Οι προτάσεις αυτές με τις απαραίτητες βελτιώσεις και τροποποιήσεις που θα προκύψουν από τη δημόσια διαβούλευση, μπορούν να αποτελέσουν μια αφετηρία κι ένα σταθερό πλαίσιο για τις ορεινές κοινότητες της Αργολίδας ενόψει του αναπτυξιακού σχεδιασμού της Προγραμματικής Περιόδου 2015-2020. Μέχρι σήμερα, το αρμόδιο Υπουργείο δεν έχει προχωρήσει σε καμία απολύτως ενέργεια ώστε να αξιοποιήσει τη μελέτη.
Προκειμένου να ενημερωθούν οι πολίτες της Αργολίδας, οι σχετικές προτάσεις ανά χωριό, θα δίνονται σταδιακά στη δημοσιότητα.
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΜΙΑΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΔΑΣΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΟΡΕΙΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ, ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΚΑΙ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΥΤΗΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΑΡΓΟΛΙΔΟΣ»
Προτάσεις για την περίπτωση
του Χωριού
ΑΧΛΑΔΟΚΑΜΠΟΣ
ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
ΕΚΠΟΝΗΣΗ:
Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας του Πανεπιστημίου Πειραιά
Για λογαριασμό της Αναθέτουσας Αρχής:
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ & ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ
Δυνάμει της από 2-6-2014 ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ (με χρηματοδότηση από το ΠΡΑΣΙΝΟ ΤΑΜΕΙΟ)
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2014
Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το παρόν αποτελεί απόσπασμα από το τελικό παραδοτέο του ερευνητικού προγράμματος «Διερεύνηση δυνατοτήτων εφαρμογής μιας ολοκληρωμένης και περιβαλλοντικά βιώσιμης δασικής ανάπτυξης των ορεινών περιοχών της χώρας, στα πλαίσια της νέας Προγραμματικής περιόδου και Πιλοτική Εφαρμογή αυτής στο Νομό Αργολίδας» και αφορά στις 2 διακριτές ΦΑΣΕΙΣ του ερευνητικού προγράμματος σύμφωνα με το άρθρο 3 της από 2/6/2014 Σύμβασης για την υλοποίηση του ως άνω αναγραφόμενου ερευνητικού προγράμματος.
Το παραδοτέο της ΠΡΩΤΗΣ ΦΑΣΗΣ (βλ. «ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ») του ερευνητικού προγράμματος περιλαμβάνει τις κάτωθι ενότητες:
Ενότητα 1.1: Περιγραφή βασικών και λοιπών χαρακτηριστικών των τοπικών ορεινών-ημιορεινών κοινοτήτων
Ενότητα 1.2: Ανάλυση SWOT και αντιμετώπιση κρίσιμων ζητημάτων με έμφαση στα περιβαλλοντικά
Ενότητα 1.3: Βασική αναπτυξιακή στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης μέσα απο την προστασία του περιβάλλοντος και ειδικότερα των δασικών οικοσυστημάτων.
Το παραδοτέο της ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΦΑΣΗΣ (βλ. «ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ») του ερευνητικού προγράμματος περιλαμβάνει τις κάτωθι ενότητες:
Ενότητα 2.1: Αναπτυξιακές παρεμβάσεις και έργα
Eνότητα 2.2: Σχέδιο Εφαρμογής και υλοποίησης
Ενότητα 2.3: Προσδιορισμός του προγράμματος υλοποίησης του Σχεδίου (Ορισμός τοπικής ομάδας δράσης για υλοποίηση σχεδίου )
Το ερευνητικό πρόγραμμα «Διερεύνηση δυνατοτήτων εφαρμογής μιας ολοκληρωμένης και περιβαλλοντικά βιώσιμης δασικής ανάπτυξης των ορεινών περιοχών της χώρας, στα πλαίσια της νέας Προγραμματικής περιόδου και Πιλοτική Εφαρμογή αυτής στο Νομό Αργολίδας» χρηματοδοτείται από το ΠΡΑΣΙΝΟ ΤΑΜΕΙΟ και έχει ανατεθεί από το Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.
Α. Βασικά Χαρακτηριστικά:
Η Τοπική Κοινότητα Αχλαδοκάμπου ανήκει στο Δήμο Άργους-Μυκηνών και συμπεριλαμβάνει τον οικισμό Αχλαδόκαμπο. Ο οικισμός τοποθετείται στη Δυτική οριογραμμή της Αργολίδας σε υψόμετρο 450 μέτρων και σε απόσταση 32 χλμ από την πόλη του Άργους. Η κύρια δραστηριότητα των κατοίκων του οικισμού είναι η γεωργία και κατά κύριο λόγο η ελαιοκαλλιέργεια, ενώ και η κτηνοτροφία εμφανίζεται δυναμική. Από την περιοχή του Αχλαδόκαμπου διέρχονταν στο παρελθόν ο βασικός οδικός άξονας της κεντρικής και νότιας Πελοποννήσου καθώς και η σιδηροδρομική γραμμή. Κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο σημειώθηκε κοντά στην περιοχή η Μάχη στο χάνι Αχλαδοκάμπου (17 Μαίου 1944). Η μάχη που ξεκίνησε ως ενέδρα κατά αυτοκινητοπομπής έληξε με συντριπτική ήττα της εχθρικής γερμανικής μονάδας.
Στον Αχλαδόκαμπο ο ναός της Αγίας Κυριακής αποτελεί αξιόλογο ιστορικό μνημείο της τελευταίας περιόδου της Τουρκοκρατίας. Μέχρι το 1814 ενοριακός ναός του οικισμού ήταν ο ναός του Αγίου Γεωργίου, κτίσμα προ του 1700, ο οποίος όμως λόγω της απόστασής του από τον οικισμό αλλά και φθορών από καθιζήσεις του εδάφους εγκαταλείφθηκε και δημιουργήθηκε η Αγία Κυριακή. Επίσης στο νοτιοανατολικό τμήμα του όρους του Αρτεμισίου (Χτενιάς) και σε απόσταση πέντε χιλιομέτρων από τον Αχλαδόκαμπο και 300 μέτρων από τον αυτοκινητόδρομο βρίσκεται το σπήλαιο και ο ναός της Αγίας Τριάδας, όπου και συγκεντρώνεται πλήθος επισκεπτών ιδιαίτερα τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος που γιορτάζει ο ναός. Το σπήλαιο έχει μήκος 35 περίπου μέτρα και ύψος και πλάτος 2 μέτρα και μπορεί να στεγάσει περίπου 150 άτομα. Πιθανολογείται ότι χρησιμοποιούταν παλαιότερα από κτηνοτρόφους της περιοχής, ενώ ίσως να χρησιμοποιήθηκε και σαν κρησφύγετο κλεφτών και αρματολών. Σημαντικά σημεία πολιτιστικού ενδιαφέροντος στον Αχλαδόκαμπο είναι οι κηρυγμένοι αρχαιολογικοί χώροι της Ακρόπολης Υσίων και του Σιδηροδρομικού Σταθμού ΟΣΕ (Υ.ΑΔΙΛΑΠ/Γ/1010-1088/28818/13-5-1985 – ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985). Ωστόσο συναντούνται και μη κηρυγμένοι χώροι. Στην περιοχή «Νερά ή Κάστρο» έχουν εντοπιστεί λείψανα περιβόλου, τάφων κ.α. της παλαιοχριστιανικής περιόδου. Στην περιοχή «Προφήτης Ηλίας» σώζονται λείψανα οικισμού, μεταβυζαντινών χρόνων, στο νοτιοδυτικό τμήμα του υφιστάμενου ναιδρίου, ενώ στο λόφο «Μούχλι» συναντάται ιδιαίτερης σημασίας υστεροβυζαντινός οχυρωμένος οικισμός.
Β. Πρωτογενής Τομέας
Κύρια γεωργικά προϊόντα της περιοχής είναι οι ελιές, το λάδι και το κρασί. Η υπόλοιπη γεωργική γη κατά το μεγαλύτερο μέρος διατίθεται σε αροτριαίες καλλιέργειες και κυρίως στην υποστηρικτική της κτηνοτροφίας καλλιέργεια και τα σιτηρά. Παλαιότερα ένα μεγάλο τμήμα του εισοδήματος των κατοίκων της περιοχής προερχόταν από την καπνοκαλλιέργεια. Με την απαγόρευσή της όμως το εισόδημα αυτό χάθηκε (σύμφωνα με πολλούς κατοίκους ανερχόταν στο μισό συνολικό τους εισόδημα), ενώ φαίνεται ότι οι αγρότες της περιοχής δεν κατάφεραν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα στρεφόμενοι σε άλλα είδη καλλιεργειών.
Όσον αφορά την κτηνοτροφία, ο κλάδος δείχνει μια σημαντική δυναμική στην περιοχή με τα παραγόμενα προϊόντα (γάλα, τυρί, κρέας) να εφοδιάζουν τις πόλεις του Άργους και του Ναυπλίου αλλά και τοπικές τυροκομικές επιχειρήσεις. Ωστόσο φαίνεται ότι τα τελευταία χρόνια ο κλάδος εμφανίζει μια διαρκή συρρίκνωση, με τους κτηνοτρόφους της περιοχής να εγκαταλείπουν την δραστηριότητα τους και τους νεότερους να μην ακολουθούν τον συγκεκριμένο τομέα απασχόλησης.
Γ. Δευτερογενής Τομέας
Στην περιοχή σημειώνεται σχετική δυναμικότητα στο δευτερογενή τομέα, που ωστόσο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί σημαντική ως προς την προστιθέμενη αξία της στο παραγόμενο οικονομικό προϊόν της περιοχής. Οι δραστηριότητες της περιοχής που ανήκουν στο δευτερογενή τομέα παραγωγής λειτουργούν κυρίως ως συμπληρωματικές της πρωτογενούς παραγωγής.
Σε γενικές γραμμές η παραγωγή του δευτερογενούς τομέα της περιοχής δεν προσφέρει ιδιαίτερα στην οικονομική της ζωή, αν και σε συνδυασμό με την προώθηση της πρωτογενούς παραγωγής θα μπορούσαν αν δημιουργηθούν σημαντικές δυνατότητες για ανάπτυξή του
Δ. Τριτογενής Τομέας
Στον τριτογενή τομέα, ο οποίος αφορά τις παρεχόμενες υπηρεσίες της περιοχής, λειτουργούν καταστήματα λιανικού εμπορίου, ξενώνες, εστιατόρια και καφενεία. Σημαντικά μπορεί να είναι τα οφέλη στην τοπική οικονομία από την ανάπτυξη του τουριστικού τομέα. Οι ημιορεινές και ορεινές περιοχές της Αργολίδας μπορούν να βελτιώσουν την ελκυστικότητάς τους, αξιοποιώντας την πλούσια διαθέσιμη πολιτιστική τους κληρονομιά (αρχαιολογικά μνημεία, εξωκκλήσια, μοναστήρια κλπ) αλλά προωθώντας και άλλες μορφές τουρισμού όπως ο γαστρονομικός ή ο οινολογικός. Βασικό τους πλεονέκτημα είναι η μικρή τους απόσταση όχι μόνο από τα αστικά κέντρα του Άργους και του Ναυπλίου αλλά και από την Αθήνα.
ΙΙ. Ανάλυση κρίσιμων ζητημάτων μέσα από τη διαβούλευση για τον Αχλαδόκαμπο
Βασική δραστηριότητα η ελαιοπαραγωγή – Ανάγκη καλύτερης διάθεσης και προώθησης της τυποποίησης και πιστοποίησης ΠΟΠ
Η κτηνοτροφία δεν έχει ιδιαίτερη παρουσία
Επίσης γίνονται προσπάθειες δημιουργίας και άλλων καλλιεργειών – Μελέτη δυνατοτήτων καλλιεργειών
Στην περιοχή συναντούνται τα δένδρα «Ίταμα» - κοντά στο αιολικό πάρκο
Από την περιοχή διέρχεται ο «δρόμος του Φειδιππίδη» - αρχαίο μονοπάτι με ιδιαίτερες δυνατότητες προβολής και ανάπτυξης
Η αποχέτευση του οικισμού γίνεται με βόθρους – Με τη δημιουργία βιολογικού θα μπορούσε το νερό να επαναχρησιμοποιηθεί για άρδευση
Επίσης σε κοντινή απόσταση διέρχεται ο αγωγός φυσικού αερίου – Σύνδεση με τον οικισμό
Η ύδρευση γίνεται από πηγές (Καρυάς και Αγιορείτης)
Όσον αφορά την άρδευση παρατηρείται ζήτημα με ορισμένους ελαιώνες – Ίσως απαιτούνται γεωτρήσεις
Ο τουρισμός είναι αυτή τη στιγμή ανύπαρκτος στον οικισμό και την περιοχή –Οι κάτοικοι θεωρούν ότι υπάρχουν δυνατότητες ανάπτυξης πολλών μορφών (αγροτουρισμός, συνεδριακός κλπ)
Υπάρχει έτοιμος προς έναρξη λειτουργίας ξενώνας 6 δωματίων – Προτείνεται η δημιουργία άλλου ένα αντιστοίχων προδιαγραφών
Επίσης προτείνεται η ανάπλαση του οικισμού και η δημιουργία δρόμου περιπάτου μέχρι το γεφύρι
Σημειώνεται η ανάγκη μετεγκατάστασης ενός ελαιοτριβείου που βρίσκεται εντός οικισμού
Υπάρχει παλιός ιδιωτικός νερόμυλος καθώς και νεροτριβή
Προτείνεται από τους κατοίκους η δημιουργία μουσείου ελιάς – Ο πολιτιστικός σύλλογος διοργανώνει την ετήσια Γιορτή της ελιάς - Υπάρχουν παλιά κλειστά ελαιοτριβεία τα οποία είναι αξιοποιήσιμα ως χώροι
Για την εκκλησία του Αγ.Δημητρίου (200 χρονών) σημειώνεται ζήτημα μετατροπής της σε παραδοσιακή μορφή (κόστος έργου περίπου 50000 ευρώ)
Μεγάλος κίνδυνος πυρκαγιών – Διερεύνηση εφαρμογής δικτύου πυρανίχνευσης – Διαφύλαξη φυσικής κληρονομιάς
Επίσης στην περιοχή υπάρχει ανακαινισμένη σιδηροδρομική γραμμή (αξιοποίηση με τη συνεργασία του ΟΣΕ) και αναξιοποίητο κτήριο (θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για μουσείο και εκθέσεις) – Έχει γίνει μελέτη της Περιφέρειας για τη δημιουργία γραμμής Κορίνθου – Ναυπλίου και τουριστικής γραμμής Αχλαδοκάμπου-Ναυπλίου
Η διαδρομή Αχλαδόκαμπος – Προφήτης Ηλίας – Μοναστήρι Αγίας Παρασκευής είναι άξια διαμόρφωσης λόγω φυσικού κάλους – Δημιουργία μονοπατιών
Τομέας υγείας: Δεν υπάρχει επαρκής κάλυψη – Ανάγκη εξατομίκευσης κατ οίκον – Δημιουργία κινητής μονάδας πρόληψης
Διερεύνηση δυνατότητας συμπαραγωγής θερμότητας ή παροχής θερμότητας μέσω βιομάζας (αν και δεν υπάρχει αρκετή βιομάζα) – Απαιτείται η καλλιέργεια ενεργειακών φυτών για την υποστήριξη του δεύτερου
ΙΙΙ. Αναπτυξιακές παρεμβάσεις και έργα για τον Αχλαδόκαμπο:
Α. Στόχοι και οι δράσεις για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη της περιοχής , απορρέουν από την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης και της ανάλυσης SWOT, ενώ παράλληλα λαμβάνουν υπόψη:
Τους στόχους της Στρατηγικής Ευρώπη 2020, καθώς και τους στόχους της νέας πολιτικής συνοχής 2014-2020
Το νέο ΕΣΠΑ της Ελλάδας για την περίοδο 2014-2020
Το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων και το Πρόγραμμα Σταθερότητας
Τη νέα εθνική αναπτυξιακή στρατηγική «Greece 2021-The New Growth Model»
Τα νέα τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα
Το νέο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Περιφέρειας Πελοποννήσου και ειδικότερα τις περιφερειακές στρατηγικές για την έξυπνη εξειδίκευση και για την ανάπτυξη ειδικών μειονεκτικών περιοχών.
Με βάση τα παραπάνω το προτεινόμενο όραμα για την περιοχή αναφοράς είναι:
Απώτερος στόχος των παρεμβάσεων είναι η :
· Η προαγωγή της ανταγωνιστικότητας, της εξωστρέφειας και της ελκυστικότητας της περιοχής
· Η προστασία του περιβάλλοντος και αειφορική διαχείριση των φυσικών πόρων
· Η προώθηση της απασχόλησης και της κοινωνικής συνοχής
· Η ενδυνάμωση της έξυπνης και διαφοροποιημένης ανάπτυξης της ορεινής οικονομίας
· Η ενεργοποίηση των τοπικών δρώντων για τη βελτίωση της τοπικής διακυβέρνησης και την ενδογενή ανάπτυξη
Β. Προτεινόμενα Έργα με βάση την μελέτη και την διαβούλευση.
Α/Α
ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ
1 Εκπόνηση μελέτης αναδιάρθρωσης καλλιεργειών και εναλλακτικών μορφών καλλιέργειας
Αχλαδόκαμπος
2Ενημέρωση αγροτών για τα γεωργικά φάρμακα και τις τοξικές τους ουσίες για την αντιμετώπιση των βλαβερών τους επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον
Αχλαδόκαμπος
3Μελέτες/ ανορύξεις αρδευτικών γεωτρήσεων. Ολοκλήρωση της κατασκευής ομβροδεξαμενής που έχει ενταχθεί στο Επιχειρησιακό του Δήμου
Αχλαδόκαμπος
4Υπογειοποίηση δικτύου ηλεκτρισμού εναρμονισμένο με τον παραδοσιακό χαρακτήρα των οικισμών
Αχλαδόκαμπος
5Εργασίες ανάδειξης της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του Ιερού Ναού Αγ.Δημητρίου
Αχλαδόκαμπος
6Σύνδεση με αγωγό φυσικού αερίου
Αχλαδόκαμπος
7Απογραφή και αποτύπωση δυναμικότητας υφιστάμενων γεωτρήσεων
Αχλαδόκαμπος
8Προμελέτη σκοπιμότητας αξιοποίησης αναβαθμισμένης σιδηροδρομικής γραμμής για τουριστικούς σκοπούς και κτηρίου για δημιουργία μουσείου
Αχλαδόκαμπος
9Διερεύνηση δυνατότητας συμπαραγωγής θερμότητας
Αχλαδόκαμπος
10 Ενίσχυση της μεταποίησης και της οικοτεχνίας για την αύξηση της προστιθέμενης αξίας των προϊόντων και της απασχόλησης
Αχλαδόκαμπος
