1. Η σημασία των μικρών καλλιεργητών στην Ευρωπαϊκή Ένωση
• Το 2010, ο Επίτροπος Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Τσιόλος επισήμανε την ύπαρξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση ολόκληρων περιοχών, στις οποίες οι μικροί καλλιεργητές παίζουν ζωτικό ρόλο, όχι μόνο από οικονομικής άποψης αλλά και από μία κοινωνική και περιβαλλοντική οπτική γωνία. Υπάρχουν περιοχές, όπου οι μικρής κλίμακας καλλιεργητές εκπροσωπούν τον ακρογωνιαίο λίθο της αγροτικής ζωής και αποτελούν τους θεματοφύλακες της παράδοσης και της αγροτικής συνείδησης.
• Το 2013 Το Ευρωκοινοβούλιο συμφώνησε στο ότι “...οι μικρές αγροτικές εκμεταλλεύσεις αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ευρωπαϊκής υπαίθρου, παρέχοντας πλήθος δημόσιων αγαθών, διατηρώντας την ποικιλομορφία του τοπίου και εξασφαλίζοντας τη διαβίωση εκατομμυρίων ανθρώπων...”
• Ο Καν.(ΕΕ) 1307/2013 δίνει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να θεσπίσουν προαιρετικά ένα απλό και ειδικό καθεστώς για τους μικροκαλλιεργητές. Στόχος του καθεστώτος είναι η στήριξη της υφιστάμενης γεωργικής διάρθρωσης των μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς να εμποδίζεται η ανάπτυξη προς πλέον ανταγωνιστικές δομές, σε συνδυασμό με τη μείωση των διοικητικών εξόδων που συνδέονται με τη διαχείριση και τον έλεγχο των άμεσων ενισχύσεων. H πρόσβαση στο καθεστώς περιορίζεται, κατ' αρχήν, στις υφιστάμενες εκμεταλλεύσεις και η συμμετοχή των γεωργών στο καθεστώς των μικρών καλλιεργητών είναι προαιρετική. Τα κράτη μέλη, που θα εφαρμόσουν το καθεστώς, έχουν τη δυνατότητα να θεσπίσουν είτε μία κατ' αποκοπή ενίσχυση, η οποία θα αντικαταστήσει όλες τις άμεσες ενισχύσεις είτε μία ενίσχυση βασισμένη στο ποσό που οφείλεται στους γεωργούς σε ετήσια βάση.
2. Εφαρμογή του καθεστώτος των μικρών καλλιεργητών στην Ελλάδα Δεκαπέντε κράτη μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, αποφάσισαν την εφαρμογή του καθεστώτος των μικρών καλλιεργητών στη νέα προγραμματική περίοδο 2015-2019.
Η Ελλάδα επέλεξε τη θέσπιση μίας ενίσχυσης βασισμένη στο ποσό που δικαιούνται οι γεωργοί σε ετήσια βάση και ορίζει για το καθεστώς των μικρών καλλιεργητών τα εξής: 1 Καθεστώς των Μικρών Καλλιεργητών 2015-2019
2.1 ΟΡΙΣΜΟΣ: Μικρός καλλιεργητής θεωρείται ο ενεργός γεωργός, ο οποίος το 2015 κατέχει δικαιώματα βασικής ενίσχυσης και ο οποίος δικαιούται τη χορήγηση άμεσων ενισχύσεων ποσού ως 1.250 €.
Πιο αναλυτικά, ένας γεωργός, προκειμένου να μπορεί να συμμετέχει στο καθεστώς των μικρών καλλιεργητών, οφείλει το 2015 να πληροί σωρευτικά τις παρακάτω δύο προϋποθέσεις:
1. Συμμετέχει στο καθεστώς της βασικής ενίσχυσης το 2015 (είτε με ιδιόκτητα, μέσω της πρώτης χορήγησης δικαιωμάτων βασικής ενίσχυσης, είτε με μισθωμένα δικαιώματα βασικής ενίσχυσης, ως αποδέκτης αίτησης μεταβολών Φ30)
2. Το ποσό των άμεσων ενισχύσεων, που δικαιούται, δεν υπερβαίνει το ποσό των 1.250 €. Στις άμεσες ενισχύσεις περιλαμβάνονται: * η βασική ενίσχυση * η πράσινη ενίσχυση και εφόσον ο γεωργός έχει αιτηθεί και δικαιούται τη χορήγηση των παρακάτω προαιρετικών ενισχύσεων: * η ενίσχυση γεωργών νεαρής ηλικίας * οι συνδεδεμένες ενισχύσεις * η ειδική ενίσχυση για το βαμβάκι
Στις άμεσες ενισχύσεις δεν περιλαμβάνονται οι ενισχύσεις, που δικαιούται ο γεωργός, για μέτρα στήριξης των προγραμμάτων Αγροτικής Ανάπτυξης.
2.2 ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ:
Η ένταξη του γεωργού στο καθεστώς των μικρών καλλιεργητών γίνεται το έτος 2015 και ισχύει για όλη την προγραμματική περίοδο. Για λόγους απλούστευσης του καθεστώτος, η Ελλάδα επέλεξε να εντάξει αυτόματα στο καθεστώς των μικροκαλλιεργητών όλους τους γεωργούς, που πληρούν τον ορισμό του μικρού καλλιεργητή.
2.3 ΑΠΕΝΤΑΞΗ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ:
Ενώ η ένταξη των γεωργών στο καθεστώς των μικρών καλλιεργητών γίνεται μία φορά, το 2015, ο μικρός καλλιεργητής έχει κάθε έτος ενίσχυσης την δυνατότητα απένταξης από το καθεστώς. Η απένταξη θεωρείται οριστική, δεν είναι δηλαδή δυνατό να ενταχθεί ξανά στο καθεστώς των μικροκαλλιεργητών σε επόμενο έτος. Όσοι γεωργοί επιθυμούν απένταξη από το καθεστώς των μικρών καλλιεργητών το έτος ενίσχυσης 2015, οφείλουν να δηλώσουν την πρόθεσή τους ως τις 15 Οκτωβρίου 2015, σύμφωνα με τη διαδικασία που περιγράφεται στο σημείο 4. 3.
Ειδικοί όροι συμμετοχής στο καθεστώς των μικρών καλλιεργητών
1. Μετά την ένταξη του γεωργού στο καθεστώς των μικρών καλλιεργητών το 2015 και για όλη τη διάρκεια συμμετοχής του στο καθεστώς των μικρών καλλιεργητών, τα δικαιώματα ενίσχυσης είναι μεταβιβάσιμα, όπως και εάν δεν είχε ενταχθεί στο καθεστώς.
2. Από το έτος ενίσχυσης 2016, επιλέξιμοι για ένταξη στο καθεστώς των μικρών καλλιεργητών είναι μόνο γεωργοί, οι οποίοι λαμβάνουν δικαιώματα βασικής ενίσχυσης λόγω κληρονομιάς γεωργού που έχει υπαχθεί στο καθεστώς των μικρών καλλιεργητών, εφόσον κληρονομούν το 2 Καθεστώς των Μικρών Καλλιεργητών 2015-2019 σύνολο των δικαιωμάτων ενίσχυσης που κατείχε ο γεωργός, από τον οποίο λαμβάνουν τα δικαιώματα ενίσχυσης.
3.1 ΌΦΕΛΟΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΩΝ Οι μικροί καλλιεργητές εξαιρούνται από τους ελέγχους και τις κυρώσεις της πολλαπλής συμμόρφωσης καθώς και από τις δεσμεύσεις της πράσινης ενίσχυσης, ανεξαρτήτως του αριθμού των εκταρίων που δηλώνουν. Ως εκ τούτου δεν περιλαμβάνονται στο δείγμα επιτόπιων ελέγχων σχετικά με τη συμμόρφωση με τους κανόνες της πολλαπλής συμμόρφωσης και της πράσινης ενίσχυσης
3.2 ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΟΥ, ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙ ΣΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΩΝ
1. Οι μικροί καλλιεργητές δύνανται να λάβουν ετησίως άμεσες ενισχύσεις ως το ποσό των 1.250 €. Έτσι, σε περίπτωση που: α. τα επόμενα χρόνια η αξία των δικαιωμάτων τους, λόγω σύγκλισης, αυξηθεί και το ποσό που δικαιούνται να λάβουν υπερβαίνει τα 1.250 € ή β. μεγαλώσουν την εκμετάλλευσή τους και επιθυμούν να λάβουν επιπλέον άμεσες ενισχύσεις είτε ως αποδέκτες μεταβίβασης δικαιωμάτων είτε ως δικαιούχοι συνδεδεμένων ενισχύσεων οι γεωργοί αυτοί δεν μπορούν να λάβουν τις επιπλέον των 1.250 € ενισχύσεις, εφόσον συμμετέχουν στο καθεστώς των μικροκαλλιεργητών. Για να λάβουν τις επιπλέον ενισχύσεις, θα πρέπει να δηλώσουν έγκαιρα την απένταξη τους από το καθεστώς.
2. Γεωργοί, οι οποίοι έχουν επιλεγεί για στήριξη στα πλαίσια του μέτρου ανάπτυξης γεωργικών εκμεταλλεύσεων και επιχειρήσεων όσον αφορά στην ανάπτυξη των μικρών εκμεταλλεύσεων (πρόγραμμα του πυλώνα ΙΙ), δεν έχουν πλέον δικαίωμα συμμετοχής στο καθεστώς των μικρών καλλιεργητών.
4. Διαδικασία αυτόματης ένταξης το 2015 και εκδήλωσης ενδιαφέροντος απένταξης από το καθεστώς των μικρών καλλιεργητών
4.1 ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΓΕΩΡΓΩΝ ΓΙΑ ΕΝΔΕΧΕΟΜΕΝΗ ΑΥΤΟΜΑΤΗ ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΩΝ Αρχές Οκτωβρίου 2015 οι γεωργοί λαμβάνουν, με κάθε πρόσφορο μέσο, ενημέρωση για τον κατ' εκτίμηση υπολογισμό των άμεσων ενισχύσεων, που δικαιούνται το 2015.
• Όσοι γεωργοί εκτιμάται ότι δικαιούνται να λάβουν ποσό μικρότερο των 1.250 € εντάσσονται αυτόματα στο καθεστώς των μικρών καλλιεργητών και έχουν δικαίωμα απένταξης ήδη από το 2015.
• Όσοι γεωργοί εκτιμάται ότι δικαιούνται να λάβουν ποσό μεγαλύτερο των 1.250 € δεν εντάσσονται στο καθεστώς των μικρών καλλιεργητών.
4.2. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΜΕΣΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ 2015
1. Ο περιγραφόμενος στο σημείο 4.1 υπολογισμός των άμεσων ενισχύσεων, που δικαιούται ο κάθε γεωργός το 2015, ΔΕΝ είναι ο οριστικός-τελικός υπολογισμός αλλά αποτελεί έναν κατ' εκτίμηση υπολογισμό, βάσει των διασταυρωτικών ελέγχων που έχουν διενεργηθεί βάσει των στοιχείων της ΕΑΕ 2015. Ο κατ' εκτίμηση υπολογισμός ανακοινώνεται αποκλειστικά για τις ανάγκες ενημέρωσης των 3 Καθεστώς των Μικρών Καλλιεργητών 2015-2019 γεωργών για την ένταξή τους ή όχι στο καθεστώς των μικρών καλλιεργητών και για την περίπτωση που επιθυμούν την απένταξη τους το ίδιο έτος.
2. Για κάθε γεωργό υπολογίζονται τα κατ' εκτίμηση ποσά που θα λάβει για το 2015: • ως βασική ενίσχυση (υποχρεωτικά) • ως πράσινη ενίσχυση (υποχρεωτικά) • ως συνδεδεμένες ενισχύσεις (εφόσον ο γεωργός το έχει αιτηθεί και το δικαιούται) • ως ενίσχυση για γεωργό νεαρής ηλικίας (εφόσον ο γεωργός το έχει αιτηθεί και το δικαιούται) • ως ενίσχυση για το βαμβάκι (εφόσον ο γεωργός το έχει αιτηθεί και το δικαιούται)
3. Οι εκτάσεις, που λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό των παραπάνω ποσών, είναι οι επιλέξιμες εκτάσεις από την ΕΑΕ 2015
4. Όσον αφορά στις συνδεδεμένες ενισχύσεις, τα εν λόγω ποσά υπολογίζονται βάσει των ενδεικτικών τιμών ανά συνδεδεμένη στήριξη, όπως περιγράφονται στον Πίνακα I 5. Όσον αφορά στην ειδική ενίσχυση για το βαμβάκι, η εν λόγω τιμή αναγράφεται στον Πίνακα Ι
4.3. ΑΙΤΗΣΗ ΑΠΕΝΤΑΞΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΩΝ ΤΟ ΕΤΟΣ 2015
1. Οι γεωργοί, που εντάσσονται αυτόματα στο καθεστώς των μικρών καλλιεργητών το 2015, έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν την απένταξη τους το 2015.
2. Σε περίπτωση μη υποβολής αιτήματος απένταξης, ο γεωργός παραμένει ενταγμένος στο καθεστώς των μικρών καλλιεργητών και έχει την δυνατότητα να απενταχθεί το επόμενο έτος αιτήσεων, το 2016. 3. Για την απένταξη από το καθεστώς των μικρών καλλιεργητών οι γεωργοί υποβάλλουν σχετική ηλεκτρονική αίτηση μέσω ειδικά διαμορφωμένης διαδικτυακής εφαρμογής στην ιστοσελίδα https://osdeypovoli.dikaiomata.gr/bpe .
4. H καταληκτική ημερομηνία υποβολής αιτήματος απένταξης από το καθεστώς των μικρών καλλιεργητών είναι η 15η Οκτωβρίου 2015.
