Εμφύλιος, 1946. Στους κεντρικούς δρόμους του Άργους παραστρατιωτικές ομάδες της Δεξιάς περιφέρουν έναν νεαρό. Είναι γεμάτος αίματα, με σκισμένα ρούχα και του έχουν φορέσει μια ταμπέλα. Τον οδηγούν στις φυλακές του Ναυπλίου, αφού πρώτα τον είχαν συλλάβει στη Νεμέα, όπου και τον χτύπησαν βάναυσα. Ποιο ήταν το "αδίκημα" του νεαρού τότε Ευάγγελου Κατσιούλα για την ταπείνωση που υφίστατο; Μα το ότι ήταν αριστερός, όπως και εκατομμύρια Έλληνες.
Ωστόσο τα γεγονότα αυτά σημάδεψαν τη ζωή του 36χρονου τότε νέου, που αργότερα έγινε από τους "πρυτάνεις" στην άγνωστη εκείνα τα χρόνια επιστήμη του μάνατζμεντ. Από τότε ο Ε. Κατσιούλας "έκλεισε" μέσα του την προσωπική του ιστορία. Δεν είπε ποτέ τίποτε σε κανέναν - ούτε στην οικογένειά του, που τα έμαθε μετά τον θάνατό του ψάχνοντας στα προσωπικά του είδη. Από μια άποψη ακολούθησε τον δρόμο πολλών αριστερών εκείνη την εποχή: κρύφτηκε και πήρε μαζί του όσα (του) συνέβησαν.
Από τη φτώχεια στις ΗΠΑ
Ο Ε. Κατσιούλας ζούσε στο Καστράκι Κορινθίας, ένα χωριό κοντά στη Νεμέα. Η οικογένεια ήταν φτωχότατη. Δέκα άνθρωποι ζούσαν μαζί σε ένα σπίτι χωρίς κρεβάτια, με τρύπιο το ταβάνι. Τα παιδιά πήγαιναν με τα πόδια στο σχολείο στη Νεμέα. Συνήθως δεν είχαν παπούτσια να φορέσουν, ενώ πολλές φορές και στο σπίτι δεν υπήρχε φαγητό. Ωστόσο μπόρεσε και σπούδασε δάσκαλος στο Διδασκαλείο Αθηνών (αργότερα μετεκπαιδεύθηκε και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών) και δίδαξε για 17 χρόνια.
Το 1940 ο Ε. Κατσιούλας πήγε στο αλβανικό μέτωπο και επέστρεψε με τα πόδια στο χωριό του. Το 1942 οργανώνεται στο ΕΑΜ. Στα χρόνια του εμφυλίου το Καστράκι ήταν διχασμένο πολιτικά. Ο Ε. Κατσιούλας ήταν από τους αριστερούς, αλλά από εκείνους που απέτρεψαν τα αντίποινα ύστερα από μια αποτυχημένη επίθεση παραστρατιωτικών. Όμως αυτοί τον έπιασαν, τον πήγαν στη Νεμέα όπου βασανίσθηκε, τον εξευτέλισαν στους δρόμους του Άργους και τον έχωσαν στη φυλακή του Ναυπλίου.
Μόνο με τον αδελφό του, που ήταν στις ΗΠΑ, του επέτρεψαν να επικοινωνήσει. Αυτός κατάφερε και βρήκε μια επαφή με τον αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό, ο οποίος τον Φεβρουάριο του 1947 ανέλαβε να τον συνοδεύσει από τη φυλακή του Ναυπλίου μέχρι το λιμάνι του Πειραιά, όπου επιβιβάσθηκε στο πλοίο για τις ΗΠΑ. Η μετανάστευση ήταν η λύση.
Και στην Αμερική τα πράγματα δεν ήταν καλύτερα. Ο Ε. Κατσιούλας σπούδασε Παιδαγωγική στο πανεπιστήμιο του Μίτσιγκαν, όπου έγινε δόκτωρ Φιλοσοφίας και έκανε διατριβή για τις επιδράσεις στην ελληνική εκπαίδευση μετά την ανεξαρτησία της χώρας, τα οικονομικά προβλήματα στο εκπαιδευτικό σύστημα.
Πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων
Το 1952 αποφάσισε να επιστρέψει στην Ελλάδα για να παντρευτεί τη σύζυγό του Πολυξένη Παπαθανασίου, αλλά αρχίζει ο νέος Γολγοθάς. Δεν έχει πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων και επί χρόνια δεν μπορεί να βρει δουλειά στην εκπαίδευση.
"Γνωρίζουμε ότι η αίτησίς του περί διορισμού απερρίφθη υπό ΚΥΣΜΕ ως μη νομιμόφρονος" γράφει τον Δεκέμβριο του 1954 στον Ε. Κατσιούλα ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Εθνικής Παιδείας Κ. Γεωργούλης και προσθέτει: "Πληροφορούμεν υμάς ότι το ΚΥΣΜΕ διά της υπ' αριθμ. 77/11-10-54 πράξεώς του απεφάσισεν την απόρριψιν της αιτήσεώς υμών περί διορισμού σας είς τινα Παιδαγωγικήν Ακαδημίαν, διότι εκρίθητε ως μη νομιμόφρων διά της υπ. αριθμ. 158/2-7-54 πράξεως του Συμβουλίου Νομιμοφροσύνης της Κεντρικής Υπηρεσίας του καθ' ημάς Υπουργείου". Το "Συμβούλιο Νομιμοφροσύνης" του έκοβε το μέλλον. Το "δεν τυγχάνετε νομιμόφρων και ως εκ τούτου δεν δυνάμεθα να προβώμεν εις τον διορισμόν υμών" (όπως φαίνεται και από άλλα έγγραφα) τον ακολουθεί.
Ο Ε. Κατσιούλας εκφράζει τη "μεγάλη απογοήτευσή του" στον καθηγητή του στο Μίτσιγκαν, Κλαρκ Χόπκινς. "Είμαι ακόμη χωρίς δουλειά και δεν βλέπω ότι θα βρω σύντομα", γράφει τον Δεκέμβριο του 1952. Τελικά προσλαμβάνεται στο Ελληνοαμερικανικό Ινστιτούτο, του οποίου έγινε διευθυντής, ενώ ταυτόχρονα αρχίζει συνεργασία με το ΕΛΚΕΠΑ, κάνοντας τα πρώτα σεμινάρια μάνατζμεντ στην Ελλάδα. Στην εργασία βρίσκει τον δρόμο του, γράφει πολλά βιβλία για το μάνατζμεντ (κάποια μαζί με τον καθηγητή του μαθήματος στο Πανεπιστήμιο Πειραιά), τα οποία και σήμερα χρησιμοποιούνται ως βιβλιογραφία. Μέχρι τον θάνατό του, τον Μάρτιο του 2015, σε ηλικία 104 ετών, δεν μίλησε ποτέ ούτε για το ΕΑΜ ούτε για τον εμφύλιο. Πήρε μαζί του την ιστορία του. Όπως έκαναν και χιλιάδες άλλοι αριστεροί.
Ωστόσο τα γεγονότα αυτά σημάδεψαν τη ζωή του 36χρονου τότε νέου, που αργότερα έγινε από τους "πρυτάνεις" στην άγνωστη εκείνα τα χρόνια επιστήμη του μάνατζμεντ. Από τότε ο Ε. Κατσιούλας "έκλεισε" μέσα του την προσωπική του ιστορία. Δεν είπε ποτέ τίποτε σε κανέναν - ούτε στην οικογένειά του, που τα έμαθε μετά τον θάνατό του ψάχνοντας στα προσωπικά του είδη. Από μια άποψη ακολούθησε τον δρόμο πολλών αριστερών εκείνη την εποχή: κρύφτηκε και πήρε μαζί του όσα (του) συνέβησαν.
Από τη φτώχεια στις ΗΠΑ
Ο Ε. Κατσιούλας ζούσε στο Καστράκι Κορινθίας, ένα χωριό κοντά στη Νεμέα. Η οικογένεια ήταν φτωχότατη. Δέκα άνθρωποι ζούσαν μαζί σε ένα σπίτι χωρίς κρεβάτια, με τρύπιο το ταβάνι. Τα παιδιά πήγαιναν με τα πόδια στο σχολείο στη Νεμέα. Συνήθως δεν είχαν παπούτσια να φορέσουν, ενώ πολλές φορές και στο σπίτι δεν υπήρχε φαγητό. Ωστόσο μπόρεσε και σπούδασε δάσκαλος στο Διδασκαλείο Αθηνών (αργότερα μετεκπαιδεύθηκε και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών) και δίδαξε για 17 χρόνια.
Το 1940 ο Ε. Κατσιούλας πήγε στο αλβανικό μέτωπο και επέστρεψε με τα πόδια στο χωριό του. Το 1942 οργανώνεται στο ΕΑΜ. Στα χρόνια του εμφυλίου το Καστράκι ήταν διχασμένο πολιτικά. Ο Ε. Κατσιούλας ήταν από τους αριστερούς, αλλά από εκείνους που απέτρεψαν τα αντίποινα ύστερα από μια αποτυχημένη επίθεση παραστρατιωτικών. Όμως αυτοί τον έπιασαν, τον πήγαν στη Νεμέα όπου βασανίσθηκε, τον εξευτέλισαν στους δρόμους του Άργους και τον έχωσαν στη φυλακή του Ναυπλίου.
Μόνο με τον αδελφό του, που ήταν στις ΗΠΑ, του επέτρεψαν να επικοινωνήσει. Αυτός κατάφερε και βρήκε μια επαφή με τον αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό, ο οποίος τον Φεβρουάριο του 1947 ανέλαβε να τον συνοδεύσει από τη φυλακή του Ναυπλίου μέχρι το λιμάνι του Πειραιά, όπου επιβιβάσθηκε στο πλοίο για τις ΗΠΑ. Η μετανάστευση ήταν η λύση.
Και στην Αμερική τα πράγματα δεν ήταν καλύτερα. Ο Ε. Κατσιούλας σπούδασε Παιδαγωγική στο πανεπιστήμιο του Μίτσιγκαν, όπου έγινε δόκτωρ Φιλοσοφίας και έκανε διατριβή για τις επιδράσεις στην ελληνική εκπαίδευση μετά την ανεξαρτησία της χώρας, τα οικονομικά προβλήματα στο εκπαιδευτικό σύστημα.
Πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων
Το 1952 αποφάσισε να επιστρέψει στην Ελλάδα για να παντρευτεί τη σύζυγό του Πολυξένη Παπαθανασίου, αλλά αρχίζει ο νέος Γολγοθάς. Δεν έχει πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων και επί χρόνια δεν μπορεί να βρει δουλειά στην εκπαίδευση.
"Γνωρίζουμε ότι η αίτησίς του περί διορισμού απερρίφθη υπό ΚΥΣΜΕ ως μη νομιμόφρονος" γράφει τον Δεκέμβριο του 1954 στον Ε. Κατσιούλα ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Εθνικής Παιδείας Κ. Γεωργούλης και προσθέτει: "Πληροφορούμεν υμάς ότι το ΚΥΣΜΕ διά της υπ' αριθμ. 77/11-10-54 πράξεώς του απεφάσισεν την απόρριψιν της αιτήσεώς υμών περί διορισμού σας είς τινα Παιδαγωγικήν Ακαδημίαν, διότι εκρίθητε ως μη νομιμόφρων διά της υπ. αριθμ. 158/2-7-54 πράξεως του Συμβουλίου Νομιμοφροσύνης της Κεντρικής Υπηρεσίας του καθ' ημάς Υπουργείου". Το "Συμβούλιο Νομιμοφροσύνης" του έκοβε το μέλλον. Το "δεν τυγχάνετε νομιμόφρων και ως εκ τούτου δεν δυνάμεθα να προβώμεν εις τον διορισμόν υμών" (όπως φαίνεται και από άλλα έγγραφα) τον ακολουθεί.
Ο Ε. Κατσιούλας εκφράζει τη "μεγάλη απογοήτευσή του" στον καθηγητή του στο Μίτσιγκαν, Κλαρκ Χόπκινς. "Είμαι ακόμη χωρίς δουλειά και δεν βλέπω ότι θα βρω σύντομα", γράφει τον Δεκέμβριο του 1952. Τελικά προσλαμβάνεται στο Ελληνοαμερικανικό Ινστιτούτο, του οποίου έγινε διευθυντής, ενώ ταυτόχρονα αρχίζει συνεργασία με το ΕΛΚΕΠΑ, κάνοντας τα πρώτα σεμινάρια μάνατζμεντ στην Ελλάδα. Στην εργασία βρίσκει τον δρόμο του, γράφει πολλά βιβλία για το μάνατζμεντ (κάποια μαζί με τον καθηγητή του μαθήματος στο Πανεπιστήμιο Πειραιά), τα οποία και σήμερα χρησιμοποιούνται ως βιβλιογραφία. Μέχρι τον θάνατό του, τον Μάρτιο του 2015, σε ηλικία 104 ετών, δεν μίλησε ποτέ ούτε για το ΕΑΜ ούτε για τον εμφύλιο. Πήρε μαζί του την ιστορία του. Όπως έκαναν και χιλιάδες άλλοι αριστεροί.
