Ο Νίκος Καρούζος γεννήθηκε στις 17 Ιουλίου του 1926 στο Ναύπλιο. Οι γονείς του ήταν η Κωνσταντίνα Πιτσάκη και ο Δημήτρης Καρούζος. Ο πατέρας του ήταν δάσκαλος και ο παππούς από την πλευρά της μητέρας του ιερέας και δάσκαλος και συνέβαλαν σημαντικά στα πρώτα παιδικά του χρόνια στην διαμόρφωση της προσωπικότητάς του.
Παιδιόθεν ασχολείται με το διάβασμα ποίησης και τη συγγραφή.Το 1944-1945 πραγματοποιεί την πρώτη δημοσίευση ποιήματός του στο περιοδικό της Ε.Π.Ο.Ν. Νέα Γενιά. Το 1949 δημοσιεύει το πρώτο του ποίημα με τίτλοΣίμων ο Κυρηναίος στο περιοδικό Ο αιώνας μας, ενώ το 1953 την πρώτη ποιητική συλλογή του με τίτλο Η επιστροφή του Χριστού. Η ποίηση του Καρούζου έχει χαρακτηρισθεί ως ΄΄φιλοσοφική, θρησκευτική, μυστική, μα δεν είναι τόσο η μεταφυσική διάσταση που τη διακρίνει, αλλά «μια υπαρξιακή πλησμονή, που τον ωθεί πέρα από τα όρια του εγώ, προς τη συγχώνευση με το αισθητό σύμπαν»
Εργογραφία Νίκου Καρούζου
Ποιητικές συλλογές
Επιστροφή του Χριστού, Αθήνα, 1953
Νέες Δοκιμές, Αθήνα, 1954
Σημείο, 1955
Είκοσι ποιήματα, Αθήνα, 1955
Διάλογοι, 1956
Ποιήματα, 1961
Η Έλαφος των άστρων, 1962
Ο Υπνόσακος, εκδ.Ζαρβάνος, 1964
Πενθήματα, Αθήνα, 1969
Λευκοπλάστης για μικρές και μεγάλες αντινομίες, 1971
Χορταριαμένα χάσματα,εκδ. Εγνατία, 1974
Απόγονος της νύχτας, εκδ.Πολυπλάνο, 1978
Δυνατότητες και χρήση της ομιλίας, εκδ.Εγνατία, 1979, εκδ.Ερατώ, 1986
Ο ζήλος του μη σχετικού με παροράματα, εκδ.Πολυπλάνο, 1980
Μονολεκτισμοί και ολιγόλεκτα, εκδ.Εξάντας, 1980
Φαρέτριον, εκδ. Ύψιλον, 1981
Αναμνηστική λήθη, εκδ.Γοργώ, 1982
Αντισεισμικός τάφος, εκδ.Εστία, 1984
Συντήρηση ανελκυστήρων, εκδ. Καστανιώτης, 1986
Νεολιθηκή νυχτωδία στην Κροστάνδη, εκδ.Απόπειρα, 1987
Ερυθρογράφος, εκδ.Απόπειρα, 1988
Λογική μεγάλου σχήματος, εκδ.Ερατώ, 1989
Ευρεσεις από Κυανό κοβάλτιο, εκδ.Ίκαρος, 1991
Θρίαμβος χρόνου, εκδ.Απόπειρα, 1997
Οιδίπους τυραννούμενος και άλλα ποιήματα, ( φιλολογική επιμέλεια Μαρία Αρμυρά. Εκδόσεις Ίκαρος)
Ιδιαίτερα η πλούσια βιβλιοθήκη του ιερέα παππού του.Το 1944 ολοκληρώνει τις γυμνασιακές σπουδές στην γενέτειρά του και την ίδια περίοδο εντάσσεται στην Ε.Π.Ο.Ν. Ναυπλίου στο τμήμα διαφώτησης. To 1945 εισάγεται στη Νομική Σχολή Αθηνών. Τον Ιούνιο του 1946 γλιτώνει από σύλληψη και εκτέλεσή του από την Οργάνωση Χ.
Την επόμενη χρονιά εξορίζεται στην Ικαρία για πέντε μήνες. Το 1951 υπηρετεί τη θητεία του στη Μακρόνησο και το 1953 εξορίζεται πάλι, στη Μακρόνησο. Νοσηλεύτηκε στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο όπου απαλλάχθηκε από την στρατιωτική θητεία χωρίς να υπογράψει δήλωση μετανοίας, για λόγους υγείας.Το 1955 παντρεύεται τη Μαρία Δαράκη με την οποία χωρίζει μετά από μερικούς μήνες. Εγκαταλείπει τις σπουδές στη Νομική και την προοπτική να γίνει δικηγόρος.
Αρχίζει να συνεργάζεται με διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά δημοσιεύοντας πoιήματα και άλλα πεζά κείμενα, όπως τα Αθηναϊκά Γράμματα, Επιθεώρηση Τέχνης, Νέα Εστία, Ευθύνη, Σύνορο, Διαγώνιος. Το 1961βραβεύεται με το Β' Κρατικό Βραβείο ποίησης και το 1962 με Α΄Βραβείο ποίησης της Ομάδας των Δώδεκα. Το 1962 παντρεύεται για δεύτερη φορά, με την Μαίρη Μεϊμαράκη με την οποία χωρίζει το 1980. Τον Μάιο του 1967 συλλαμβάνεται για δηλώσεις που έκανε σε βάρος του Παττακού.
Το διάστημα 1983-1984 και το 1986 εργάζεται στο Γ' Πρόγραμμα της Ε.Ρ.Α κάνοντας εκπομπές για την λογοτεχνία. Το 1988 βραβεύεται με το Κρατικό Λογοτεχνικό βραβείο ποίησης. Αντιμετωπίζει διάφορα προβλήματα υγείας (καρδιολογικά, διάγνωση καρκίνου). Νοσηλεύεται σε διάφορες κλινικές της Ελλάδος και του εξωτερικού (Φεβρουάριος-Μάρτιος του 1986 στο Σωτηρία, Μάρτιος του1989-διάγνωση καρκίνου, Φεβρουάριος-Μάρτιος του 1990 Λονδίνο). Πεθαίνει στις 28 Σεπτεμβρίου του 1990 στο Νοσοκομείο Υγεία.
Ποιητικό έργο
Παιδιόθεν ασχολείται με το διάβασμα ποίησης και τη συγγραφή.Το 1944-1945 πραγματοποιεί την πρώτη δημοσίευση ποιήματός του στο περιοδικό της Ε.Π.Ο.Ν. Νέα Γενιά. Το 1949 δημοσιεύει το πρώτο του ποίημα με τίτλοΣίμων ο Κυρηναίος στο περιοδικό Ο αιώνας μας, ενώ το 1953 την πρώτη ποιητική συλλογή του με τίτλο Η επιστροφή του Χριστού. Η ποίηση του Καρούζου έχει χαρακτηρισθεί ως ΄΄φιλοσοφική, θρησκευτική, μυστική, μα δεν είναι τόσο η μεταφυσική διάσταση που τη διακρίνει, αλλά «μια υπαρξιακή πλησμονή, που τον ωθεί πέρα από τα όρια του εγώ, προς τη συγχώνευση με το αισθητό σύμπαν»
Ῥομαντικὸς ἐπίλογος
Μὴ μὲ διαβάζετε ὅταν δὲν ἔχετε
παρακολουθήσει κηδεῖες ἀγνώστων
ἢ ἔστω μνημόσυνα.
Ὅταν δὲν ἔχετε
μαντέψει τὴ δύναμη
ποὺ κάνει τὴν ἀγάπη
ἐφάμιλλη τοῦ θανάτου.
Ὅταν δὲν ἀμολήσατε ἀϊτὸ τὴν Καθαρὴ Δευτέρα
χωρὶς νὰ τὸν βασανίζετε
τραβώντας ὁλοένα τὸ σπάγγο.
Ὅταν δὲν ξέρετε πότε μύριζε τὰ λουλούδια
ὁ Νοστράδαμος.
Ὅταν δὲν πήγατε τουλάχιστο μιὰ φορὰ
στὴν Ἀποκαθήλωση.
Ὅταν δὲν ξέρετε κανέναν ὑπερσυντέλικο.
Ἂν δὲν ἀγαπᾶτε τὰ ζῶα
καὶ μάλιστα τὶς νυφίτσες.
Ἂν δὲν ἀκοῦτε τοὺς κεραυνοὺς εὐχάριστα
ὁπουδήποτε.
Ὅταν δὲν ξέρετε πῶς ὁ ὡραῖος Modigliani
τρεῖς ἡ ὥρα τὴ νύχτα μεθυσμένος
χτυποῦσε βίαια τὴν πόρτα ἑνὸς φίλου του
γυρεύοντας τὰ ποιήματα τοῦ Βιγιὸν
κι ἄρχισε νὰ διαβάζει ὦρες δυνατὰ
ἐνοχλώντας τὸ σύμπαν.
Ὅταν λέτε τὴ φύση μητέρα μας καὶ ὄχι θεία μας
Ὅταν δὲν πίνετε χαρούμενα τὸ ἀθῶο νεράκι.
Ἂν δὲν καταλάβατε πῶς ἡ Ἀνθοῦσα
εἶναι μᾶλλον ἡ ἐποχή μας.
ΠΡΟΣΟΧΗ
ΧΡΩΜΑΤΑ
Μὴ μὲ διαβάζετε ὅταν
ἔχετε δίκιο.
Μὴ μὲ διαβάζετε ὅταν
δὲν ἤρθατε σὲ ρήξη μὲ τὸ σῶμα...
Ὥρα νὰ πηγαίνω
δὲν ἔχω ἄλλο στῆθος.
Εργογραφία Νίκου Καρούζου
Ποιητικές συλλογές
Επιστροφή του Χριστού, Αθήνα, 1953
Νέες Δοκιμές, Αθήνα, 1954
Σημείο, 1955
Είκοσι ποιήματα, Αθήνα, 1955
Διάλογοι, 1956
Ποιήματα, 1961
Η Έλαφος των άστρων, 1962
Ο Υπνόσακος, εκδ.Ζαρβάνος, 1964
Πενθήματα, Αθήνα, 1969
Λευκοπλάστης για μικρές και μεγάλες αντινομίες, 1971
Χορταριαμένα χάσματα,εκδ. Εγνατία, 1974
Απόγονος της νύχτας, εκδ.Πολυπλάνο, 1978
Δυνατότητες και χρήση της ομιλίας, εκδ.Εγνατία, 1979, εκδ.Ερατώ, 1986
Ο ζήλος του μη σχετικού με παροράματα, εκδ.Πολυπλάνο, 1980
Μονολεκτισμοί και ολιγόλεκτα, εκδ.Εξάντας, 1980
Φαρέτριον, εκδ. Ύψιλον, 1981
Αναμνηστική λήθη, εκδ.Γοργώ, 1982
Αντισεισμικός τάφος, εκδ.Εστία, 1984
Συντήρηση ανελκυστήρων, εκδ. Καστανιώτης, 1986
Νεολιθηκή νυχτωδία στην Κροστάνδη, εκδ.Απόπειρα, 1987
Ερυθρογράφος, εκδ.Απόπειρα, 1988
Λογική μεγάλου σχήματος, εκδ.Ερατώ, 1989
Ευρεσεις από Κυανό κοβάλτιο, εκδ.Ίκαρος, 1991
Θρίαμβος χρόνου, εκδ.Απόπειρα, 1997
Οιδίπους τυραννούμενος και άλλα ποιήματα, ( φιλολογική επιμέλεια Μαρία Αρμυρά. Εκδόσεις Ίκαρος)
Μεταφράσεις
Χόρχε Λουί Μπόρχες-Ο δημιουργός και άλλα κείμενα, εκδ.Ύψιλον, 1980
Πεζά-δοκίμια
Μεταφυσικές εντυπώσεις απ΄τη ζωη ως το θέατρο, εκδ.Άψινθος, 1966
Περί ζωγράφων, εκδ.Galerie Titanium, 1988
Πεζά κείμενα, εκδ.Ίκαρος, 1997
Μεταφυσικές εντυπώσεις απ΄τη ζωη ως το θέατρο, εκδ.Άψινθος, 1966
Περί ζωγράφων, εκδ.Galerie Titanium, 1988
Πεζά κείμενα, εκδ.Ίκαρος, 1997