Συνέντευξη στην Μαρία Αλιμπέρτη
Ο έρωτας είναι ένα ισχυρό όπλο για τη ζωή. Αλλά μπορεί να εκπυρσοκροτήσει πάνω σου."Το Άργος έχει ένα υπέροχο αρχαίο θέατρο, σκαλισμένο σε βράχο. Εκεί έπαιζα μικρούλα με την Παιδική Σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Άργους. Εκεί γνώρισα τη χαρά. Να φεύγω από το σπίτι, για να πάω στην «πρόβα»… Και να μη θέλω η πρόβα να τελειώσει… Έπαιζα και χαιρόμουν. Από μικρή… πολύ μικρή… Από την ηλικία που κοιτάς συνέχεια προς τα πάνω, γιατί όλοι σου φαίνονται πανύψηλοι και πολύ μεγάλοι.
Βλέμμα βελούδινο, πρόσωπο ήρεμο, αύρα θετική... νομίζω ότι είναι βγαλμένη, από ζωγραφικό πίνακα, ότι κοιτώ την μούσα του Μοντιλιάνι, την Ζαν Εμπιτέρν. Δεν ξέρω εάν φταίει η φυσιογνωμία της ή εάν τόσο πολύ ταυτίστηκε η Σοφία Καψούρου με τον ρόλο της!
Της ζήτησα να μου μιλήσει με αφορμή την παράσταση Ερωμένες στον καμβά και είχα πολλά να την ρωτήσω καθώς έφυγα μαγεμένη εκείνη την Κυριακή το βράδυ από το θέατρο Το τρένο στο Ρουφ. Ξεφυλλίζοντας το βιογραφικό της κατάλαβα γιατί η ενασχόλησή της με το θέατρο ήταν μονόδρομος αλλά και γιατί επέλεξε με αυτό το έργο μια "κατάδυση" στον κόσμο της Τέχνης.
Στην εποχή της στείρας εξειδίκευσης εκείνη ενσαρκώνει το ουμανιστικό πρότυπο ανθρώπου γράφει, ερμηνεύει και στο παρελθόν έχει σκηνοθετήσει. Στο έργο το οποίο κυκλοφορεί και σε βιβλίο, καταθέτει την ψυχή της έχει το "όνομα και (το) δακτυλικό αποτύπωμά " της όπως σημειώνει χαρακτηριστικά. Εκείνη δεν διστάζει να προσεγγίσει δυο ιερά τέρατα της Τέχνης τον Ραφαήλ και τον Μοντιλιάνι και επιπλέον να δώσει φωνή στις γυναίκες- ερωμένες που συνεθλίβησαν για το μεγάλο τους έρωτα, έμειναν στην ιστορία ως μορφές αλλά στην πραγματικότητα δεν μας "είπαν" ποτέ την δική τους εκδοχή .Μπορεί εκείνες να βρίσκονται πάνω στον καμβά αλλά στην πραγματικότητα βρίσκονται στην σκιά του ονόματος του εραστή τους ...Η Σοφία με το δικό της διεισδυτικό βλέμμα το εντοπίζει : "Πρέπει να ξύσεις τον καμβά, για να βρεις την αλήθεια. Πρέπει να ξύσεις τις πληγές, για να βρεις τη γυναίκα"! Η δημιουργός το έχει ερμηνεύσει "Ο έρωτας είναι ένα ισχυρό όπλο για τη ζωή. Αλλά μπορεί να εκπυρσοκροτήσει πάνω σου."
-Ποιο ήταν το πρώτο καλλιτεχνικό σας σκίρτημα; Το μεγάλωμά σας στο Άργος κοντά στην Επίδαυρο και η επαφή σας με το αρχαίο θέατρο έπαιξε ρόλο στην στροφή σας στις Τέχνες;
-Το Άργος έχει ένα υπέροχο αρχαίο θέατρο, σκαλισμένο σε βράχο. Εκεί έπαιζα μικρούλα με
την Παιδική Σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Άργους. Εκεί γνώρισα τη χαρά. Να φεύγω από το σπίτι, για να πάω στην «πρόβα»… Και να μη θέλω η πρόβα να τελειώσει… Έπαιζα και χαιρόμουν. Από μικρή… πολύ μικρή… Από την ηλικία που κοιτάς συνέχεια προς τα πάνω, γιατί όλοι σου φαίνονται πανύψηλοι και πολύ μεγάλοι. Από την ηλικία που οι δεκαδικοί αριθμοί είναι μια υποψία, μακρινή όσο το «τι θες να γίνεις, όταν μεγαλώσεις;».
Από την ηλικία του ολόκληρου, του ακέραιου, του παιχνιδιού. Τα καλοκαίρια, λίγο μετά τις εφτά το απόγευμα, έμπαινα στο αυτοκίνητο και ξεκινούσαμε για την Επίδαυρο, με τους γονείς μου. Εφτά και τέταρτο… ώρα χαράς… Εννιά και τέταρτο… ώρα μεγαλύτερης χαράς… η παράσταση είχε αρχίσει. Και εκδρομές με το σχολείο, πάλι στην Επίδαυρο πηγαίναμε…
Ζέστη, κυνηγητό, κεφτεδάκια της γιαγιάς και κάτω από τα δέντρα, στη σκιά, οι
σάκοι μας, τα όνειρά μας… στη σκιά… μην ξεθυμάνουν, μην καούν από τον ήλιο…
-Γιατί επιλέξατε να προσεγγίσετε δυο μεγάλους ζωγράφους μέσα από τα μάτια των γυναικών; Πόσο δύσκολο ήταν να αποδώσετε δυο τόσο μεγάλες προσωπικότητες;
-Τα μάτια μου είναι μάτια γυναίκας. Δε σημαίνει ότι δεν είναι μάτια αντικειμενικά, διαυγή, ψυχρά όταν θέλουν, θερμά όταν πρέπει. Αλλά τα μάτια μου είναι μάτια γυναίκας. Όπως και το σώμα μου είναι σώμα γυναίκας. Όπως και το όνομά μου είναι όνομα γυναίκας. Είναι τα ίδια μάτια που βλέπουν την «Ολυμπία» του Μανέ και αναρωτιούνται τι κρύβεται πίσω από τη γύμνια του μοντέλου. Είναι τα ίδια μάτια που βλέπουν την κυρία Ολυμπία τη γειτόνισσά μου, όταν κάθεται στο μπαλκόνι και περιμένει να βραδιάσει, για να πάει για ύπνο. Πρέπει να ξύσεις τον καμβά, για να βρεις την αλήθεια. Πρέπει να ξύσεις τις πληγές, για να βρεις τη γυναίκα. Όσο για το αν ήταν δύσκολο να αποδώσω δύο τόσο μεγάλες προσωπικότητες, το Ραφαήλ και το Μοντιλιάνι, θα σας πω κάτι που γράφει ο Μάνος Στεφανίδης στο βιβλίο του έργου «Ερωμένες στον Καμβά» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Sestina. «Οι μικροί καλλιτέχνες έχουν όλες τις αγωνίες των μεγάλων μόνο που είναι μικροί. Αυτό το δράμα τους συνθλίβει. Αντίθετα οι Ερωμένες τους βρέθηκαν από την πρώτη στιγμή στη κορυφή. Το πάθος ήταν ανέκαθεν αξία απόλυτη.» Όχι δεν ήταν δύσκολο. Ήταν ερεθιστικό, πυρετώδες, επικίνδυνο.
-Οι ηρωίδες σας έχουν τόσο αντίθετους χαρακτήρες! Έχω την αίσθηση ότι λειτουργούν ως δίπολο ή καλύτερα ως δυο πλευρές του ίδιου νομίσματος, είναι αλήθεια;
-Έχετε απόλυτο δίκιο. Οι δύο ηρωίδες λειτουργούν αντιθετικά αλλά και συμπληρωματικά. Η μία, μετά το θάνατο του εραστή της, επιβιώνει και η άλλη, μετά το θάνατο του εραστή της, αυτοκτονεί. Η μία, όσο ζει με τον εραστή της ως ερωμένη, ανθίζει και η άλλη μαραίνεται. Η μία παχαίνει και η άλλη αδυνατίζει. Αλλά και οι δύο αγαπούν. Αγαπούν μέχρι θανάτου. Il n’ y pas d’ amour heureux… Νόμος της φύσης. Και της ζωής.
-Το Άργος έχει ένα υπέροχο αρχαίο θέατρο, σκαλισμένο σε βράχο. Εκεί έπαιζα μικρούλα με
την Παιδική Σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Άργους. Εκεί γνώρισα τη χαρά. Να φεύγω από το σπίτι, για να πάω στην «πρόβα»… Και να μη θέλω η πρόβα να τελειώσει… Έπαιζα και χαιρόμουν. Από μικρή… πολύ μικρή… Από την ηλικία που κοιτάς συνέχεια προς τα πάνω, γιατί όλοι σου φαίνονται πανύψηλοι και πολύ μεγάλοι. Από την ηλικία που οι δεκαδικοί αριθμοί είναι μια υποψία, μακρινή όσο το «τι θες να γίνεις, όταν μεγαλώσεις;».
Από την ηλικία του ολόκληρου, του ακέραιου, του παιχνιδιού. Τα καλοκαίρια, λίγο μετά τις εφτά το απόγευμα, έμπαινα στο αυτοκίνητο και ξεκινούσαμε για την Επίδαυρο, με τους γονείς μου. Εφτά και τέταρτο… ώρα χαράς… Εννιά και τέταρτο… ώρα μεγαλύτερης χαράς… η παράσταση είχε αρχίσει. Και εκδρομές με το σχολείο, πάλι στην Επίδαυρο πηγαίναμε…
Ζέστη, κυνηγητό, κεφτεδάκια της γιαγιάς και κάτω από τα δέντρα, στη σκιά, οι
σάκοι μας, τα όνειρά μας… στη σκιά… μην ξεθυμάνουν, μην καούν από τον ήλιο…
-Γιατί επιλέξατε να προσεγγίσετε δυο μεγάλους ζωγράφους μέσα από τα μάτια των γυναικών; Πόσο δύσκολο ήταν να αποδώσετε δυο τόσο μεγάλες προσωπικότητες;
-Τα μάτια μου είναι μάτια γυναίκας. Δε σημαίνει ότι δεν είναι μάτια αντικειμενικά, διαυγή, ψυχρά όταν θέλουν, θερμά όταν πρέπει. Αλλά τα μάτια μου είναι μάτια γυναίκας. Όπως και το σώμα μου είναι σώμα γυναίκας. Όπως και το όνομά μου είναι όνομα γυναίκας. Είναι τα ίδια μάτια που βλέπουν την «Ολυμπία» του Μανέ και αναρωτιούνται τι κρύβεται πίσω από τη γύμνια του μοντέλου. Είναι τα ίδια μάτια που βλέπουν την κυρία Ολυμπία τη γειτόνισσά μου, όταν κάθεται στο μπαλκόνι και περιμένει να βραδιάσει, για να πάει για ύπνο. Πρέπει να ξύσεις τον καμβά, για να βρεις την αλήθεια. Πρέπει να ξύσεις τις πληγές, για να βρεις τη γυναίκα. Όσο για το αν ήταν δύσκολο να αποδώσω δύο τόσο μεγάλες προσωπικότητες, το Ραφαήλ και το Μοντιλιάνι, θα σας πω κάτι που γράφει ο Μάνος Στεφανίδης στο βιβλίο του έργου «Ερωμένες στον Καμβά» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Sestina. «Οι μικροί καλλιτέχνες έχουν όλες τις αγωνίες των μεγάλων μόνο που είναι μικροί. Αυτό το δράμα τους συνθλίβει. Αντίθετα οι Ερωμένες τους βρέθηκαν από την πρώτη στιγμή στη κορυφή. Το πάθος ήταν ανέκαθεν αξία απόλυτη.» Όχι δεν ήταν δύσκολο. Ήταν ερεθιστικό, πυρετώδες, επικίνδυνο.
-Οι ηρωίδες σας έχουν τόσο αντίθετους χαρακτήρες! Έχω την αίσθηση ότι λειτουργούν ως δίπολο ή καλύτερα ως δυο πλευρές του ίδιου νομίσματος, είναι αλήθεια;
-Έχετε απόλυτο δίκιο. Οι δύο ηρωίδες λειτουργούν αντιθετικά αλλά και συμπληρωματικά. Η μία, μετά το θάνατο του εραστή της, επιβιώνει και η άλλη, μετά το θάνατο του εραστή της, αυτοκτονεί. Η μία, όσο ζει με τον εραστή της ως ερωμένη, ανθίζει και η άλλη μαραίνεται. Η μία παχαίνει και η άλλη αδυνατίζει. Αλλά και οι δύο αγαπούν. Αγαπούν μέχρι θανάτου. Il n’ y pas d’ amour heureux… Νόμος της φύσης. Και της ζωής.
-Το αναγνωστικό μας κοινό που παρακολούθησε την παράσταση όπως και εγώ, ενθουσιάστηκε. Αναρωτιέμαι εάν το μυστικό της επιτυχίας σας έχει να κάνει με τον πολλαπλό ρόλο σας συγγραφέα-σκηνοθέτη- ερμηνευτή.
-Χαίρομαι πολύ που το έργο και η παράσταση τρύπωσαν μέσα σας, όπως τρυπώνει μια όμορφη εμπειρία και αργεί πολύ να ξεχαστεί, αργεί πολύ να εξαντληθεί ή μένει εκεί στην καρδιά και στο μυαλό, ανεξίτηλη και ανεξάντλητη. Στη συγκεκριμένη παράσταση είμαι συγγραφέας και ηθοποιός. Σκηνοθέτης είναι ο Παναγιώτης Παναγόπουλος, ένας εξαιρετικά χαρισματικός και ευφυής καλλιτέχνης. Στο πρώτο ανέβασμα του συγκεκριμένου έργου είχα συσκηνοθετήσει το έργο μαζί με τη συνάδελφο ηθοποιό που υποδυόταν τη Φορναρίνα, Όλγα Μωραΐτη. Εγώ έπαιζα πάλι το ρόλο της Ζαν Εμπιτέρν. Η κάθε μία ηθοποιός τότε είχε την κύρια ευθύνη σκηνοθεσίας στο μονόλογο που ερμήνευε. Πιστεύω πολύ στην έννοια του πολυδιάστατου δημιουργού. Όπως πιστεύω και στην εξειδίκευση. H έννοια του «homo universalis» είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Γιατί ζούμε στο Μεσαίωνα και…ή Αναγέννηση ή Θάνατος.
-"Από κόκκινο με έκανες ώχρα, ξεθωριάζω". Θα πρέπει να αφηνόμαστε στην καταστροφική δύνη του έρωτα κατά την γνώμη σας; Ενέχει βιωματικά στοιχεία το έργο;
-Στη συγγραφή όλα και τίποτα είναι αυτοβιογραφικά. Ο συγγραφέας οφείλει να έχει ταυτότητα και υπογραφή. Όνομα και δακτυλικό αποτύπωμα. Κάθε έργο του είναι όλο το βιογραφικό του. Και δεν είναι. Οι προεκτάσεις αλλάζουν. Οι προβολές. Ο έρωτας είναι ένα ισχυρό όπλο για τη ζωή. Αλλά μπορεί να εκπυρσοκροτήσει πάνω σου.
-O Ed. Degas είχε πει ''Τέχνη δεν είναι αυτό που βλέπεις, είναι αυτό που κάνεις τους άλλους να δουν". Ποιο βαθύτερο νόημα-μήνυμα θα θέλατε να λάβει το κοινό μέσα από το έργο σας;
-Αν κάποιος πρέπει να λάβει βαθύτερο νόημα ή μήνυμα από ένα έργο, αυτός είναι ο δημιουργός του. Όταν το έργο επικοινωνείται και εκτίθεται στο κοινό, όταν ο δημιουργός μοιράζεται το έργο με το κοινό, τότε αρχίζει ένας διάλογος. Και αλίμονο σε όποιον δεν ακούει. Κι εγώ ακούω. Εκείνο που έχει να μου πει ο θεατής, εκείνο που έχει να μου καταθέσει. Ακούω, συλλέγω, κοσκινίζω, φυλάσσω καλά μέσα μου ό,τι με εξελίσσει. Αυτό είναι το μήνυμα. Αυτό είναι το νόημα. Το βαθύτερο. Το νόημα των νοημάτων. Η εξέλιξη. Και το χέρι που περνάει ο άντρας τρυφερά στη μέση της γυναίκας φεύγοντας από την παράσταση. Το ζευγάρι το οποίο στο τέλος της παράστασης θα αγαπηθεί πιο δυνατά, πιο θερμά. Και τα υγρά μάτια της γυναίκας που παρακολουθεί από τη δεύτερη σειρά του βαγονιού κι έχει δίπλα τη φίλη της. Οι αισθήσεις να ξυπνούν και η καρδιά να δαιμονίζεται. Αυτό είναι το νόημα. Τι θα ήταν οι μπαλαρίνες χωρίς το Degas; Τι θα ήταν ο Degas χωρίς τις μπαλαρίνες του; Διάλογος, θέση και αντίθεση…αυτό είναι το νόημα.
-Θα μας χαρίσετε άλλες στιγμές ψυχικές ανάτασης με κάποιο νέο σας εγχείρημα;
-Σας ευχαριστώ με τον όρο «στιγμές ψυχικής ανάτασης». Αν καταφέραμε στην παράσταση τέτοιες στιγμές, δεν είναι μόνο δικό μας κατόρθωμα. Είναι μια συνισταμένη κοινού, ηθοποιών και χωροχρόνου που προκύπτει μοναδικά σε κάθε παράσταση. Είναι μια θεατρική big bang. Που δεν εξηγείται. Παρά μόνο με ανώτερα μαθηματικά. Δηλαδή με ποίηση. Οι παραστάσεις που θυμάμαι ήταν όταν βγήκα από το θέατρο και ένιωθα πέντε εκατοστά ψηλότερα από το έδαφος. Οι ταινίες που θυμάμαι ήταν όταν βγήκα από το σινεμά και ένιωθα να ίπταμαι, χωρίς βάρος, μ’ ένα χαμόγελο στο στήθος μου, στο διάφραγμα, στο στομάχι μου. Μικρή περπατούσα στις μύτες των δαχτύλων μου. Μου πήρε χρόνο μέχρι να πατήσω όλο το πέλμα. Ακόμα το παλεύω… Γράφω. Γράφω μέρες και νύχτες, μήνες και χρόνια. Γράφω όχι για το συρτάρι, αλλά για το φως. Ελπίζω να βγουν. Στο φως. Μια καινούρια χρονιά έρχεται…
-Σας ευχαριστώ με τον όρο «στιγμές ψυχικής ανάτασης». Αν καταφέραμε στην παράσταση τέτοιες στιγμές, δεν είναι μόνο δικό μας κατόρθωμα. Είναι μια συνισταμένη κοινού, ηθοποιών και χωροχρόνου που προκύπτει μοναδικά σε κάθε παράσταση. Είναι μια θεατρική big bang. Που δεν εξηγείται. Παρά μόνο με ανώτερα μαθηματικά. Δηλαδή με ποίηση. Οι παραστάσεις που θυμάμαι ήταν όταν βγήκα από το θέατρο και ένιωθα πέντε εκατοστά ψηλότερα από το έδαφος. Οι ταινίες που θυμάμαι ήταν όταν βγήκα από το σινεμά και ένιωθα να ίπταμαι, χωρίς βάρος, μ’ ένα χαμόγελο στο στήθος μου, στο διάφραγμα, στο στομάχι μου. Μικρή περπατούσα στις μύτες των δαχτύλων μου. Μου πήρε χρόνο μέχρι να πατήσω όλο το πέλμα. Ακόμα το παλεύω… Γράφω. Γράφω μέρες και νύχτες, μήνες και χρόνια. Γράφω όχι για το συρτάρι, αλλά για το φως. Ελπίζω να βγουν. Στο φως. Μια καινούρια χρονιά έρχεται…
