Το σπιτοσπουργίτι είναι ένα ογκώδες πουλί, συνήθως με μήκος μεταξύ 14 με 18 εκατοστών. Έχει ένα μεγάλο στρογγυλευμένο κεφάλι και μια κοντή ουρά. Όσον αφορά το βάρος του σπιτοσπουργιτιού, αυτό κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 24 με 39,5 γραμμαρίων. Το βάρος ποικίλλει ανάλογα με το φύλο, με τα θηλυκά συνήθως μικρότερα από τα αρσενικά και τα νεότερα πτηνά να είναι μικρότερα. Τα αρσενικά είναι μεγαλύτερα κατά τη διάρκεια του χειμώνα, και τα θηλυκά μεγαλύτερα κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγής. Μεταξύ και εντός των υποείδων, υπάρχει περαιτέρω διαφοροποίηση με βάση το γεωγραφικό πλάτος, το υψόμετρο, το κλίμα, και άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες, σύμφωνα με βιολογικούς κανόνες, όπως ο κανόνας του Μπέργκμαν.
Κατανομή και ενδιαίτημα
Κατανομή και ενδιαίτημα
Με σκούρο πράσινο είναι οι περιοχές στις οποίες είναι ιθαγενές και με ανοικτό πράσινο αυτές στις οποίες έχει εισαχθεί.
Το σπιτοσπουργίτη προέρχεται από τη Μέση Ανατολή και εξαπλώθηκε, μαζί με τη γεωργία, στη περισσότερη Ευρασία και μέρη της Βόρειας Αφρικής. Από τα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα, έχει εξαπλωθεί σε μεγάλο μέρος του κόσμου, κυρίως λόγω από εκούσιες εισαγωγές αλλά και μέσω της φυσικής διασποράς ή ως επιβάτες στα πλοία που ταξιδεύουν. Ο σπιτοσπουργίτης έχει επίσης επεκταθεί σημαντικά στο βόρειο τμήμα της Ευρασίας από το 1850 και συνεχίζει να το κάνει, όπως φαίνεται από τον αποικισμό της Ισλανδίας. Το πεδίο εισαγωγής του περιλαμβάνει τη περισσότερη Βόρεια Αμερική, την Κεντρική Αμερική, τη νότια Νότια Αμερική, τη Νότια Αφρική, μέρος της Δυτικής Αφρικής, την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και νησιά σε όλο τον κόσμο, καθιστώντας τα πιο διαδεδομένα άγριο πτηνό στον πλανήτη.
Ο σπιτοσπουργίτης είναι στενά συνδεδεμένος με τις ανθρώπινες κατοικίες και καλλιέργειες, δεν είναι όμως υποχρεωτική η συμβίωση με τους ανθρώπους: τα πουλιά της Κεντρικής Ασίας συνήθως αναπαράγονται μακριά από τους ανθρώπους στην υπαίθρο, και τα πουλιά αλλού βρίσκονται μακριά από τον άνθρωπο. Το μόνο οικοσύστημα στο οποίο το σπιτοσπουργίτι δεν βρίσκεται είναι το πυκνό δάσος και η τούνδρα. Είναι, όμως, καλά προσαρμοσμένο για να ζει γύρω από τον άνθρωπο. Συχνά τα σπιτοσπουργίτια ζουν ακόμα και σε εσωτερικούς χώρους, κυρίως σε εργοστάσια, αποθήκες, και ζωολογικούς κήπους. Έχει καταγραφεί αναπαραγωγή σε ένα ανθρακωρυχείο 640 μ. κάτω από το έδαφος, και η σίτισή του στο επίπεδο παρατήρησης του Empire State Building τη νύχτα. Έχει μεγαλύτερη πληθυσμιακή πυκνότητα στα αστικά κέντρα, αλλά και η αναπαραγωγική επιτυχία του είναι μεγαλύτερη στα προάστια, όπου τα έντομα είναι πιο άφθονα. Σε ευρύτερη κλίμακα, είναι πιο διαδεδομένο σε περιοχές καλλιέργειας σιταριού όπως οι μεσοδυτικές Ηνωμένες Πολιτείες. Στη περισσότερη Ανατολική Ασία το σπιτοσπουργίτι απουσιάζει εντελώς, και έχει αντικατασταθεί από τον ευρωπαικό δενδροσπουργίτη. Σε περίπτωση που υπάρχουν και τα δύο αυτά είδη, τα σπιτοσπουργίτια είναι συνήθως πιο κοινά, αλλά το ένα είδος μπορεί να αντικαταστήσει το άλλο με τρόπο που η Maud Doria Haviland περιγράφεται ως «τυχαίο, ή ακόμα και ιδιότροπο». Ανέχεται ποικίλα κλίματα, αλλά προτιμά ξηρότερες συνθήκες, ιδίως σε υγρά τροπικά μέρη. Έχει ορισμένες προσαρμογές για ξηρές περιοχές, όπως η υψηλή αντοχή στο αλάτι και η ικανότητά του να επιβιώνει χωρίς νερό με τη λήψη των μούρων. Στις περισσότερες περιοχές το σπιτοσπουργίτι είναι εξαιρετικά κοινό, παρά την κάποια μείωση, αλλά στα περιθωριακά ενδιαιτήματα, όπως το τροπικό δάσος ή οι οροσειρές, η διανομή του μπορεί να είναι μικρή.
Συμπεριφορά
Ο σπιτοσπουργίτης είναι ένα πολύ κοινωνικό πουλί. Είναι αγελαίος σε όλες τις εποχές κατά τη σίτιση, και συχνά σχηματίζει αγέλες με άλλα είδη πουλιών Επίσης φωλιάζει κοινωνικά, καθώς οι φωλιές του συνήθως συγκεντρώνονται σε συστάδες, και δραστηριοποιείται πολλές φορές κοινωνικά, όπως όταν κάνει μπάνιο σε σκόνη και νερό, καθώς και στο «κοινωνικό τραγούδι», στο οποίο τα πουλιά καλούν μαζί μέσα σε θάμνους.Ο σπιτοσπουργίτης τρέφεται κυρίως στο έδαφος, και σχηματίζει κοπάδια σε δέντρα και θάμνους. Είναι κυρίως καθιστικό είδος, σπάνια κινείται περισσότερο από μερικά χιλιόμετρα.Υπάρχει περιορισμένη μετανάστευση στους καθιστικούς πληθυσμούς, με τα πουλιά του βουνού να κινούνται σε χαμηλότερα υψόμετρα και μερικά νεαρά πουλιά μεταναστεύουν σε μεγάλες αποστάσεις, ιδιαίτερα στις ακτές.Επιπλέον, δύο υποείδη, τα bactrianus και parkini, είναι κατά κύριο λόγο μεταναστευτικά και σε αντίθεση με τα πουλιά με καθιστικούς πληθυσμούς που μεταναστεύουν, προετοιμάζεται για τη μετανάστευση με την αύξηση του σωματικού βάρους. Τα σπιτοσπουργίτια που δεν αναπαράγονται κουρνιάζουν σε μεγάλες ομάδες στα δέντρα, όπου συγκεντρώνοναι πριν άρχισουν το ομαδικό κάλεσμα. Κατά τη σίτιση σε σταθμούς και στη φωλιά, το θηλυκό είναι κυρίαρχο, παρά το μικρότερο μέγεθός του.
