Το σούρουπο, σφιχταγκαλιασμένα ζευγαράκια, οικογένειες και πιτσιρικάδες περπατούν απολαμβάνοντας τη θέα στο φάρο, στις ψαρόβαρκες, στο φωταγωγημένο Μπούρτζι. Ανεβαίνοντας τις σκάλες του Ψαρομαχαλά, συνοικίας κάποτε των ψαράδων και των εμπόρων, που εκτείνεται πάνω από την οδό Σταϊκοπούλου, χανόμαστε στα σοκάκια με τα διατηρητέα κτίρια, τα πολύχρωμα παρτέρια και τις γάτες που στέκονται στον ήλιο σαν ακροκέραμα πάνω στις σκεπές.
Ναι, το Ναύπλιο είναι «pittoresque», δηλαδή γραφικό, όπως λένε οι Γάλλοι, οι οποίοι το αγαπούν πολύ ως προορισμό. Μπορεί επίσης να γίνει άκρως ρομαντικό - αρκεί να ακολουθήσει κανείς τον Γύρο της Αρβανιτιάς, την πεζοδρομημένη παραλιακή οδό των Ναυπλιέων. Στη διαδρομή, υπό τη σκιά των απόκρημνων βράχων απ’ όπου ξεφυτρώνουν φραγκοσυκιές φορτωμένες με ώριμους καρπούς το καλοκαίρι, συναντάμε τις Μπανιέρες, το φυσικό κολυμβητήριο με τη θαλάσσια πισίνα όπου προπονούνταν παλιά τα παιδιά της πόλης. Πιο κάτω, η Παναγίτσα, η Santa Maria della Grotta των Ενετών, όπου λειτουργούσε και το κρυφό σχολειό της πόλης, με την απρόσκοπτη θέα στον Αργολικό κόλπο, τόπος ιδανικός για ανταλλαγή όρκων αιώνιας αγάπης. Μετά το φάρο, έχοντας αφήσει πια πίσω την πόλη, ξεπροβάλλει στο βάθος επιβλητικό το Παλαμήδι. Το ενετικό φρούριο με τους οκτώ προμαχώνες, πρότυπο της βενετσιάνικης οχυρωματικής αρχιτεκτονικής, είναι και το σύμβολο της πόλης, αφού από εδώ ξεκίνησε η απελευθέρωσή της από τον τουρκικό ζυγό.
Το Ναύπλιο κρύβει, όμως, έναν ακόμη θησαυρό: τα υπέροχα μουσεία του, τα οποία αποκαλύπτονται σε όσους αποφασίσουν να αφεθούν στη γοητεία της τέχνης και στους ψιθύρους της Ιστορίας. Αν το κάνουν, θα έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν τις αδρές γραμμές ενός πίνακα του Γύζη στο Παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης, να «αφουγκραστούν» τις πολεμικές ιαχές Μυκηναίων πολεμιστών στο ανακαινισμένο Αρχαιολογικό Μουσείο, που κόβει την ανάσα με τις συλλογές και την αισθητική του, να παρατηρήσουν τις αριστοτεχνικές βελονιές των παραδοσιακών φορεσιών του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος (ΠΛΙ), να αντικρίσουν την πρώτη σημαία που υψώθηκε στο Ναύπλιο στο Πολεμικό Μουσείο ή να βιώσουν τον παλμό της σύγχρονης δημιουργίας στο Φουγάρο.
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
Άνοιξε και πάλι τις πύλες του στο κοινό το 2009, μετά την ολοκλήρωση της ανακαίνισής του. Το κτίριο, που δεσπόζει στην κεντρική πλατεία της πόλης, χτίστηκε το 1713 από τον Προβλεπτή του Στόλου Αυγουστίνο Σαγρέδο για να γίνει αρχικά αποθήκη και έπειτα στρατώνας. Σήμερα φιλοξενεί στις προθήκες του περίπου 1.500 αντικείμενα από την προϊστορική εποχή έως την εποχή του Χαλκού. Η νέα μόνιμη έκθεση -με σπάνια ευρήματα από το σπήλαιο Φράγχθι, τη Μιδέα, την Τίρυνθα, την Ασίνη- έχει οργανωθεί σύμφωνα με τις πλέον σύγχρονες μουσειακές αντιλήψεις.
Σύντομα θα διαθέτει αυτόματη ξενάγηση σε τέσσερις γλώσσες και ειδικές συσκευές για ανθρώπους με προβλήματα ακοής, ενώ θα προσφέρει virtual ξεναγήσεις μέσα από τον ιστότοπό του.
Στον δεύτερο όροφο συναντάμε το έμβλημα του μουσείου: τη χάλκινη πανοπλία που αποκαλύφθηκε στο νεκροταφείο των Δενδρών (χρονολογείται στα τέλη του 15ου αι. π.Χ). Σύμφωνα με την επικρατέστερη θεωρία, ανήκε σε Μυκηναίο ηγεμόνα τον οποίο σίγουρα κανείς δεν θα ήθελε να... συναντήσει την ώρα της μάχης. Η βαριά πανοπλία χωρίζεται σε τμήματα (τη συναρμολόγηση των οποίων μπορούμε να παρακολουθήσουμε στο βίντεο του Τάσου Μπέλλα, που προβάλλεται ακριβώς δίπλα από το έκθεμα). Το κράνος κοσμείται από σχεδόν 40 δόντια αγριόχοιρων, γεγονός που υποδηλώνει την ικανότητα του πολεμιστή. «Λόγω του βάρους της πανοπλίας υποθέτουμε ότι δεν αποτελούσε καθημερινή περιβολή ούτε χρησιμοποιούνταν στον πόλεμο. Αυτές οι στολές προορίζονταν για επίσημες τελετές, για την υποδοχή επισήμων ή μόνο για ταφική χρήση. Η κατασκευή είναι εξαιρετική, που σημαίνει πως θα πρέπει να υπήρχαν στην περιοχή εργαστήρια και σπουδαίοι τεχνίτες», εξηγεί η Αλκηστις Παπαδημητρίου, έφορος προϊστορικών-κλασικών αρχαιοτήτων Αργολίδας και διευθύντρια του μουσείου.
Δείτε επίσης:
Τα πήλινα προσωπεία: Αποτροπαϊκά σύμβολα από το ανάκτορο της Τίρυνθας (7ος αι. π.Χ.). Βρέθηκαν στο «βόθρο», σε λάκκο δηλαδή όπου απέθεταν τα ιερά αντικείμενα και τις προσφορές μετά το πέρας τελετών.
Τον καθρέφτη από τη νεκρόπολη της αρχαίας Ερμιόνης, ειδική παραγγελία κάπου ανάμεσα στο 490 και το 470 π.Χ.; Και όμως. Αυτός ο καθρέφτης, που ήρθε στο φως στις 28 Οκτωβρίου 1994, αντί για λαβή έχει μια Καρυάτιδα, διαφορετική βάση από την κανονική και διαφορετικές μορφές σε κάθε του πλευρά (σ.σ.: από τη μία υπάρχει ένας λέοντας, από την άλλη πιθανόν να υπήρξε μια φτερωτή μορφή). Ο χρόνος πήρε μαζί του το μυστικό, όμως σίγουρα το αντικείμενο κατασκευάστηκε για μια ιδιαίτερη περίσταση.
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ «ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ»
Τον πλούτο των συλλογών του ΠΛΙ και τη δυναμική του τα γνωρίσαμε οι περισσότεροι από την tour de force έκθεση του 2004 «Πτυχώσεις», που παρουσιάστηκε στο Μουσείο Μπενάκη υπό την ομπρέλα της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας. Εκείνη η πρώτη διεθνής έκθεση μόδας στη χώρα μας, που γεφύρωνε την παραδοσιακή φουστανέλα με τον Issey Miyake και τις φορεσιές των Μασάι, για να επιστρέψει στον Galliano και να φλερτάρει με τα αρχαία ελληνικά αγάλματα, απέδειξε περίτρανα το ταλέντο και τη δημιουργικότητα της ομάδας του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος με επικεφαλής την ιδρύτριά του, Ιωάννα Παπαντωνίου.
Βραβευμένο το 2013 από την Ακαδημία Αθηνών για την προσφορά του στον ελληνικό πολιτισμό και το 1981 με το European Museum of the Year και με πλείστες ακόμη διακρίσεις, το ΠΛΙ στο Ναύπλιο, όπου εδρεύει, διαθέτει μια συλλογή 45.000 αντικειμένων και μια βιβλιοθήκη που αριθμεί σχεδόν 12.000 τίτλους, ενώ εκδίδει συστηματικά μελέτες γύρω από την ενδυματολογία και τον λαϊκό πολιτισμό.
Στο μουσείο θα δείτε από κοντά τη φορεσιά που καθιέρωσε η βασίλισσα Ολγα για την ακολουθία της (κυρίες των τιμών) και η οποία ήταν εμπνευσμένη από τη νυφική φορεσιά των Μεσογείων Αττικής. Το εσώρουχό της αποτελείται από ένα μακρύ ταφταδένιο, πολύπτυχο μισοφόρι. Ακολουθεί κοντό ολομέταξο πουκάμισο και φούστα από «μπιμπιζάρι» με χρυσά τελειώματα, την οποία σκεπάζει δεύτερη τσόχινη, στολισμένη με βελούδινη φαρδιά μπλε ρουά φάσα. Το συγκεκριμένο χρώμα προοριζόταν μόνο για τις κυρίες επί των τιμών, ενώ η ίδια η βασίλισσα επέλεγε το βυσσινί. Τα παπούτσια ήταν πάντα χρυσές γόβες. Η φορεσιά φυλασσόταν σε μεταλλικό κουτί με ξύλινη επένδυση για να μη μαυρίζουν τα χρυσά κεντήματα.
ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
Το Πολεμικό Μουσείο δεν αποτελεί συνήθως προτεραιότητα για τους επισκέπτες της πόλης, ίσως όμως αναθεωρούσαν αν ήξεραν πως εδώ, στο τριώροφο κτίριο της οδού Αμαλίας, φυλάσσονται πολύτιμα κειμήλια. Κτισμένο από πετράδες (τους τεχνίτες της πέρας) στην άκρη της παλαιάς πόλης, το μουσείο βρίσκεται μέσα στο οικόπεδο όπου λειτούργησε η πρώτη Σχολή Ευελπίδων τον Ιούλιο του 1828 με πρωτοβουλία του Ιωάννη Καποδίστρια. Σήμερα, φιλοξενεί εκθέματα από την Ελληνική Επανάσταση, τον Μακεδονικό Αγώνα, τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στον δεύτερο όροφο, διπλωμένη σε προθήκη, βρίσκεται μια ελληνική σημαία που ανήκε σε μονάδα Ελλήνων στρατιωτών που πολέμησαν στο αλβανικό μέτωπο. Μετά την οπισθοχώρηση του ελληνικού στρατού την άνοιξη του 1941, οι στρατιώτες φύλαξαν τη σημαία μες στα ρούχα τους για να μην πέσει στα χέρια των Γερμανών. Όταν έφτασαν στο Ναύπλιο, απ’ όπου θα έπαιρναν το πλοίο με προορισμό την Κρήτη, ζήτησαν στην οικογένεια Δαριώτη, που θα τους φιλοξενούσε για ένα βράδυ, να τη φυλάξει. Το παιδί της οικογένειας θυμόταν τους στρατιώτες να γονατίζουν μπροστά στον πατέρα του και με δάκρυα στα μάτια να την παραδίδουν. Η σημαία ήταν η πρώτη που υψώθηκε στο Ναύπλιο μετά την Απελευθέρωση.
Δείτε επίσης:
Το δισέλιδο έγγραφο της Πελοποννησιακής Γερουσίας (τοπικού διοικητικού οργανισμού της Πελοποννήσου στα χρόνια της Επανάστασης), το οποίο απευθυνόταν «προς τους εφόρους, υπεφόρους, προκρίτους, γενναίους καπεταναίους και προς τους άπαντας πατριώτας κατοίκους της επαρχίας Νησίου». Η χρονολογία (Τρίτη 18 Οκτωβρίου 182-) δεν διακρίνεται. «Κινδυνεύομεν φευ, να χαθώμεν κατά κράτος και διά παντός. Ιδού τα ολέθρια αποτελέσματα της διχόνοιας και της αναισθησίας», υπογραμμίζουν οι συντάκτες του κειμένου, συνοψίζοντας εύστοχα τις μάλλον διαχρονικές «αρετές» των Ελλήνων.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗΣ
Στο διατηρητέο νεοκλασικό της οδού Σιδηράς Μεραρχίας στεγάζεται από το 2004 το παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης στο Ναύπλιο. Στο παρελθόν είχε στεγαστεί εδώ το νοσοκομείο της πόλης, η Χωροφυλακή αλλά και μια ταβέρνα. Καθώς ανεβαίνουμε στον πρώτο όροφο, όπου φιλοξενείται η μόνιμη συλλογή, το φως λούζει τις αίθουσες περνώντας μέσα από τα μεγάλα παράθυρα. Τον πυρήνα της συλλογής αποτελούν μορφές και θέματα του αγώνα της ελληνικής Ανεξαρτησίας με έργα των Θ. Βρυζάκη, Φ. Μαργαρίτη, Διον. Τσόκου, Ν. Γύζη, Νικ. Λύτρα κ.ά.
Ενα από τα σημαντικότερα έργα είναι ο πίνακας του Ivan Aivasowsky «Η πυρπόληση της τουρκικής ναυρχίδας από τον Κανάρη». Ο ζωγράφος, Ρώσος αρμενικής καταγωγής, συγκινημένος από τους αγώνες των Ελλήνων, καταπιάστηκε με την απεικόνισή τους. Στον συγκεκριμένο πίνακα κεντρικό θέμα αποτελεί το φλεγόμενο καράβι, ενώ η βάρκα με τον Κανάρη και τους άλλους αγωνιστές έχει απομακρυνθεί.
Δείτε επίσης:
Τους πίνακες του Νικολάου Γύζη «Μετά την καταστροφή των Ψαρών» και «Η Δόξα». Στον πρώτο, η φορτωμένη με ανθρώπους που προσπαθούν να σώσουν τη ζωή τους βάρκα θυμίζει σύγχρονο δελτίο ειδήσεων. Ο Γύζης απαθανατίζει τους κατατρεγμένους από τις σφαγές Ελληνες που προσπαθούν να σωθούν απλώνοντας ο ένας στον άλλο το χέρι του.
ΦΟΥΓΑΡΟ
Ο πολυχώρος τέχνης που δημιούργησε η εικαστικός Φλωρίκα Κυριακοπούλου στεγάζεται στο εντυπωσιακό κτιριακό σύμπλεγμα λίγο έξω από την πόλη, όπου λειτουργούσε κάποτε η βιομηχανία κονσερβών «Ανθός». Στην αίθουσα Fougaro The Gallery παρουσιάζεται μέχρι τις 14 Μαρτίου η έκθεση «35 χρόνια Εργαστήρι Τέχνης Χαλκίδας» με παιδικά έργα τέχνης, που απευθύνονται σε μικρούς και μεγάλους. Το μπιστρό Le Cafe, ανοιχτό από το πρωί για καφέ ή φαγητό, αποτελεί σταθερά σημείο συνάντησης για Ναυπλιώτες και επισκέπτες, ενώ πυρήνα του πολυχώρου αποτελούν τα εργαστήρια που διοργανώνονται εδώ ως το πιο ελκυστικό όχημα για να συνδεθεί η τοπική κοινωνία με την τέχνη: μαθήματα ζωγραφικής, κατασκευής κοσμημάτων, ραπτικής, macrame, κεραμικής, δημιουργικής γραφής, videography και μια βεντάλια προγραμμάτων για παιδιά γίνονται πόλος έλξης για όλες τις ηλικίες. Το Φουγάρο διαθέτει επίσης πλούσια βιβλιοθήκη για ενηλίκους και έναν ολοκαίνουργιο χώρο για παιδιά και εφήβους γεμάτο βιβλία. Τους καλοκαιρινούς μήνες φιλοξενεί δυναμικά τζαζ και ροκ φεστιβάλ.
* Ευχαριστούμε τον Ανδρέα Κορωνάκη, διευθυντή του παραρτήματος Ναυπλίου του Πολεμικού Μουσείου, την Αλκηστη Παπαδημητρίου, έφορο προϊστορικών-κλασικών αρχαιοτήτων Αργολίδας και διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου, τη Λαμπρινή Καρακούρτη, επιμελήτρια της Εθν. Πινακοθήκης, την Ιωάννα Παπαντωνίου, ιδρύτρια του ΠΛΙ, και τη Φλωρίκα Κυριακοπούλου, ιδιοκτήτρια του Φουγάρου, για τη βοήθειά τους.
Ναι, το Ναύπλιο είναι «pittoresque», δηλαδή γραφικό, όπως λένε οι Γάλλοι, οι οποίοι το αγαπούν πολύ ως προορισμό. Μπορεί επίσης να γίνει άκρως ρομαντικό - αρκεί να ακολουθήσει κανείς τον Γύρο της Αρβανιτιάς, την πεζοδρομημένη παραλιακή οδό των Ναυπλιέων. Στη διαδρομή, υπό τη σκιά των απόκρημνων βράχων απ’ όπου ξεφυτρώνουν φραγκοσυκιές φορτωμένες με ώριμους καρπούς το καλοκαίρι, συναντάμε τις Μπανιέρες, το φυσικό κολυμβητήριο με τη θαλάσσια πισίνα όπου προπονούνταν παλιά τα παιδιά της πόλης. Πιο κάτω, η Παναγίτσα, η Santa Maria della Grotta των Ενετών, όπου λειτουργούσε και το κρυφό σχολειό της πόλης, με την απρόσκοπτη θέα στον Αργολικό κόλπο, τόπος ιδανικός για ανταλλαγή όρκων αιώνιας αγάπης. Μετά το φάρο, έχοντας αφήσει πια πίσω την πόλη, ξεπροβάλλει στο βάθος επιβλητικό το Παλαμήδι. Το ενετικό φρούριο με τους οκτώ προμαχώνες, πρότυπο της βενετσιάνικης οχυρωματικής αρχιτεκτονικής, είναι και το σύμβολο της πόλης, αφού από εδώ ξεκίνησε η απελευθέρωσή της από τον τουρκικό ζυγό.
Το Ναύπλιο κρύβει, όμως, έναν ακόμη θησαυρό: τα υπέροχα μουσεία του, τα οποία αποκαλύπτονται σε όσους αποφασίσουν να αφεθούν στη γοητεία της τέχνης και στους ψιθύρους της Ιστορίας. Αν το κάνουν, θα έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν τις αδρές γραμμές ενός πίνακα του Γύζη στο Παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης, να «αφουγκραστούν» τις πολεμικές ιαχές Μυκηναίων πολεμιστών στο ανακαινισμένο Αρχαιολογικό Μουσείο, που κόβει την ανάσα με τις συλλογές και την αισθητική του, να παρατηρήσουν τις αριστοτεχνικές βελονιές των παραδοσιακών φορεσιών του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος (ΠΛΙ), να αντικρίσουν την πρώτη σημαία που υψώθηκε στο Ναύπλιο στο Πολεμικό Μουσείο ή να βιώσουν τον παλμό της σύγχρονης δημιουργίας στο Φουγάρο.
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
Άνοιξε και πάλι τις πύλες του στο κοινό το 2009, μετά την ολοκλήρωση της ανακαίνισής του. Το κτίριο, που δεσπόζει στην κεντρική πλατεία της πόλης, χτίστηκε το 1713 από τον Προβλεπτή του Στόλου Αυγουστίνο Σαγρέδο για να γίνει αρχικά αποθήκη και έπειτα στρατώνας. Σήμερα φιλοξενεί στις προθήκες του περίπου 1.500 αντικείμενα από την προϊστορική εποχή έως την εποχή του Χαλκού. Η νέα μόνιμη έκθεση -με σπάνια ευρήματα από το σπήλαιο Φράγχθι, τη Μιδέα, την Τίρυνθα, την Ασίνη- έχει οργανωθεί σύμφωνα με τις πλέον σύγχρονες μουσειακές αντιλήψεις.
Σύντομα θα διαθέτει αυτόματη ξενάγηση σε τέσσερις γλώσσες και ειδικές συσκευές για ανθρώπους με προβλήματα ακοής, ενώ θα προσφέρει virtual ξεναγήσεις μέσα από τον ιστότοπό του.
Στον δεύτερο όροφο συναντάμε το έμβλημα του μουσείου: τη χάλκινη πανοπλία που αποκαλύφθηκε στο νεκροταφείο των Δενδρών (χρονολογείται στα τέλη του 15ου αι. π.Χ). Σύμφωνα με την επικρατέστερη θεωρία, ανήκε σε Μυκηναίο ηγεμόνα τον οποίο σίγουρα κανείς δεν θα ήθελε να... συναντήσει την ώρα της μάχης. Η βαριά πανοπλία χωρίζεται σε τμήματα (τη συναρμολόγηση των οποίων μπορούμε να παρακολουθήσουμε στο βίντεο του Τάσου Μπέλλα, που προβάλλεται ακριβώς δίπλα από το έκθεμα). Το κράνος κοσμείται από σχεδόν 40 δόντια αγριόχοιρων, γεγονός που υποδηλώνει την ικανότητα του πολεμιστή. «Λόγω του βάρους της πανοπλίας υποθέτουμε ότι δεν αποτελούσε καθημερινή περιβολή ούτε χρησιμοποιούνταν στον πόλεμο. Αυτές οι στολές προορίζονταν για επίσημες τελετές, για την υποδοχή επισήμων ή μόνο για ταφική χρήση. Η κατασκευή είναι εξαιρετική, που σημαίνει πως θα πρέπει να υπήρχαν στην περιοχή εργαστήρια και σπουδαίοι τεχνίτες», εξηγεί η Αλκηστις Παπαδημητρίου, έφορος προϊστορικών-κλασικών αρχαιοτήτων Αργολίδας και διευθύντρια του μουσείου.
Δείτε επίσης:
Τα πήλινα προσωπεία: Αποτροπαϊκά σύμβολα από το ανάκτορο της Τίρυνθας (7ος αι. π.Χ.). Βρέθηκαν στο «βόθρο», σε λάκκο δηλαδή όπου απέθεταν τα ιερά αντικείμενα και τις προσφορές μετά το πέρας τελετών.
Τον καθρέφτη από τη νεκρόπολη της αρχαίας Ερμιόνης, ειδική παραγγελία κάπου ανάμεσα στο 490 και το 470 π.Χ.; Και όμως. Αυτός ο καθρέφτης, που ήρθε στο φως στις 28 Οκτωβρίου 1994, αντί για λαβή έχει μια Καρυάτιδα, διαφορετική βάση από την κανονική και διαφορετικές μορφές σε κάθε του πλευρά (σ.σ.: από τη μία υπάρχει ένας λέοντας, από την άλλη πιθανόν να υπήρξε μια φτερωτή μορφή). Ο χρόνος πήρε μαζί του το μυστικό, όμως σίγουρα το αντικείμενο κατασκευάστηκε για μια ιδιαίτερη περίσταση.
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ «ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ»
Τον πλούτο των συλλογών του ΠΛΙ και τη δυναμική του τα γνωρίσαμε οι περισσότεροι από την tour de force έκθεση του 2004 «Πτυχώσεις», που παρουσιάστηκε στο Μουσείο Μπενάκη υπό την ομπρέλα της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας. Εκείνη η πρώτη διεθνής έκθεση μόδας στη χώρα μας, που γεφύρωνε την παραδοσιακή φουστανέλα με τον Issey Miyake και τις φορεσιές των Μασάι, για να επιστρέψει στον Galliano και να φλερτάρει με τα αρχαία ελληνικά αγάλματα, απέδειξε περίτρανα το ταλέντο και τη δημιουργικότητα της ομάδας του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος με επικεφαλής την ιδρύτριά του, Ιωάννα Παπαντωνίου.
Βραβευμένο το 2013 από την Ακαδημία Αθηνών για την προσφορά του στον ελληνικό πολιτισμό και το 1981 με το European Museum of the Year και με πλείστες ακόμη διακρίσεις, το ΠΛΙ στο Ναύπλιο, όπου εδρεύει, διαθέτει μια συλλογή 45.000 αντικειμένων και μια βιβλιοθήκη που αριθμεί σχεδόν 12.000 τίτλους, ενώ εκδίδει συστηματικά μελέτες γύρω από την ενδυματολογία και τον λαϊκό πολιτισμό.
Στο μουσείο θα δείτε από κοντά τη φορεσιά που καθιέρωσε η βασίλισσα Ολγα για την ακολουθία της (κυρίες των τιμών) και η οποία ήταν εμπνευσμένη από τη νυφική φορεσιά των Μεσογείων Αττικής. Το εσώρουχό της αποτελείται από ένα μακρύ ταφταδένιο, πολύπτυχο μισοφόρι. Ακολουθεί κοντό ολομέταξο πουκάμισο και φούστα από «μπιμπιζάρι» με χρυσά τελειώματα, την οποία σκεπάζει δεύτερη τσόχινη, στολισμένη με βελούδινη φαρδιά μπλε ρουά φάσα. Το συγκεκριμένο χρώμα προοριζόταν μόνο για τις κυρίες επί των τιμών, ενώ η ίδια η βασίλισσα επέλεγε το βυσσινί. Τα παπούτσια ήταν πάντα χρυσές γόβες. Η φορεσιά φυλασσόταν σε μεταλλικό κουτί με ξύλινη επένδυση για να μη μαυρίζουν τα χρυσά κεντήματα.
ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
Το Πολεμικό Μουσείο δεν αποτελεί συνήθως προτεραιότητα για τους επισκέπτες της πόλης, ίσως όμως αναθεωρούσαν αν ήξεραν πως εδώ, στο τριώροφο κτίριο της οδού Αμαλίας, φυλάσσονται πολύτιμα κειμήλια. Κτισμένο από πετράδες (τους τεχνίτες της πέρας) στην άκρη της παλαιάς πόλης, το μουσείο βρίσκεται μέσα στο οικόπεδο όπου λειτούργησε η πρώτη Σχολή Ευελπίδων τον Ιούλιο του 1828 με πρωτοβουλία του Ιωάννη Καποδίστρια. Σήμερα, φιλοξενεί εκθέματα από την Ελληνική Επανάσταση, τον Μακεδονικό Αγώνα, τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στον δεύτερο όροφο, διπλωμένη σε προθήκη, βρίσκεται μια ελληνική σημαία που ανήκε σε μονάδα Ελλήνων στρατιωτών που πολέμησαν στο αλβανικό μέτωπο. Μετά την οπισθοχώρηση του ελληνικού στρατού την άνοιξη του 1941, οι στρατιώτες φύλαξαν τη σημαία μες στα ρούχα τους για να μην πέσει στα χέρια των Γερμανών. Όταν έφτασαν στο Ναύπλιο, απ’ όπου θα έπαιρναν το πλοίο με προορισμό την Κρήτη, ζήτησαν στην οικογένεια Δαριώτη, που θα τους φιλοξενούσε για ένα βράδυ, να τη φυλάξει. Το παιδί της οικογένειας θυμόταν τους στρατιώτες να γονατίζουν μπροστά στον πατέρα του και με δάκρυα στα μάτια να την παραδίδουν. Η σημαία ήταν η πρώτη που υψώθηκε στο Ναύπλιο μετά την Απελευθέρωση.
Δείτε επίσης:
Το δισέλιδο έγγραφο της Πελοποννησιακής Γερουσίας (τοπικού διοικητικού οργανισμού της Πελοποννήσου στα χρόνια της Επανάστασης), το οποίο απευθυνόταν «προς τους εφόρους, υπεφόρους, προκρίτους, γενναίους καπεταναίους και προς τους άπαντας πατριώτας κατοίκους της επαρχίας Νησίου». Η χρονολογία (Τρίτη 18 Οκτωβρίου 182-) δεν διακρίνεται. «Κινδυνεύομεν φευ, να χαθώμεν κατά κράτος και διά παντός. Ιδού τα ολέθρια αποτελέσματα της διχόνοιας και της αναισθησίας», υπογραμμίζουν οι συντάκτες του κειμένου, συνοψίζοντας εύστοχα τις μάλλον διαχρονικές «αρετές» των Ελλήνων.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗΣ
Στο διατηρητέο νεοκλασικό της οδού Σιδηράς Μεραρχίας στεγάζεται από το 2004 το παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης στο Ναύπλιο. Στο παρελθόν είχε στεγαστεί εδώ το νοσοκομείο της πόλης, η Χωροφυλακή αλλά και μια ταβέρνα. Καθώς ανεβαίνουμε στον πρώτο όροφο, όπου φιλοξενείται η μόνιμη συλλογή, το φως λούζει τις αίθουσες περνώντας μέσα από τα μεγάλα παράθυρα. Τον πυρήνα της συλλογής αποτελούν μορφές και θέματα του αγώνα της ελληνικής Ανεξαρτησίας με έργα των Θ. Βρυζάκη, Φ. Μαργαρίτη, Διον. Τσόκου, Ν. Γύζη, Νικ. Λύτρα κ.ά.
Ενα από τα σημαντικότερα έργα είναι ο πίνακας του Ivan Aivasowsky «Η πυρπόληση της τουρκικής ναυρχίδας από τον Κανάρη». Ο ζωγράφος, Ρώσος αρμενικής καταγωγής, συγκινημένος από τους αγώνες των Ελλήνων, καταπιάστηκε με την απεικόνισή τους. Στον συγκεκριμένο πίνακα κεντρικό θέμα αποτελεί το φλεγόμενο καράβι, ενώ η βάρκα με τον Κανάρη και τους άλλους αγωνιστές έχει απομακρυνθεί.
Δείτε επίσης:
Τους πίνακες του Νικολάου Γύζη «Μετά την καταστροφή των Ψαρών» και «Η Δόξα». Στον πρώτο, η φορτωμένη με ανθρώπους που προσπαθούν να σώσουν τη ζωή τους βάρκα θυμίζει σύγχρονο δελτίο ειδήσεων. Ο Γύζης απαθανατίζει τους κατατρεγμένους από τις σφαγές Ελληνες που προσπαθούν να σωθούν απλώνοντας ο ένας στον άλλο το χέρι του.
ΦΟΥΓΑΡΟ
Ο πολυχώρος τέχνης που δημιούργησε η εικαστικός Φλωρίκα Κυριακοπούλου στεγάζεται στο εντυπωσιακό κτιριακό σύμπλεγμα λίγο έξω από την πόλη, όπου λειτουργούσε κάποτε η βιομηχανία κονσερβών «Ανθός». Στην αίθουσα Fougaro The Gallery παρουσιάζεται μέχρι τις 14 Μαρτίου η έκθεση «35 χρόνια Εργαστήρι Τέχνης Χαλκίδας» με παιδικά έργα τέχνης, που απευθύνονται σε μικρούς και μεγάλους. Το μπιστρό Le Cafe, ανοιχτό από το πρωί για καφέ ή φαγητό, αποτελεί σταθερά σημείο συνάντησης για Ναυπλιώτες και επισκέπτες, ενώ πυρήνα του πολυχώρου αποτελούν τα εργαστήρια που διοργανώνονται εδώ ως το πιο ελκυστικό όχημα για να συνδεθεί η τοπική κοινωνία με την τέχνη: μαθήματα ζωγραφικής, κατασκευής κοσμημάτων, ραπτικής, macrame, κεραμικής, δημιουργικής γραφής, videography και μια βεντάλια προγραμμάτων για παιδιά γίνονται πόλος έλξης για όλες τις ηλικίες. Το Φουγάρο διαθέτει επίσης πλούσια βιβλιοθήκη για ενηλίκους και έναν ολοκαίνουργιο χώρο για παιδιά και εφήβους γεμάτο βιβλία. Τους καλοκαιρινούς μήνες φιλοξενεί δυναμικά τζαζ και ροκ φεστιβάλ.
* Ευχαριστούμε τον Ανδρέα Κορωνάκη, διευθυντή του παραρτήματος Ναυπλίου του Πολεμικού Μουσείου, την Αλκηστη Παπαδημητρίου, έφορο προϊστορικών-κλασικών αρχαιοτήτων Αργολίδας και διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου, τη Λαμπρινή Καρακούρτη, επιμελήτρια της Εθν. Πινακοθήκης, την Ιωάννα Παπαντωνίου, ιδρύτρια του ΠΛΙ, και τη Φλωρίκα Κυριακοπούλου, ιδιοκτήτρια του Φουγάρου, για τη βοήθειά τους.
