Του Γιάννη Λακούτση
Χάνονται το ένα μετά το άλλο, τα πλέον αξιόλογα αρχιτεκτονικά κτίρια και μαζί η ιστορική μνήμη της πόλης. Χάνονται, χωρίς να έχει προηγηθεί συστηματική διερεύνηση εναλλακτικών προτάσεων. Μετά την παύση λειτουργίας τους, αφήνονται απροστάτευτα, ώσπου να έρθει η απαξίωσή τους από το κοινό, χαρακτηρίζοντας τα ως εστίες μόλυνσης.
«Ο πανέμορφος οικιστικός ιστός της Ερμιονικής χερσονήσου, με τις σοφά κτισμένες κατοικίες με τις κεραμοσκεπές και τις στέρνες τους, άρχισε να παραχωρεί τη θέση του σε πολυώροφες άτεχνες οικοδομές από μπετόν, σε πείσμα της ομορφιάς που αναδείκνυαν, οι συλλεκτικές πλέον, προπολεμικές φωτογραφίες. Ο Απόστολος Γκάτσος προέβλεψε και πάλι το μέγεθος του προβλήματος που θα ακολουθούσε. Με προσωπικές του παραστάσεις σε πολιτικά πρόσωπα της εποχής πέτυχε το 1975 να εντάξει την περιοχή των Μανδρακιών στην προστασία της νομοθεσίας που αφορούσε τους παραδοσιακούς οικισμούς…» ( στην Ερμιόνη άλλοτε και τώρα τχ.14)
Και ενώ οι μπουλντόζες ζεσταίνονται, ο πνευματικός κόσμος, λέμε τώρα, της Ερμιόνης, σιωπά επιδεικτικά. Την επόμενη ημέρα τα κροκοδείλια δάκρυα πάνω στα ερείπια, θα περισσέψουν.
Με αυτόν τον τρόπο σημαντικά κτίρια, με ιστορικές πολιτισμικές και αρχιτεκτονικές αξίες, εμφανίζονται προβληματικά και κατεδαφίζονται. Τη θέση τους παίρνουν, συνήθως, ακαλαίσθητες, βλαχομπαρόκ οικοδομές που διασφαλίζουν κέρδη, μολύνουν αισθητικά και υποβαθμίζουν την καθημερινότητα όλων. Ένα τέτοιο ιστορικό κτίριο, κατοικία του Σπυρίδωνα Μερκούρη, πρώτα και μετά του καθηγητή, ερευνητή και συγγραφέα, Απόστολου Γκάτσου, μέχρι το θάνατο του (2013), ένα κτίριο διπλής ιστορικής αξίας, που κατοικήθηκε ανελλιπώς από το 1856, τουλάχιστον, βγαίνει στο σφυρί.
Η οικογένεια Μερκούρη είχε καταγωγή από το Κερατσίνι και μέλη της είχαν πολεμήσει στην Επανάσταση του εικοσιένα. Ο Σπυρίδων Μερκούρης γεννήθηκε στην Ερμιόνη το 1856. Για 20 χρόνια παρέμεινε επικεφαλής του Δήμου Αθηναίων (1899-1914 και 1929-1934). Παππούς της Μελίνας, κόρης του δεύτερου γιου του Σταμάτη (1897), βουλευτή της ΕΔΑ και υπουργού. Ο πρώτος γιος του, Γεώργιος (1886), ήταν βουλευτής και αυτός και ιδρυτής του φασιστικού Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος, στη Κατοχή.
Η οικογένεια Μερκούρη είχε καταγωγή από το Κερατσίνι και μέλη της είχαν πολεμήσει στην Επανάσταση του εικοσιένα. Ο Σπυρίδων Μερκούρης γεννήθηκε στην Ερμιόνη το 1856. Για 20 χρόνια παρέμεινε επικεφαλής του Δήμου Αθηναίων (1899-1914 και 1929-1934). Παππούς της Μελίνας, κόρης του δεύτερου γιου του Σταμάτη (1897), βουλευτή της ΕΔΑ και υπουργού. Ο πρώτος γιος του, Γεώργιος (1886), ήταν βουλευτής και αυτός και ιδρυτής του φασιστικού Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος, στη Κατοχή.
Όταν ο Ερμιονίτης γιατρός Σπυρίδων Μερκούρης, βρίσκεται στην 4η θητεία του ως Δήμαρχος Αθηναίων (1913), το επιβλητικό σπίτι στα Μαντράκια, στο οποίο γεννήθηκε, ανήκει πλέον στον ναυτικό Θεοδόσιο Κοσμά -Γκάτσο, του οποίου το πέμπτο παιδί είναι ο Απόστολος. Ο Απόστολος Θεοδ. Γκάτσος ως καθηγητής, διδάσκει αρχικά, σε ιδιωτικά εκπαιδευτήρια και αργότερα σε διάφορα δημόσια Γυμνάσια και Λύκεια, ανά την Ελλάδα, έως ότου προσληφθεί από το Κολέγιο Αθηνών. Ερευνητής, συγγραφέας, δωρίζει στην δημοτική βιβλιοθήκη Ερμιόνης, την προσωπική του βιβλιοθήκη, που αποτελείται από 2.500 τόμους. Λάτρης της Ερμιόνης και ειδικά της περιοχής των Μαντρακιών, κάνει τα πάντα για να αποτρέψει την οικιστική ασχήμια.
«Ο πανέμορφος οικιστικός ιστός της Ερμιονικής χερσονήσου, με τις σοφά κτισμένες κατοικίες με τις κεραμοσκεπές και τις στέρνες τους, άρχισε να παραχωρεί τη θέση του σε πολυώροφες άτεχνες οικοδομές από μπετόν, σε πείσμα της ομορφιάς που αναδείκνυαν, οι συλλεκτικές πλέον, προπολεμικές φωτογραφίες. Ο Απόστολος Γκάτσος προέβλεψε και πάλι το μέγεθος του προβλήματος που θα ακολουθούσε. Με προσωπικές του παραστάσεις σε πολιτικά πρόσωπα της εποχής πέτυχε το 1975 να εντάξει την περιοχή των Μανδρακιών στην προστασία της νομοθεσίας που αφορούσε τους παραδοσιακούς οικισμούς…» ( στην Ερμιόνη άλλοτε και τώρα τχ.14)
Και ενώ οι μπουλντόζες ζεσταίνονται, ο πνευματικός κόσμος, λέμε τώρα, της Ερμιόνης, σιωπά επιδεικτικά. Την επόμενη ημέρα τα κροκοδείλια δάκρυα πάνω στα ερείπια, θα περισσέψουν.
