10 επίκαιρες και χρήσιμες ερωτήσεις για τις θυρεοειδικές παθήσεις

γράφει ο Δρ.Γιάλβαλης – εξειδικευμένος χειρουργός ενδοκρινών αδένων

Τι είναι ο θυρεοειδής αδένας;

Ο θυρεοειδής είναι ένας αδένας του ενδοκρινικού μας συστήματος, που μοιάζει στο σχήμα του με πεταλούδα και βρίσκεται κάτω από τον λάρυγγα δεξιά και αριστερά της τραχείας στο λαιμό. Αποτελείται από 2 λοβούς και τον ισθμό στην μέση. Πίσω του βρίσκονται οι παραθυρεοειδείς αδένες (μικροσκοπικοί αδένες, συνήθως 4 στον αριθμό που ρυθμίζουν το ασβέστιο στο σώμα) καθώς και τα παλίνδρομα και άνω λαρυγγικά νεύρα (που ρυθμίζουν τις φωνητικές χορδές). Ο θυρεοειδής αδένας ρυθμίζει πολύ σημαντικές λειτουργίες του οργανισμού (όπως μεταβολισμό, καρδιακή λειτουργία, ενεργειακά αποθέματα, ανάπτυξη, θερμοκρασία κ.α) μέσω της έκκρισης των θυρεοειδικών ορμονών Τ3 και Τ4.

Τι είναι οι όζοι και πως αντιμετωπίζονται;

Εξαιρετικά συνήθης διαταραχή του θυρεοειδούς και στα δύο φύλα ειδικά σε ανθρώπους άνω των 60 ετών (περίπου το 50% αυτών έχουν όζους). Είναι ψηλαφητοί στο 5-10% των γυναικών και 1-5% των ανδρών. Δεν γνωρίζουμε ακριβώς γιατί εμφανίζονται, αλλά στην πλειοψηφία τους είναι καλοήθεις, με πιθανότητα κακοήθειας μόνο στο 5%. Όμως κάποιες καταστάσεις όπως η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, το οικογενειακό ιστορικό, η έκθεση σε ακτινοβολία και η ανεπάρκεια ιωδίου αυξάνουν την συχνότητα εμφάνισής τους.

Εάν έχετε ψηλαφήσει έναν θυρεοειδικό όζο πρέπει να απευθυνθείτε άμεσα στον ιατρό σας ή τον ενδοκρινολόγο σας, ο οποίος θα σας πάρει ένα λεπτομερές ιστορικό, θα σας εξετάσει και θα σας γράψει αιματολογικές εξετάσεις για να ελέγξει εάν ο θυρεοειδής αδένας λειτουργεί φυσιολογικά. Επίσης πολύ πιθανό να χρειαστούν υπέρηχος θυρεοειδούς ή και βιοψία με λεπτή βελόνη (FNA). Τέλος ανάλογα με τα αποτελέσματα θα αποφασίσει την περαιτέρω αντιμετώπιση.

Τι είναι η βρογχοκήλη;

Ο όρος  ‘ Βρογχοκήλη ‘ περιγράφει την ανώμαλη διόγκωση του θυρεοειδή αδένα. Ο θυρεοειδής μπορεί να διογκωθεί μαζικά ή να έχει πολλαπλούς όζους που αυξάνουν το μέγεθος του αδένα. Η βρογχοκήλη μπορεί να συνοδεύεται με υπερθυρεοειδισμό, υποθυρεοειδισμό ή με τίποτα από τα δύο (φυσιολογική θυρεοειδική λειτουργία). Πολλές φορές είναι απαραίτητη η χειρουργική της αντιμετώπιση.

Τι είναι η νόσος του Graves;

Είναι μια αυτοάνοση διαταραχή, όπου ο οργανισμός φτιάχνει αντισώματα εναντίον του θυρεοειδή αδένα, με αποτέλεσμα την υπερπαραγωγή θυρεοειδικών ορμονών. Βιοχημικά παρατηρείται υπερθυρεοειδισμός. Επιπλέον οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα όπως εξόφθαλμο (πεταχτά μάτια), τρόμο, ταχυκαρδία, απώλεια βάρους, νευρικότητα, αυπνίες, εφιδρώσεις, δυσανεξία στη ζέστη, κόπωση και κόκκινο πεπαχυσμένο δέρμα στην πρόσθια επιφάνεια των ποδιών κάτω από τα γόνατα.

Τι είναι η θυρεοειδίτιδα hashimoto;

Ονομάζεται και αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα ή χρόνια λεμφοκυτταρική θυρεοειδίτιδα και είναι η πιο συχνή αιτία υποθυρεοειδισμού. Οι περισσότεροι ασθενείς στις εξετάσεις αίματος έχουν αντισώματα έναντι της θυρεοειδικής υπεροξειδάσης (TPO). Αυτά προκαλούν καταστροφή των θυρεοειδικών κυττάρων με αποτέλεσμα να παράγονται λιγότερες θυρεοειδικές ορμόνες. Έτσι λοιπόν πολλοί ασθενείς με hashimoto χρειάζονται χορήγηση T4. Τέλος η θυρεοειδίτιδα Hashimoto είναι μια από τις αιτίες δημιουργίας όζων στον θυρεοειδή.

Ποιες είναι οι μορφές, πως εμφανίζονται και ποια η αντιμετώπιση του καρκίνου θυρεοειδούς;

Ο καρκίνος θυρεοειδούς είναι ο πιο ταχέως αναπτυσσόμενος καρκίνος παγκοσμίως, ειδικά την τελευταία δεκαετία. Οι περισσότεροι ασθενείς δεν έχουν συμπτώματα, ενώ όταν ο καρκίνος έχει αρχίσει να εξαπλώνεται τοπικά εμφανίζεται πόνος, δυσκολία στην κατάποση, δυσκολία στην αναπνοή  και βραχνάδα. Παράγοντες που παίζουν ρόλο στην εμφάνισή του είναι το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου θυρεοειδούς, η έκθεση του ασθενούς σε θεραπευτική ακτινοβολία στο παρελθόν και η περιβαλλοντική ακτινοβολία (πυρηνικά ατυχήματα). Υπάρχουν οι εξής μορφές:

Θηλώδης καρκίνος (PTC), ο πιο συχνός σε ποσοστό 70-80% όλων των τύπων. Επειδή δίνει συνήθως μεταστάσεις στους λεμφαδένες του λαιμού, αυτοί πρέπει να αφαιρούνται μαζί με τον αδένα (ολική θυρεοειδεκτομή και λεμφαδενικός καθαρισμός κεντρικού διαμερίσματος VI). Μετά την επέμβαση

Θηλακιώδης καρκίνος (FTC) και αυτός από κύτταρα του Hurthle είναι οι δεύτεροι σε συχνότητα, δύσκολο να διαγνωσθούν με βιοψία με λεπτή βελόνη (FNA) σε σύγκριση με τον προηγούμενο και πιο πιθανό να δώσουν μεταστάσεις σε οστά και πνεύμονες. Χρειάζονται ριζική θυρεοειδεκτομή.

Μυελοειδής καρκίνος (MTC) αφορά το 3-10% όλων των θυρεοειδικών καρκίνων και δημιουργείται από τα παραθυλακιώδη (C-κύτταρα) του θυρεοειδή που παράγουν καλσιτονίνη. Είναι κληρονομικός αλλά και σποραδικός. Ασθενείς που έχουν την μετάλλαξη αλλά δεν πάσχουν χρειάζονται προφυλακτική ριζική ολική θυρεοειδεκτομή +/- λεμφαδενικό καθαρισμό, ενώ αυτοί που διαγιγνώσκονται τυχαία με την νόσο χρειάζονται απαραίτητα ριζική ολική θυρεοειδεκτομή και λεμφαδενικό καθαρισμό τραχήλου.

Αναπλαστικός καρκίνος, σπάνιος αλλά πολύ επιθετικός, μόλις στο 1-2% των θυρεοειδικών καρκίνων, εμφανίζεται συνήθως σε ηλικιωμένους ασθενείς και εδώ θέση έχουν ανάλογα με την περίπτωση χειρουργική ή/και παρηγορητική θεραπεία με ακτινοβολία.

Οι θυρεοειδικές παθήσεις προκαλούν αύξηση του βάρους;

Είναι πολύπλοκη η σχέση μεταξύ θυρεοειδικής λειτουργίας, μεταβολισμού και σωματικού βάρους.       Ο υποθυρεοειδισμός ή ένας θυρεοειδής που υπολειτουργεί, ελαττώνει τον μεταβολισμό και έτσι μπορεί να παρατηρηθεί μέτρια αύξηση του βάρους περίπου 2-5 Kg. Το περισσότερο από αυτό οφείλεται σε περίσσεια άλατος και κατακράτηση νερού στον οργανισμό.

Εάν ο ενδοκρινολόγος σε αυτήν την περίπτωση σας χορηγήσει θυρεοειδική ορμόνη, τότε οι αυξομειώσεις του βάρους σας ξαναμπαίνουν σε ισορροπία. Πολλοί παράγοντες παίζουν ρόλο στις μεταβολές του σωματικού βάρους, έτσι ώστε η θεραπεία του υποθυρεοειδισμού ή υποκατάστασης με Τ4 μετά από θυρεοειδεκτομή δεν οδηγεί αναγκαστικά σε απώλεια βάρους.

Πώς μπορώ να διατηρήσω θυρεοειδή μου υγιή;

Μια καλά ισορροπημένη δίαιτα που περιλαμβάνει όλα τα ιχνοστοιχεία απαιτείται για την διατήρηση σωστής θυρεοειδικής λειτουργίας. Ελλείψεις ορισμένων ανόργανων συστατικών μπορεί να πυροδοτήσουν προβλήματα στη θυρεοειδική λειτουργία, αλλά δεν συνίσταται ποτέ η συστηματική χορήγησή τους.

·         Ιώδιο: το ιώδιο είναι απαραίτητο για την παραγωγή θυρεοειδικής ορμόνης. Γενικά η απαραίτητη ποσότητα ιωδίου βρίσκεται στις τροφές, κυρίως στο ιωδιούχο αλάτι.

·         Σίδηρος: χρειάζονται επαρκή επίπεδα σιδήρου για την παραγωγή θυρεοειδικής ορμόνης και την είσοδό της στα κύτταρα του σώματος. Ανεπαρκή επίπεδα σιδήρου μεταβάλλουν και ελαττώνουν την μετατροπή της Τ4 σε Τ3.

·         Ιχνοστοιχεία: Ψευδάργυρος, σελήνιο και χρώμιο βοηθούν στην μετατροπή της ανενεργού Τ4 σε ενεργό Τ3.

Πως πραγματοποιείται και ποιες επιπλοκές έχει η θυρεοειδεκτομή;

Η επέμβαση γίνεται με γενική αναισθησία και διαρκεί συνήθως 1-2 ώρες. Αυτονόητο είναι το γεγονός ότι όταν χειρουργούμε καρκίνο όπου είναι συνήθως απαραίτητο να αφαιρεθούν λεμφαδένες ή δύσκολες περιπτώσεις (ασθενείς που έχουν ήδη χειρουργηθεί στο λαιμό, ασθενείς με θυρεοειδίτιδα ή Graves, καρκίνους που έχουν εξαπλωθεί τοπικά και διηθούν γειτονικά όργανα), τότε η επέμβαση μπορεί να διαρκέσει αρκετές ώρες. Μετά την επέμβαση ο ασθενής μιλάει κανονικά, σιτίζεται το ίδιο βράδυ και συνήθως παίρνει εξιτήριο την επόμενη μέρα. Οι πιο συνήθεις επιπλοκές που παρατηρούνται είναι η αιμορραγία, η πάρεση ή παράλυση των φωνητικών χορδών και η προσωρινή ή μόνιμη υπασβεστιαιμία (για την οποία είναι απαραίτητη η πρόσληψη ασβεστίου και VitD).

Είναι υποχρέωση του χειρουργού σας να σας εξηγήσει με ακρίβεια τους λόγους που γίνεται η θυρεοειδεκτομή, την στρατηγική της σύμφωνα με την πάθησή σας και τις πιθανές επιπλοκές.

Πως επιλέγω έναν έμπειρο χειρουργό ενδοκρινών αδένων;

Μελέτες δείχνουν ότι έμπειροι και εξειδικευμένοι χειρουργοί ενδοκρινών αδένων έχουν καλύτερα αποτελέσματα και λιγότερες επιπλοκές, σε σχέση με άλλους που σπανίως κάνουν επεμβάσεις στο θυρεοειδή. Η χειρουργική ενδοκρινών αδένων αποτελεί υπο-εξειδίκευση της Γενικής Χειρουργικής και προυποθέτει μετεκπαίδευση σε κέντρα αριστείας ενδοκρινικής χειρουργικής του εξωτερικού στα οποία διαγιγνώσκονται και θεραπεύονται μεγάλος όγκος ασθενών με πολύπλοκες καλοήθεις και κακοήθεις παθήσεις.

Ο Δρ. Γιάλβαλης είναι εξειδικευμένος χειρουργός ενδοκρινών αδένων στο King’s College Hospital του Λονδίνου, υπεύθυνος του Τμήματος Ενδοκρινικής Χειρουργικής της Κλινικής Γενικής & Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής και Χειρουργικής Πεπτικού του Ιατρικού Αθηνών και χειρουργεί με την ομάδα του όλο το φάσμα παθήσεων του θυρεοειδούς, εφαρμόζοντας επίσης πρωτοποριακές ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές (MIVAT), με ασφάλεια, αποτελεσματικότητα και άριστο αισθητικό αποτέλεσμα.

  Δρ. Δημήτριος Γιάλβαλης MD MSc

Γενικός Χειρουργός – Χειρουργός Ενδοκρινών Αδένων

www.gialvalis.gr