Στις 17 Μαΐου, ημέρα Τρίτη και ώρα 13:00 π.μ., στην Τρίπολη, στο Παλιό Δημαρχείο του Δήμου Τρίπολης (Δ/νση: Εθνικής Αντίστασης 43), θα συνεδριάσει το Διοικητικό Συμβούλιο της Π.Ε.Δ Πελοποννήσου προκειμένου να λάβει αποφάσεις μεταξύ άλλων, το αίτημα της κίνησης πολιτών «ΔΙΑΖΩΜΑ» για οικονομική βοήθεια, προκειμένου να εκδώσει, σε συνεργασία με την ΠΕΔ , βιβλίο για τα αρχαία θέατρα της Αργολίδας.
Μπορεί ένα αρχαίο θέατρο να γιορτάζεται, να κοινωνείται και να επικοινωνείται, να αποτελεί μέρος μιας ψηφιακής στρατηγικής, μιας πολιτιστικής διαδρομής; Μπορεί να αφορά και να προσελκύει κάθε ηλικία; Πόσοι και ποιοι εμπλέκονται προκειμένου να γίνει ένας χώρος προσβάσιμος και τι ακριβώς σημαίνει προσβάσιμος και λειτουργικός, πέρα από την απλή δυνατότητα να επισκεφθείς ένα μνημείο;
Συνέντευξη με τον Πρόδρομο Τσιαβό στο elculture.gr:
«Η κατανόηση ενός μνημείου συνδέεται με την κατανόηση του τρόπου ζωής που συνδέεται μ’ αυτό»
Το 2008 πρωτοξεκίνησε το Διάζωμα με πρωτοβουλία του Σταύρου Μπένου, έμπειρου σε θέματα πολιτιστικής στρατηγικής αλλά και διασύνδεσης και κινητοποίησης της κοινωνίας των πολιτών. Στην αρχή νόμιζα ότι αφορούσε την αναστήλωση ορισμένων θεάτρων. Όμως μέχρι σήμερα έχουν γίνει μελέτες κι εργασίες σε τουλάχιστον πενήντα αρχαία θέατρα της χώρας, έχει ενεργοποιηθεί ένα σημαντικό κομμάτι φορέων, εταιρειών, δραστήριων πολιτών, έχουν σχεδιαστεί πολιτιστικές και ψηφιακές στρατηγικές, χορηγικές εκστρατείες, αρχαιολογικά πάρκα και πολιτιστικές διαδρομές, εκπαιδευτικές δράσεις και έρευνες. Στο μεταξύ έχει δημιουργηθεί και το Άνω Διάζωμα, με ένα κινητοποιημένο κομμάτι πολλών νέων ανθρώπων να προσφέρουν τη δική τους δυναμική. Την Κυριακή 15 Μαΐου το Άνω Διάζωμα πραγματοποιεί τη δεύτερη συνάντησή του στο Impact Hub. Το θέατρο γιορτάζεται σε όλα τα Διαζώματα ή το Διάζωμα γιορτάζεται σε όλα τα θέατρα. Και μας προκαλεί να το γνωρίσουμε λίγο καλύτερα. Με αυτή την αφορμή, συναντήσαμε τον Πρόδρομο Τσιαβό, νομικό και εθελοντή στο Διάζωμα:
Πώς κατανοείς εσύ ο ίδιος το Διάζωμα;
Το Διάζωμα είναι μια συνάντηση. Επιδιώκει να φέρει τα μνημεία μέσα στη ζωή με όλες τους τις διαστάσεις. Η κατανόηση ενός μνημείου συνδέεται με την κατανόηση του τρόπου ζωής που συνδέεται μ’ αυτό. Ένα μνημείο δεν μπορεί να είναι ξεκομμένο από ζωή, ούτε να ανήκει σε μια μικρή ομάδα ανθρώπων, χωρίς να μπορούν οι υπόλοιποι να έχουν πρόσβαση. Το ζήτημα λοιπόν είναι πώς θα το επαναφέρουμε στη ζωή. Το Διάζωμα φροντίζει όχι μόνο για την υλική υπόσταση, δηλαδή την αναστήλωση, αλλά και για τη μετα-ειδική υπόσταση, δηλαδή την επαναλειτουργία του θεάτρου.
Ποιο είναι λοιπόν το κυρίως έργο του Διαζώματος;Γιατί επελέγη το θέατρο ανάμεσα στα μνημεία;
Επειδή από μόνο του ανήκει στη δημόσια ζωή. Ο κόσμος ζει εκεί μια εμπειρία συλλογική και μοναδική στο χρόνο. Υπάρχει ο θρησκευτικός χαρακτήρας και εμπεριέχει ένα κομμάτι δημοκρατίας, σαν την αγορά, την Εκκλησία του Δήμου. Είναι ένα δημόσιο κτίριο συνάντησης της τέχνης και των δημόσιων, συλλογικών θεμάτων. Για να αναστηλώσεις, πρέπει πρώτα να ανακαλύψεις τι ήταν στα σπαράγματα του μνημείου και πώς συνδέεται με τους δρόμους του. Να δεις τις διαστρωματώσεις κατακόρυφα και σε βάθος. Για παράδειγμα, στη Μεσσήνη βλέπεις πώς εντάσσεται το θέατρο στον αστικό ιστό, στην πόλη. Στην Κασσώπη επίσης. Στην αρχαία Επίδαυρο, αυτό που είναι παραγνωρισμένο είναι ότι το θέατρο ήταν μέρος ενός ευρύτερου θεραπευτικού συγκροτήματος, μαζί με το Ασκληπιείο, με το θέατρο να προορίζεται για τη θεραπεία των ψυχών κι όχι μόνο των σωμάτων.
Βοηθά να εκπονηθούν οι μελέτες για να προχωρήσει το Υπουργείο Πολιτισμού σε έργα. Συχνά δεν μπορούν να υλοποιηθούν τα έργα, γιατί δεν μπορούν να γίνουν καλές μελέτες. Είναι λοιπόν ο συνδετικός κρίκος, προκειμένου να διαθέτει το κράτος τις κατάλληλες μελέτες ώστε να προχωρήσει σε έργα. Δρα ως λιπαντική ουσία, ώστε να λειτουργήσουν σημεία που δυσκόλευαν μέσα στο κρατικό αρχαιολογικό σύστημα. Δεν στέκεται όμως απέναντι στο σύστημα αυτό. Αντίθετα, συνεργάζεται και το υποστηρίζει, ώστε να ενισχυθεί ο ρόλος του
Για τι έργα μιλάμε κυρίως;
Βοηθά να εκπονηθούν οι μελέτες για να προχωρήσει το Υπουργείο Πολιτισμού σε έργα. Συχνά δεν μπορούν να υλοποιηθούν τα έργα, γιατί δεν μπορούν να γίνουν καλές μελέτες. Είναι λοιπόν ο συνδετικός κρίκος, προκειμένου να διαθέτει το κράτος τις κατάλληλες μελέτες ώστε να προχωρήσει σε έργα. Δρα ως λιπαντική ουσία, ώστε να λειτουργήσουν σημεία που δυσκόλευαν μέσα στο κρατικό αρχαιολογικό σύστημα. Δεν στέκεται όμως απέναντι στο σύστημα αυτό. Αντίθετα, συνεργάζεται και το υποστηρίζει, ώστε να ενισχυθεί ο ρόλος του
Για τι έργα μιλάμε κυρίως;
Καταρχήν για αναστηλωτικά έργα. Το Διάζωμα βοηθά να γίνουν συντηρήσεις και αποκαταστάσεις, δεν τις αναλαμβάνει το ίδιο. Έπειτα μιλάμε για μελέτες ως προς τη λειτουργικότητα των χώρων και τη σύνδεσή τους με τη βιώσιμη ανάπτυξη. Για παράδειγμα γίνεται μελέτη για την ψηφιακή στρατηγική για τον πολιτισμό, ώστε να παραδοθεί στο υπουργείο και να βελτιωθεί το επίπεδο της ψηφιακής γνώσης. Αυτό εντάσσεται εξάλλου σε μια ευρύτερη ευρωπαϊκή ψηφιακή στρατηγική με τεχνολογικές προκλήσεις.
Τι μπορεί να περιλαμβάνει αυτή η ψηφιακή στρατηγική;
Επιγραμματικά αναφέρω – τεχνολογίες νέφους, ανοικτό περιεχόμενο, μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες, ψηφιακές συναλλαγές, ψηφιακή αφήγηση, χρήση κινητών στο χώρο, ψηφιακή έρευνα (e-science)… Αυτά όλα μπαίνουν σε ένα πλαίσιο.
Μιλάτε για πολιτιστικές διαδρομές και αρχαιολογικά πάρκα. Τι σημαίνει αυτό;
Ο χώρος που εξετάζουμε έχει δυο διαστάσεις: την κατακόρυφη, που είναι το πάρκο, δηλαδή ο χώρος που συνδέεται με το μνημείο, όπως στην Επίδαυρο που προαναφέραμε και την οριζόντια, που είναι η διαδρομή, δηλαδή ένα πλήρες και επώνυμο πολιτιστικό αγαθό, που αποτελείται από επισκέψεις σε πολιτιστικά αξιοθέατα και από μια σειρά τουριστικών και συμπληρωματικών υπηρεσιών. Δεν είναι τυχαίο ότι τα αρχαία θέατρα βρίσκονται στα πιο μαγευτικά σημεία. Είναι χτισμένα αμφιθεατρικά κι έχουν εκπληκτική θέα. Επίσης, αν προσέξουμε, βρίσκονται επάνω στους μεγάλους οδικούς άξονες, επιτρέποντάς σου να κάνεις μια διαδρομή. Ψηφιακά λοιπόν παίρνεις την πληροφορία, με τους δρόμους έχεις την πρόσβαση και με την αναστήλωση έχεις το χώρο. Αυτά όλα πρέπει να λειτουργούν. Γι’ αυτό διεξάγουμε μελέτες διασύνδεσης στις διαδρομές, όπως στη διαδρομή της Ηπείρου. Και θεωρούμε σημαντικό να μπει και η ψηφιακή, η πληροφοριακή διάσταση. Να φέρεις την κοινωνία και την οικονομία στο μνημείο.
Το ζήτημα πάντως της χρήσης των αρχαιολογικών και άλλων χώρων δεν πρέπει να είναι μια εύκολη «διαδρομή»…
Η χρήση του χώρου είναι ένα ευαίσθητο ζήτημα στην Ελλάδα, γιατί συνδέεται με καταστροφές, κακή χρήση των μνημείων και άναρχη εμπορευματοποίηση των περιοχών κυρίως στο παρελθόν. Γι’ αυτό έχουμε επεξεργαστεί πρόταση για δημιουργία ενός Συμφώνου Ποιότητας. Πώς δηλαδή εντοπίζεις το επίπεδο ποιότητας στις παρεχόμενες υπηρεσίες, στα μέρη και στα προϊόντα που συνδέονται με μια διαδρομή. Έτσι θα υπάρχει μια ρυθμισμένη αγορά γύρω από το πολιτιστικό αγαθό, ένα σύνολο που δεν θα ακυρώνει, ούτε θα πνίγει το μνημείο. Χρειάζεται να υπάρχουν ποιοτικές υπηρεσίες σύμφωνης αισθητικής γύρω απ’ αυτό, να δημιουργηθούν οι ελάχιστες προδιαγραφές για την επίσκεψη στον χώρο.
Εκτός από εθελοντής στο Διάζωμα, είσαι και εταιρικό μέλος του, εκ μέρους του Ιδρύματος Ωνάση, με την ιδιότητα του υπεύθυνου Ψηφιακής Ανάπτυξης στη Στέγη. Μπορείς, λοιπόν, να μας δώσεις μια συνολικότερη εικόνα για το πώς λειτουργεί το Διάζωμα.
Το Διάζωμα είναι σωματείο, δηλαδή έχει την κλασική συμμετοχική μορφή, με τις αρχαιρεσίες και τη γενική συνέλευση που γίνεται μάλιστα κάθε φορά πανηγυρικά σε ένα αρχαίο θέατρο. Συντηρείται κυρίως από τις εισφορές των μελών του και έχει και τα εταιρικά του μέλη, που είναι εταιρείες και ιδρύματα, τα οποία υιοθετούν μελέτες ή αναλαμβάνουν δράσεις, δωρεές ή και υπηρεσίες. Αυτή η δράση τους είναι σημαντική για την εταιρική κοινωνική ευθύνη και κυρίως γνωρίζουν καλά ότι αυτά που προσφέρουν θα αποδώσουν, δεν θα χαθούν, υπάρχει χρηστή διαχείριση. Υπάρχει οικονομική διαφάνεια και διαρκής συμμετοχή όλων των μελών, κανείς δεν είναι ανενεργός. Το σημαντικό κεφάλαιο του Διαζώματος είναι οι άνθρωποι. Όλοι κάνουμε κι άλλες δουλειές και κλέβουμε απ’ το χρόνο μας. Όταν όμως συναντιόμαστε είναι σαν μια γιορτή! Είναι άλλωστε ένας κύκλος «αυτοεπιλεγόμενων». Όλοι έρχονται από επιλογή τους, διαθέτοντας παράλληλα ένα ισχυρό ιδεολογικό υπόβαθρο.
Πέρυσι έγινε η πρώτη ανοικτή συνάντηση του Άνω Διαζώματος, της νεότερης γενιάς των μελών και τώρα ακολουθεί η δεύτερη. Ποια είναι η συμβολή του στο Διάζωμα;
Είναι το πειραματικό κομμάτι του Διαζώματος. Ουσιαστικά, αποτελεί πρωτοβουλία για νέες δραστηριότητες από νεότερους ανθρώπους που έχουν περισσότερο χρόνο και εξοικείωση με τις νέες τεχνολογίες και τον ψηφιακό πολιτισμό. Έχουν ξεκινήσει σημαντικές εκπαιδευτικές δράσεις, όπως με τη Wikipedia, όπου συνήθως ανατρέχει κανείς για πληροφόρηση. Υπάρχει συνεργασία με την εταιρεία ελεύθερου λογισμικού ΕΛ/ΛΑΚ και με πανεπιστημιακούς φορείς, προκειμένου να συντάσσονται λήμματα για τα αρχαία θέατρα. Αυτό βοηθά παράλληλα και τους σπουδαστές στη μεθοδολογία και στην έρευνα, είναι μέρος το ψηφιακού εγγραμματισμού. Έχουμε συνεργασία με την ΕΡΤ για παρουσιάσεις μνημείων από μικρούς ξεναγούς. Το Άνω Διάζωμα συνεισφέρει στην εξωστρέφεια: πρόσφατα παρουσιάστηκε το Διάζωμα στην Παγκόσμια Τράπεζα και σε ιδρύματα στην Αμερική, υπάρχει ευρωπαϊκό πρόγραμμα διασύνδεσης, δράσεις crowd-funding, νέες τεχνολογίες και προώθηση της νέας επιχειρηματικότητας, σε συνεργασία για παράδειγμα με τη θερμοκοιτίδα Corallia.
