Της Νόρα Ράλλη
Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Καλυβίων Δήμου Σαρωνικού ένωσε σε μία έκδοση τις προσωπικές μαρτυρίες δύο ανθρώπων που πολέμησαν στο Αλβανικό Μέτωπο Ο Χρίστος Δημητρίου, μικρό παιδάκι τη δεκαετία του ’50, άκουγε από τους μεγαλύτερους ιστορίες για τον πόλεμο με τους Ιταλούς, τη γερμανική Κατοχή και μετά τον Εμφύλιο. Χρόνια μετά, στις βιβλιοθήκες του, βρήκε δύο ημερολόγια από τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο.
Το πρώτο ανήκε στον θείο του, Χρίστο Ν. Πέτρου Μεσογείτη, που πολέμησε τη διετία 1940-1941, κατά την οποία κρατούσε ημερολόγιο, και αμέσως μετά επέστρεψε στο Ναύπλιο, όπου ως αρχαιολόγος που ήταν προσπάθησε να κρύψει από τους Γερμανούς όσο περισσότερους αρχαιολογικούς θησαυρούς μπορούσε από το Μουσείο του Ναυπλίου. Πέθανε από καρδιά ένα μήνα πριν από την απελευθέρωση.
Το δεύτερο ημερολόγιο ανήκε στον πατέρα του, μηχανοτεχνίτη Ιωάννη Σπ. Δημητρίου, που επίσης πολέμησε στο Αλβανικό Μέτωπο.
Τα δύο αυτά αρχειακά ντοκουμέντα ενώθηκαν σε μία έκδοση από τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Καλυβίων Δήμου Σαρωνικού, σε παραγωγή ΑΩ εκδόσεων, με τίτλο«Ημερολόγιον ελληνο-ιταλικού πολέμου (1940-41)»... ως μία «μικρή συγνώμη από τις επερχόμενες γενιές, οι οποίες δεν μας ακούν πια, γιατί δεν μιλάμε, δεν έχουμε τίποτα σημαντικό να τους πούμε, γιατί οι ιστορίες είναι πλέον γραμμένες και υπαγορευμένες από άλλους, όχι μέσω της δικής μας αφήγησης, αλλά διοχετευμένες έξυπνα, μέσα από σύγχρονους διαύλους επικοινωνίας», σύμφωνα με τον Χρίστο Δημητρίου.
Τα λόγια αυτά καταδεικνύουν και τη σπουδαιότητα των ημερολογίων αυτών, αποσπάσματα από τα οποία παραθέτουμε αυτούσια (πέραν των ιστορικών στοιχείων, παρουσιάζει ενδιαφέρον και η γλώσσα που χρησιμοποιείται, ειδικά αν λάβουμε υπ’ όψιν μας τις συνθήκες κάτω από τις οποίες γράφτηκαν).
Ημερολόγιο πολέμου Χρίστου Ν. Πέτρου Μεσογείτη:
Γερμανικό βομβαρδιστικό πάνω από την Αθήνα (Απρίλιος 1941) |
✎ Γράμμα της αδερφής του στο μέτωπο - Χριστούγεννα 1940: «Αγαπητέ μου Χρίστο, για τη γιορτή σου σού στέλνουμε τις πιο θερμές ευχές μας. Οπως μας γράφεις έτσι κι εμείς το αισθανόμαστε ότι δεν έχετε επιστρατευθεί μόνο εσείς αλλά κι εμείς. Εσείς εκεί, να πολεμάτε τον εχθρό κι εμείς εδώ τον πόνο. Αν και υπάρχουν στιγμές που ο πόνος γίνεται δυνατότερος από τον εχθρό, κανένα αίσθημα ολιγοψυχίας δεν μας καταβάλλει... Θάρρος, λοιπόν! Σκοτώστε τον εχθρό, διώξτε τον, ρίχτε τον στη θάλασσα! Κι εμείς εδώ θα σας περιμένουμε με δάφνινα στεφάνια στο χέρι, όταν θα επιστρέψετε με την τελική νίκη».
✎ Δευτέρα, 28η Οκτωβρίου 1940: «Ψιθυρίσθηκε ότι κηρύχθηκε πόλεμος μεταξύ Ελλάδος και Ιταλίας! Αυτό έπεσε σαν βόμβα στο στρατόπεδο. Κανείς δεν περίμενε την απροσδόκητη αυτή είδησι. Πάγωσε η καρδιά όλων μας. Αυτή τη στιγμή δεν άρκεσε να μας δώσει θάρρος ούτε το μίσος μας κατά των Ιταλών. Το φάσμα του πολέμου ήταν μπροστά μας με όλα τα δεινά του. Ο πόλεμος πια ήταν πραγματικότης...»
✎ Παρασκευή, 20 Δεκεμβρίου 1940: «...Περνάνε μερικά ζώα μας, ισχνά και πληγωμένα. Τα είχαν κρατήσει για μια στιγμή στην άκρη του δρόμου. Το ένα τρώει χιόνι. Βλέπω το κατάντημά τους και λυπάμαι κατάκαρδα».
✎ Παρασκευή, 27 Δεκεμβρίου 1940: «Σήμερα κάνει διαολεμένο κρύο. Φυσάει δυνατός βοριάς που τρυπάει τα κόκκαλα. Αισθάνεται κανείς να του ξεραίνεται, να του στείβεται το μυαλό...»
✎ Τετάρτη, 1 Ιανουαρίου 1941: «... Το βράδυ μάς έφεραν 10 Αλβανούς από την Ντουνίτσα. Τα περισσότερα παιδιά, 15, 17 χρονών... Κουρελήδες, με μπαλωμένα ρούχα. Ο πόλεμος στοιχίζει πολύ γι΄αυτούς τους φτωχούς ανθρώπους. Τα ζώα τους επιτάσσονται, οι ίδιοι μετακινούνται συνεχώς για στρατιωτικούς λόγους. Είναι πολύ συμπαθητικοί. Περισσότερο από μια μέρα νηστικοί. Στο μαγερειό δε βρήκα τίποτα να τους δώσω...»
✎ Τρίτη, 7 Ιανουαρίου 1941: «Μού φαίνεται ότι κάτι με τρώει τις μέρες αυτές. Να ‘χω άραγε ψειριάσει; Έβγαλα τα ρούχα μου, ευτυχώς είμαι μόνος. Τρομερή έκπληξις. Ψείρες, ψείρες, ψείρες. Και κάτι μεγάλες. Φοβόμουν να τις βλέπω... Καθαρίστηκα κι όμως ακόμη είναι εκεί. Δηλητηριάσθηκε το αίμα μου και το μυαλό μου. Δεν μπόρεσα να κοιμηθώ το βράδυ».
✎ 25η Μαρτίου 1941: «Η ημέρα της Εθνικής μας εορτής. Συγκίνησις στην ψυχή και νοσταλγία. Σύγκρισις του σημερινού ενδόξου αγώνος με τον λαμπρόν εορτασμό των ειρηνικών καιρών. Και σήμερα πόλεμος και θυσίες για την Ελευθερία, ίδιες με τότε. Αισθήματα υπέρηφάνειας, αλλά και δισταγμοί και φόβοι. Σήμερα υπογράφηκε το σύμφωνο προσχώρησις της Σερβίας στον άξονα. Είναι δαιμονισμένη η Γερμανία. Δείχθηκε απαράμιλλος η διπλωματία της. Είχε πρωτοφανή επιτυχία. Κατάλαβε σχεδόν όλη την Ευρώπη. Ενας μεγάλος όγκος πλέον μας πιέζει. Είναι βέβαιον πως ο σιδερένιος γερμανικός κολοσσός θα ριχθή εναντίον μας. Πληρώνουμε τα σπασμένα της απρονοησίας και της χλιαρότητας της αγγλογαλλικής πολιτικής. Τι θα γίνωμε;...»
Ημερολόγιο Ιωάννη Σπ. Δημητρίου:
Καταρριφθέν ιταλικό αεροπλάνο γερμανικής κατασκευής, τύπου Junkers |
✎ 21 Δεκεμβρίου 1940: «Ευρισκόμεθα έναντι του στενού της Κλεισούρας. Το πώς φθάσαμε ως εδώ κι εμείς δεν το πιστεύουμε. Πεθάναμε κι αναστηθήκαμε πάλι. Ο χώρος δεν μου φτάνει να γράψω όλα όσα περάσαμε τις τελευταίες μέρες, χιόνια, λάσπες, βομβαρδισμούς και ό,τι κακοτυχία μπορεί να φαντασθεί κανείς. Ξημερώνει και δεν ξέρουμε αν θα μας βρει το βράδυ...»
✎ 25 Δεκεμβρίου 1940: «Σήμερον, ημέρα Χριστουγέννων, είναι η τέταρτη μέρα που μένουμε νηστικοί. Σήμερον σταματά κάθε σκέψη και κάθε ελπίδα ότι θα γυρίσουμε σπίτια μας. Στο διπλανό αντίσκηνο ακούγονται τα βογγητά ενός συναδέλφου, ετοιμοθάνατου από την πείνα... Η βραδιά πέρασε αγρυπνώντας από την ψείρα που μας πίνει το αίμα. Εις τι να ελπίζουμε και τι να περιμένουμε;»
✎ 5 Απριλίου 1941: «Μαθαίνουμε την κήρυξη του πολέμου από τη Γερμανία, ουδεμία ελπίς μάς μένει πλέον, όλες οι θυσίες και οι αγώνες να εξοντώσουμε τον Ιταλό, πάνε χαμένες. Θα ήτο αστείο να φαντασθεί κανείς ότι θα τα βάλουμε με δύο αυτοκρατορίες...»
Ο ποταμός Μοράβας χιονισμένος (χειμώνας ΄40-΄41).
...Κι όμως, οι Ελληνες κατά τον Β’ Παγκόσμιο τα έβαλαν με τρεις κατακτητές (Ιταλούς, Γερμανούς, Βούλγαρους), νίκησαν -αν και δεν χάρηκαν καμία νίκη- και σήμερα εμείς μπορούμε να είμαστε στο γραφείο μας και να γράφουμε τα δικά τους λόγια ελεύθερα (όπως και τα λόγια τους).
.webp "ΑΡΓΟΛΙΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ")