Οι ελληνικές θάλασσες φιλοξενούν έξι είδη θαλασσοπουλιών: τον Αιγαιόγλαρο, τον Ασημόγλαρο, τον Θαλασσοκόρακα, τον Αρτέμη, τον Μύχο και τον Υδροβάτη.
Το να ψάχνεις την τροφή σου στη θάλασσα είναι μια δύσκολη δουλειά. Όπως και οι ψαράδες όμως έτσι και τα θαλασσοπούλια έχουν δύο επιλογές: ή τη σιγουριά της γνωστής ακτής με τα μικρά όμως κοπάδια ψαριών ή τη μεγάλη ανταμοιβή με τις σπουδαίες ψαριές που ωστόσο βρίσκονται στο άγνωστο πέλαγος.
Τα θαλασσοπούλια που ψαρεύουν κοντά στην ακτή μετακινούνται πολύ λιγότερο από τα είδη που βγαίνουν στο ανοιχτό πέλαγος.Τα παράκτια είδη, όπως λέγονται, θα τα δούμε να πετάνε κατά μήκος των ακτών, να γυρίζουν στα λιμάνια, να κάθονται στα βράχια και το πολύ-πολύ μετακινούνται από νησί σε νησί. Τα θαλασσοπούλια που ανήκουν σε αυτά τα είδη διανύουν μόλις μερικές δεκάδες χιλιόμετρα ανά μέρα. Τα παράκτια θαλασσοπούλια του Αιγαίου, το Θαλασσοκόρακα, τον Αιγαιόγλαρο και τον Ασημόγλαρο δεν θα τα δούμε να τρέφονται στα ανοιχτά εκτός κι αν ακολουθούν κάποιο ψαροκάικο, εκεί δηλαδή όπου η τροφή είναι εξασφαλισμένη.
Αντίθετα, τα πελαγικά θαλασσοπούλια είναι αξεπέραστα στο πέταγμα, διανύουν τεράστιες αποστάσεις κάθε μέρα και δεν θα τα δούμε συχνά κοντά στη στεριά. Έτσι στα ανοιχτά θα δούμε τα πελαγικά είδη, δηλαδή τον Αρτέμη και το Μύχο και τον μικροσκοπικό Υδροβάτη.
Όσον αφορά τις αποστάσεις που μπορεί να διανύσουν τα πελαγικά θαλασσοπούλια ενδεικτικά, ο Αρτέμης μπορεί άνετα να διανύσει 500 χιλιόμετρα σε μια διαδρομή ρουτίνας για να φέρει τροφή στη φωλιά!
Ας τους γνωρίσουμε όμως έναν-έναν!
Αιγαιόγλαρος: ο παραδοσιακός νησιώτης
Ο κατεξοχήν γλάρος του πελάγους αναγνωρίζεται από το σκουρόχρωμο κόκκινο ράμφος. Αποφεύγει τα κατοικημένα νησιά, προτιμώντας να ψαρεύει στην ανοιχτή θάλασσα και να φωλιάζει ομαδικά στις ακατοίκητες νησίδες. Οι περισσότερες αποικίες Αιγαιόγλαρου στην Ελλάδα βρίσκονται στο νότιο και το ανατολικό Αιγαίο.
Οι άνθρωποι ψαρεύουν εντατικά στα παράκτια νερά και παίρνουν τα μικρά αφρόψαρα που είναι η μοναδική τροφή του. Επιπλέον, όταν επισκέπτονται τις ακατοίκητες νησίδες διώχνουν τους ενήλικους Αιγαιόγλαρους αφήνοντας αυγά και νεοσσούς εκτεθειμένα στο ζεστό ήλιο και τους θηρευτές, όπως οι Ασημόγλαροι, οι γάτες και οι αρουραίοι.
Άνοιγμα φτερών: 1,3 μ
Κατανομή: Φωλιάζει αποκλειστικά σε νησιά της Μεσογείου
Ελληνικός πληθυσμός: 350 - 500 ζευγάρια
Θαλασσοκόρακας: ο επίμονος δύτης
Ο Θαλασσοκόρακας δεν ταυτίζεται με την κλασσική εικόνα των θαλασσοπουλιών. Συνήθως συναντάται σαν μια μαύρη φιγούρα που κάθεται στα βράχια της ακτής ή να κολυμπά μισοβυθισμένος στο νερό.
Ψαρεύει κολυμπώντας κάτω από την επιφάνεια και γι’ αυτό μπορεί να πιαστεί και να πνιγεί σε δίχτυα ή να προσβληθεί από πετρελαιοκηλίδες. Υπάρχει παντού στις ελληνικές θάλασσες, αλλά σε μικρούς αριθμούς και είναι πιο κοινός στο κεντρικό και το βόρειο Αιγαίο.
Άνοιγμα φτερών: 1 μ.
Κατανομή: Το μεσογειακό υποείδος φωλιάζει στη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα
Ελληνικός πληθυσμός: 1.000 – 1.200 ζευγάρια
Ασημόγλαρος: ο πανταχού παρών
Ο γνώριμος γλάρος πίσω από τα πλοία και πάνω από τη στεριά. Χάρη στην άφθονη τροφή που βρίσκει στους σκουπιδότοπους, έχει πολλαπλασιαστεί υπερβολικά με αποτέλεσμα να επιβαρύνει άλλα θαλασσοπούλια, αρπάζοντας αυγά και νεοσσούς ή καταλαμβάνοντας τις καλύτερες θέσεις φωλιάσματος.
Άνοιγμα φτερών: 1,5 μ.
Κατανομή: Κοινός στις ακτές της Μεσογείου, αλλά φτάνει ως την ενδοχώρα και την ανοιχτή θάλασσα
Ελληνικός πληθυσμός: Περισσότερα από 100.000 ζευγάρια
Αρτέμης: ο θαλασσοπόρος
Παρόλο που εξωτερικά μοιάζει με τους γλάρους, ο Αρτέμης δεν συγγενεύει μ’ αυτούς. Ανήκει στην ίδια τάξη με τα άλμπατρος, τα όμορφα αυτά θαλασσοπούλια των ωκεανών του νότου, κάτι που φαίνεται και στο καλοζυγισμένο και άνετο πέταγμά του. Νιώθει άνετα μόνο στην ανοιχτή θάλασσα και μπορεί να διανύσει καθημερινά εκατοντάδες χιλιόμετρα. Έχει προσαρμοστεί άριστα να ζει μακριά από τις ακτές, αφού τρέφεται, ζευγαρώνει και κοιμάται στο ανοιχτό πέλαγος!
Τον Οκτώβριο μεταναστεύει για να ξεχειμωνιάσει στο νότιο Ατλαντικό, απ’ όπου επιστρέφει το Μάρτιο.
Γεννά μόνο ένα αβγό, στο βάθος μια στοάς στα τέλη Μαΐου. Ο νεοσσός εκκολάπτεται τον Ιούλιο και ταΐζεται εντατικά μέχρι να μεγαλώσει τόσο πολύ, ώστε να ζυγίζει περισσότερο από τους γονείς του. Από εκείνη τη στιγμή μένει μόνος στη φωλιά και αρχίζει να χάνει βάρος μετατρέποντάς το σε φτέρωμα. Μια νύχτα του Οκτωβρίου αφήνει τη στοά που γεννήθηκε και φεύγει κατευθείαν στο πέλαγος. Θα ενηλικιωθεί στην ηλικία των επτά περίπου ετών, συνεπώς θα περάσουν χρόνια προτού να πατήσει στη στεριά.
Συχνά ακολουθεί τα πλοία της γραμμής ή τα ψαροκάικα ψάχνοντας τροφή. Είναι πολύ ικανός στην πτήση και κινείται με άνεση ανάμεσα στα κύματα, ακόμα και όταν η θάλασσα αγριεύει.
Μοιάζει με γλάρο, αλλά συγγενεύει με τα άλμπατρος τα θαλασσοπούλια των ωκεανών του νότου και -όπως αυτά- νοιώθει άνετα στην ανοιχτή θάλασσα και διανύει καθημερινά εκατοντάδες χιλιόμετρα πετώντας ανάμεσα στα κύματα. Φωλιάζει στις ακατοίκητες νησίδες της Μεσογείου, αλλά ξεχειμωνιάζει στον νότιο Ατλαντικό.
Άνοιγμα φτερών: 1,2 μ.
Κατανομή: Φωλιάζει σε νησιά της Μεσογείου, στα Κανάρια και τις Αζόρες
Ελληνικός πληθυσμός: Περίπου 5.000 ζευγάρια
Μύχος: ο βιαστικός
Διαπλέοντας το Αιγαίο, συχνά συναντά κανείς ομάδες κομψών πουλιών που γλιστρούν πάνω στα κύματα αποκαλύπτοντας με ταχύτατη εναλλαγή το σκούρο της ράχης και το λευκό της κοιλιάς. O Μύχος είναι αγελαίο θαλασσοπούλι που μπορεί να απαντηθεί σε κοπάδια που αριθμούν μερικές χιλιάδες άτομα (πιο μεγάλα και πυκνά από του Αρτέμη). Λίγες, ωστόσο, είναι οι γνωστές θέσεις φωλιάσματος, επειδή φωλιάζει νωρίς την άνοιξη.
Τρέφεται στο ανοιχτό πέλαγος και μπορεί να περιπλανηθεί πολύ ακολουθώντας μεγάλα κοπάδια ψαριών. Αντίθετα από τον Αρτέμη, παραμένει στη Μεσόγειο όλο το χρόνο. Ωστόσο, μετά το τέλος της αναπαραγωγικής περιόδου πολλοί Μύχοι επισκέπτονται τη Μαύρη Θάλασσα για να εκμεταλλευτούν τους εκεί πλούσιους ψαρότοπους.
Μοιάζει με σκούρο Αρτέμη, με τον οποίο συγγενεύει. Συνήθως, πετά βιαστικά σε ομάδες πολύ κοντά στα κύματα. Οι περισσότεροι Μύχοι μένουν μόνιμα στη Μεσόγειο και σπάνια πλησιάζουν τη στεριά.
Με το τέλος της αναπαραγωγικής περιόδου, χιλιάδες Μύχοι εγκαταλείπουν το Αιγαίο και πηγαίνουν στη Μαύρη θάλασσα, για να εκμεταλλευτούν εκεί τους πλούσιους ψαρότοπους. Τέλη Οκτώβρη επιστρέφουν και πάλι στο Αιγαίο.
Διαπλέοντας το Αιγαίο, συχνά συναντά κανείς ομάδες κομψών πουλιών που γλιστρούν πάνω στα κύματα αποκαλύπτοντας με ταχύτατη εναλλαγή το σκούρο της ράχης και το λευκό της κοιλιάς. O Μύχος είναι αγελαίο θαλασσοπούλι που μπορεί να απαντηθεί σε κοπάδια που αριθμούν μερικές χιλιάδες άτομα (πιο μεγάλα και πυκνά από του Αρτέμη). Λίγες, ωστόσο, είναι οι γνωστές θέσεις φωλιάσματος, επειδή φωλιάζει νωρίς την άνοιξη.
Τρέφεται στο ανοιχτό πέλαγος και μπορεί να περιπλανηθεί πολύ ακολουθώντας μεγάλα κοπάδια ψαριών. Αντίθετα από τον Αρτέμη, παραμένει στη Μεσόγειο όλο το χρόνο. Ωστόσο, μετά το τέλος της αναπαραγωγικής περιόδου πολλοί Μύχοι επισκέπτονται τη Μαύρη Θάλασσα για να εκμεταλλευτούν τους εκεί πλούσιους ψαρότοπους.
Άνοιγμα φτερών: 0,85 μ.
Κατανομή: Φωλιάζει σε νησιά της Μεσογείου. Στις Βαλεαρίδες ζει ένα τοπικό υποείδος.
Ελληνικός πληθυσμός: Περίπου 4.000 - 7.000 ζευγάρια
Υδροβάτης: ο μυστηριώδης
Μικρός σαν χελιδόνι, είναι ένα από τα μικρότερα θαλασσοπούλια στον κόσμο. Σπάνια πλησιάζει σε πλοία, στη στεριά ή σε άλλα θαλασσοπούλια. Λόγω μικρού μεγέθους και πληθυσμού στην Ελλάδα, δύσκολα παρατηρείται και ο τρόπος ζωής και οι αποικίες του παραμένουν ένα μυστήριο. Μέχρι σήμερα παραμένει ένα από τα πιο μυστηριώδη πουλιά του Αιγαίου, καθώς έχει βρεθεί μόνο μια αποικία, ανοιχτά της Εύβοιας.
Υπάρχουν ωστόσο αρκετές παρατηρήσεις που υποδηλώνουν ότι πρέπει να υπάρχουν κι άλλες θέσεις φωλιάσματος στις νότιες Κυκλάδες, στα Δωδεκάνησα, στο Καρπάθιο και στην περιοχή των Κυθήρων. Είναι όμως εξαιρετικά δύσκολο να εντοπιστούν.
Ο Υδροβάτης σπάνια πλησιάζει τη στεριά και τα πλοία, ούτε πηγαίνει κοντά σε άλλα θαλασσοπούλια. Είναι πάντα μοναχικός στο ανοιχτό πέλαγος και σε συνδυασμό με το μικρό του μέγεθος και τη χαμηλή, στην επιφάνεια της θάλασσας, πτήση, τον βλέπουμε πολύ δύσκολα. Ο λόγος που μένει ανοιχτά είναι ότι εκεί δεν τον φτάνουν οι Ασημόγλαροι και τα γεράκια. Φωλιάζει μόνο σε μέρη που είναι ασφαλής από αρουραίους, δηλαδή πολύ μικρές νησίδες ή σε απρόσιτες σπηλιές. Από άλλες περιοχές στη Μεσόγειο γνωρίζουμε ότι γεννά το μοναδικό του αυγό το Μάιο και τα μικρά πετάνε το φθινόπωρο. Τρέφεται με γόνο ψαριών και πλαγκτόν, που τα βρίσκει χρησιμοποιώντας και την όσφρηση.
Άνοιγμα φτερών: 0,38 μ.
Κατανομή: Το υποείδος της Μεσογείου φωλιάζει σε μικρές νησίδες, κυρίως στο κεντρικό και δυτικό τμήμα.
Ελληνικός πληθυσμός: Άγνωστος, αλλά εκτιμάται σε 30 ζευγάρια
