Η «Ελιά της Όρσας»: Ένα δέντρο 2500 ετών που επιβιώνει από τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας μέχρι σήμερα

 Στη Σαλαμίνα, στην Κοινότητα Αιαντείου, υπάρχει μια γέρικη, πολύ μεγάλη ελιά, γνωστή ως «Ελιά της Όρσας». Πρόσφατα το δέντρο χρονολογήθηκε από τους ειδικούς του Ινστιτούτου Klorane, στα πλαίσια της αναζήτησης και βράβευσης των αρχαίων ελαιοδένδρων στην Ελλάδα, οι οποίοι υπολόγισαν πως η ηλικία του είναι 2.500 χρόνια. Πρόκειται για τον μοναδικό ζωντανό οργανισμό που επιβιώνει από τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας μέχρι σήμερα!

H προφορική παράδοση αναφέρει ότι η φύτευσης του δέντρου έγινε από τον Πεισίστρατο ή κατόπιν, έστω, εντολής του, όπως αποδεικνύεται από τη χρονολόγησή του, που συμπίπτει με την εποχή φύτευσης του αθηναϊκού ελαιώνα. Η Αττική δεν είχε δέντρα, ήταν χέρσα. Ο Πεισίστρατος επέβαλε δια νόμου το 540 π.Χ. να φυτέψει κάθε Αθηναίος ελιές, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός ελαιώνα, που αποτελούνταν από τουλάχιστον 50.000 ελαιόδεντρα, ίσως ακόμα και 150.000.

Ο Πεισίστρατος είχε καταγωγή από την Σαλαμίνα. Ανήκε στο γένος των Φιλαϊδών. Ο Φιλαίος ήταν είτε γιος ή εγγονός του Αίαντα και, μαζί με τον Ευρισάκη, παρέδωσε τη Σαλαμίνα στους Αθηναίους, με αντάλλαγμα τον τίτλο του Αθηναίου πολίτη και πήγε να ζήσει στη Βραυρώνα. Η Σαλαμίνα, πρέπει και αυτή να είχε μεγάλη παραγωγή λαδιού, γεγονός που συμπεραίνουμε από την ύπαρξη πάρα πολλών ελαιοτριβίων, σε έναν τόσο μικρό τόπο.

(Ακόμα και σήμερα διαθέτει αρκετά λιοστάσια και τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια επιστροφή στην αξιοποίησή τους, ίσως και λόγω της Κρίσης.)

Η ακμή της Αθήνας ξεκίνησε με τη μεγάλη παραγωγή λαδιού, υπάρχουν μάλιστα και μύθοι για το ποιος ανακάλυψε τον τρόπο να βγάζουν το λάδι από την ελιά, γιατί δεν είναι αυτονόητο, θέλει ολόκληρη τεχνολογία. Πολύ ωραία είναι η ιστορία του Κέκροπα, του μυθικού βασιλιά των Αθηνών, που ήταν μισός φίδι, μισός άνθρωπος και συνδέεται μυθολογικά με την Αίγυπτο, ο οποίος ήταν ο κριτής του αγώνα ανάμεσα στην Αθηνά και τον Ποσειδώνα και θεωρείται ότι έδειξε στους Αθηναίους την καλλιέργεια της ελιάς.