Η Σοσιαλδημοκρατία εν τη γενέσει της μπόρεσε σε ένα σύνθετο περιβάλλον μετά το Β Παγκόσμιο πόλεμο και κατά τη διάρκεια του ψυχροπολέμου να οριοθετήσει την στρατηγική της και τα διακυβεύματα της ανάμεσα στον ριζοσπαστικό μαρξισμό και την σταδιακή εξέλιξη του καπιταλιστικού συστήματος. Η μεταρρύθμιση του καπιταλισμού μέσα από ένα κράτος δικαίου, η δημιουργία και η δίκαιη αναδιανομή του πλούτου ,η φιλελεύθερη κοινοβουλευτική δημοκρατία, η αλληλεγγύη, η ισότητα δημιούργησαν συνθήκες ανάπτυξης ενός μικτού οικονομικού συστήματος ,συμβατό με την καπιταλιστική οργάνωση της παραγωγής ,εφόσον αυξάνεται βέβαια το γενικό επίπεδο ευημερίας και η παραγόμενη υπεραξία κατανέμεται με εύλογο και αναλογικό τρόπο στους παραγωγικούς συντελεστές, δηλ. την επιχειρηματικότητα, την εργασία και το κεφάλαιο. Το Ευρωπαϊκό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα κατάφερε να μετουσιώσει εν πολλοίς τις επόμενες δεκαετίες την παραπάνω θεωρία σε συγκεκριμένες ενέργειες που αναβάθμισαν το επίπεδο ευημερίας των πολιτών. Σ αυτό ακριβώς έγκειται και η επιτυχία του εγχειρήματος, στο ότι κατάφερε δηλαδή να μετουσιώσει μια σύνθετη θεωρία και να την μετατρέψει σε πράξεις προς όφελος της κοινωνίας.
Η Ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία στην εξέλιξη της και μέχρι σήμερα κατάφερε να είναι η δεύτερη μεγαλύτερη δύναμη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με οριακή διαφορά απ το πρώτο κόμμα και σε πολλές χώρες, μια απ αυτές και η Ελλάδα, τα κόμματα της να κυβερνήσουν για πολλά χρόνια επιτυγχάνοντας αύξηση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών. Υπήρξαν βέβαια και αποτυχημένα παραδείγματα, μιας και η εφαρμογή στην πράξη μιας σύνθετης πολιτικής θεωρίας πάντα έκρυβε κινδύνους αποκλίσεων. Το ξέσπασμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης ,η κρίση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος και ο περιορισμός της κίνησης κεφαλαίων ανέδειξε ένα μεγάλο ζήτημα. Μέσα σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία ,σε μια Ευρώπη που παλεύει ακόμα για την πλήρη ενοποίηση της που θα μπορέσει να δώσει δύναμη στα κράτη-μέλη, πως τα κράτη θα μπορέσουν να διαφυλάξουν τα κεκτημένα όταν έχουν περιορισμένη δυνατότητα ελέγχου; Πως στον ορυμαγδό της έλλειψης κεφαλαίων θα μπορέσουν να δημιουργήσουν πλούτο και να προσπαθήσουν μετέπειτα για την σωστή και δίκαιη κατανομή του;
Οι εμμονές συντηρητικών δυνάμεων υπέρ των προγραμμάτων λιτότητας, η φοβία ενάντια στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, η έλλειψη αλληλεγγύης μαζί με ζητήματα που προκύπτουν στις μέρες μας όπως το προσφυγικό ενισχύουν τις ακροδεξιές φωνές στην Ευρώπη. Η απάντηση της Σοσιαλδημοκρατίας στα καίρια αυτά και υπαρξιακά ζητήματα πρέπει να είναι μία:Περισσότερη Ευρώπη. Επιτάχυνση της Ευρωπαικής ολοκλήρωσης ,αναδιανομή πλούτου απ τον πλούσιο Βορρά στον φτωχό Νότο μέσα απ την ανάπτυξη μηχανισμών αλληλεγγύης για την παροχή ρευστότητας και κινήτρων για επενδύσεις .Και ακόμα περισσότερο τώρα με το ζήτημα του προσφυγικού. Παρόλο αυτά επειδή ο πολιτικός χρόνος είναι αμείλικτος οι δυνάμεις της Σοσιαλδημοκρατίας την τελευταία πενταετία έξαρσης της οικονομικής κρίσης βρέθηκαν σε κρίση. Πολλά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια συγκυβέρνησαν με συντηρητικά έχοντας ως αποτέλεσμα πολλές φορές να εφαρμόσουν μέσα σ αυτό τον κυκεώνα εξελίξεων περιοριστικές πολιτική και συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους που δεν συνάδουν με το βασικό τους πλαίσιο. Στο σημείο αυτό έγιναν δυσδιάκριτα τα όρια ανάμεσα στις δύο βασικές πολιτικές ιδεολογίες στην Ευρώπη. Και τέθηκε πλέον ευθέως το ερώτημα για την Ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία για το αν υπάρχει άλλος δρόμος για να κάνει πράξη την ατζέντα των πολιτικών της.
Η Ελλάδα ήρθε να απαντήσει σ αυτό. Η Ελλάδα αποτέλεσε για πολλά χρόνια ένα παράδειγμα εφαρμογής στην πράξη βασικών θεωριών της σοσιαλδημοκρατίας, με βασικές διαφορές όμως και κακέκτυπα ,που μας οδήγησαν στην κατάσταση που βιώνουμε σήμερα. Θα σταθώ σε κάποια βασικά σημεία εφαρμογής του μοντέλου. Η δημιουργία κράτους δικαίου και πρόνοιας, η συμβολή στην δίκαιη αναδιανομή του πλούτου, η άρση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων μέσα σε μια κοινωνία με βαθιά μετεμφυλιακά τραύματα, η δημιουργία κοινωνικών δομών υγείας, παιδείας και πρόνοιας προσβάσιμα σε όλους τους Έλληνες και ταυτόχρονα η προσήλωση στόχο προς την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Πράγμα που συντελέστηκε εν πολλοίς τα επόμενα χρόνια με την ένταξη της χώρας στην Νομισματική Ένωση, τα μεγάλα έργα υποδομών, την ραγδαία αύξηση της επιχειρηματικότητας και των άμεσων ξένων επενδύσεων. Στον αντίποδα όλων αυτών συντηρήθηκε ένα υπέρογκο και υπερχρεωμένο δημόσιο, κοινωνικές δομές που απαξιώθηκαν έλλειψη χρηματοδότησης, μια μη ανταγωνιστική οικονομία που δεν μπορούσε εν τέλει να παράγει όσα κατανάλωνε και ένα πολιτικό προσωπικό άτολμο μπροστά στις μεγάλες μεταρρυθμίσεις που χρειαζόταν ο τόπος, έρμαιο πολλές φορές μεγάλων και μικρών συμφερόντων .Η κατάσταση αυτή στο εσωτερικό άφησε ανοχύρωτη την χώρα στην επέλαση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Η χώρα αντί να προβεί σε μεταρρυθμιστικές κινήσεις που θα ανακούφιζαν το εσωτερικό και θα θωράκιζαν την οικονομία παραδόθηκε στον άκρατο λαϊκισμό του ΣΥΡΙΖΑ. Στην εύκολη λογική ενός άλλου δρόμου που επί της ουσίας δεν υπήρξε ποτέ. Ενός δρόμου από αριστερίζουσες φανφάρες, έκρηξη των ακραίων λογικών και πρακτικών, καλλιέργεια εμφυλιακού κλίματος, άκρατη υποσχεσιολογία και παροχολογία και καμία διάθεση αλλαγής όλων των παθογενειών που μας οδήγησαν στη κατάσταση που είμαστε σήμερα
Η Σοσιαλδημοκρατία και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη πρέπει να βρουν απαντήσεις. Στην Ελλάδα όμως υπάρχουν κάποια βήματα που πρέπει να γίνουν και ξεπερνούν την ουσία της πολιτικής θεώρησης υπό το πρίσμα της Σοσιαλδημοκρατίας. Τα στάδια είναι δύο. Το πρώτο έχει να κάνει με την δημιουργία ενός μεγάλου δημοκρατικού πόλου που θα εκφράζει την σοσιαλδημοκρατία στην Ελλάδα .Μετά το κατακερματισμό της κεντροαριστεράς εν ήδη προσωπικών φιλοδοξιών ή και πολιτικών αδιεξόδων ,η ανάγκη για επανένωση του χώρου είναι πιο μεγάλη από ποτέ. Το πρώτο βήμα είναι να τακτοποιήσεις σωστά τα του οίκου σου και μετά να απευθυνθείς στη κοινωνία. Η εσωτερική δημοκρατία, η διαφάνεια των διαδικασίων, η ανανέωση σε όλα τα επίπεδα, η δημιουργία ίσων ευκαιριών συμμετοχής ανθρώπων που είναι αποκλεισμένοι στις μέρες μας όπως είναι οι νέοι και οι άνεργοι, είναι κάποιοι βασικοί και ρηξικέλευθοι πυλώνες που πρέπει να πατήσει το νέο εγχείρημα. Η αποκατάσταση της αλήθειας για το τι συνέβη σ αυτή την χώρα τα τελευταία χρόνια, μετά και από έντονη δόση αυτοκριτικής, καθώς και το νέο αφήγημα για το ποιους καλείται να εκφράσει αυτή την στιγμή ο χώρος της Σοσιαλδημοκρατίας και πως , είναι το αμέσως επόμενο βήμα. Όταν όλα αυτά απαντηθούν και γίνουν κτήμα όλων και ενιαίο μέτωπο, έρχεται η στροφή στη κοινωνία με ρεαλιστικές πολιτικές και όραμα στο μέλλον και ταυτόχρονα ολομέτωπη σύγκρουση με τις δυνάμεις του λαϊκισμού που κατάφεραν και δηλητηρίασαν με την αισχρή προπαγάνδα τους μια κοινωνία ολόκληρη.Με ένα βασικό χαρακτηριστικό. Την αλήθεια και την συνέπεια λόγων και πράξεων, πράγματα που αποτελούν το ύψιστο ζητούμενο μιας καταπονημένης κοινωνίας.
Η Σοσιαλδημοκρατία λοιπόν στην Ελλάδα πρέπει να υπερβεί και το δικό της κακό εαυτό για να μπορέσει να συγκρουστεί και με τις εσωτερικές δομές της και με τις προβληματικές δομές της κοινωνίας για να είναι σε θέση να εναρμονιστούν και ο χώρος και η χώρα με τα αντίστοιχα των υπολοίπων ευρωπαϊκών κοινωνιών. Σε όλη αυτή την ιστορία σύμμαχος δεν είναι ο χρόνος. Η οικονομική ύφεση στη χώρα βαθαίνει, νέα προβλήματα όπως το προσφυγικό εμφανίζονται, και οι απαντήσεις πρέπει να δίδονται καθημερινά. Χρέος όλων όσων παλεύουμε για την δημιουργία ενός ισχυρού δημοκρατικού πόλου είναι να κατανοήσουμε την δυσκολία των στιγμών και να κάνουμε κάτι που είναι στο πολιτικό DNA των Σοσιαλδημοκρατών. Να περάσουμε άμεσα απ την θεωρία, στην πράξη. Η κοινωνία δεν μπορεί να περιμένει άλλο.
ΨΥΧΟΓΥΙΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
Οικονομολόγος
Μέλος Πανελλαδικής Αντιπροσωπείας Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας
Μέλος Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής ΠΑΣΟΚ
.webp "ΑΡΓΟΛΙΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ")