομοκράτης, αδικημένος ή ένας παράφρων που σκότωσε τη μάνα του και είναι έτοιμος να συνεχίσει τους φόνους μέχρι τελικής πτώσεως; Ένας πολύπλευρος χαρακτήρας , διαχρονικός και επίκαιρος από τον οποίο μπορούμε να αντλήσουμε αρετές και λάθη που αρμόζουν για την κάθε εποχή. Το χρήσιμο και το αναγκαίο σε κάθε εποχή όμως φαίνεται και να αλλάζει αλλά και να παραμένει το ίδιο.
Το ήθος κατά τον Αριστοτέλη προέρχεται από την λέξη 'έθος' δηλαδή εθισμός. Ήθος λοιπόν είναι ο εθισμός που αναπτύσσουμε για παράδειγμα σε μικρές πράξεις δικαιοσύνης έτσι ώστε να είσαι πραγματικά δίκαιος όταν έρθει η μεγάλη στιγμή. Αυτό είναι αρετή.
Εριφύλη Μαρωνίτη
