Με το σχέδιο νόμου ιδρύεται σειρά νέων θεσμών όπως το Παρατηρητήριο Δομημένου Περιβάλλοντος σε κάθε περιφερειακή ενότητα, η εφαρμογή της Ταυτότητας Κτιρίου στην οποία θα καταγράφονται τα χαρακτηριστικά κάθε δομημένης επιφάνειας στη χώρα, ενώ ρυθμίζονται θέματα όπως η μεταφορά συντελεστή δόμηση, η διαδικασία έκδοσης οικοδομικών αδειών αποκλειστικά με ηλεκτρονικό τρόπο, η διαδικασία προέγκρισης οικοδομικής άδειας, η λειτουργία των Συμβουλίων Αρχιτεκτονικής, κλπ.
Ειδικά για τα αυθαίρετα στο σχέδιο νόμου επαναλαμβάνονται οι γνωστές απαγορεύσεις σύνδεσής τους με δίκτυα κοινής ωφέλειας, απαγόρευσης μεταβιβάσεων, κλπ. Προβλέπεται η κατεδάφιση αυθαίρετων κατασκευών που συντελέστηκαν μετά τις 28 Ιουλίου 2011, η διαδικασία που θα ακολουθηθεί για τη διατήρησή τους καθώς και ο τρόπος υπολογισμού του προστίμου ανέγερσης (το οποίο δε μπορεί να είναι μικρότερο από 250 ευρώ), και το πρόστιμο διατήρησης. Το πρόστιμο διατήρησης είναι ίσο με το 50% του προστίμου ανέγερσης και καταβάλλεται από την πρώτη διαπίστωση του αυθαιρέτου και για κάθε συνεχόμενο χρόνο, μέχρι την κατεδάφιση ή την νομιμοποίησή του.
Για τα αυθαίρετα που έχουν κατασκευαστεί πριν τις 28 Ιουλίου 2011 δημιουργούνται πέντε κατηγορίες και προβλέπονται συγκεκριμένες διαδικασίες ρύθμισης.
Για την υπαγωγή αυθαίρετης κατασκευής ή χρήσης στη νέα ρύθμιση καταβάλλεται ενιαίο ειδικό πρόστιμο, το οποίο υπολογίζεται με βάση το εμβαδόν της επί την τιμή ζώνης στην περιοχή του ακινήτου, ανεξαρτήτως της χρήσης αυτού, σύμφωνα με το σύστημα αντικειμενικών αξιών του Υπουργείου Οικονομικών της 20.01.2016, επί το συντελεστή 15% και επί τους συντελεστές τετραγωνιδίων, που ορίζονται στο Παράρτημα Α του σχεδίου νόμου, όπου απαιτούνται, ανάλογα με την κατηγορία και το είδος του αυθαιρέτου, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 80 του παρόντος (τετραγωνικά μέτρα Χ 15% Χ τιμή ζώνης Χ συντελεστές τετραγωνιδίων).
Για αυθαίρετες κατασκευές και αυθαίρετη αλλαγή χρήσης, που αποδεδειγμένα προϋφίστανται της 01.1.1983, καταβάλλεται ποσοστό 15 % του ενιαίου ειδικού προστίμου, όπως υπολογίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος. Για αυθαίρετες κατασκευές και αυθαίρετη αλλαγή χρήσης από 01.1.1983 έως 01.1.1993, καταβάλλεται ποσοστό 60% του ενιαίου ειδικού προστίμου, ενώ για αυθαίρετες κατασκευές και αυθαίρετη αλλαγή χρήσης από 01.1.1993 έως 31.12.2003, καταβάλλεται ποσοστό 80 % του ενιαίου ειδικού προστίμου, όπως υπολογίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις του σχεδίου νόμου. Αντίθετα, αυξημένο είναι το πρόστιμο για τη διατήρηση αυθαιρέτων σε ζώνες υψηλής περιβαλλοντικής προστασίας, κλπ.
Το πρόστιμο καταβάλλεται σε 80 μηνιαίες δόσεις. Σε περίπτωση μη εμπρόθεσμης καταβολής του ποσού της μηνιαίας δόσης τότε το ανεξόφλητο ποσό της δόσης προσαυξάνεται κατά 1% για κάθε μήνα καθυστέρησης. Σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επομένου μηνός της ημερομηνίας υπαγωγής, παρέχεται έκπτωση (είκοσι) 20% επί του συνολικού ποσού του προστίμου. Σε περίπτωση καταβολής ποσοστού 30% του συνολικού ποσού του προστίμου, έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επομένου μηνός της ημερομηνίας υπαγωγής, παρέχεται έκπτωση 10% επί του συνολικού ποσού του προστίμου.
Για τις αυθαίρετες κατασκευές που υπάγονται στις διατάξεις αναστολής επιβολής κυρώσεων της νέας ρύθμισης για τα αυθαίρετα η υποβολή της αίτησης υπαγωγής και των συνοδευτικών της στοιχείων και δικαιολογητικών δύνανται να υποβληθεί στο πληροφοριακό σύστημα μέχρι την 08/10/2018. Με απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας δύναται να παραταθεί η παραπάνω προθεσμία υπαγωγής.
Το ενιαίο ειδικό πρόστιμο μειώνεται κατά 20%, εφόσον η αυθαίρετη κατασκευή/ χρήση υπαχθεί στη ρύθμιση έως την 08/02/2017 και κατά 10%, εφόσον η αυθαίρετη κατασκευή/ χρήση υπαχθεί από την 09/02/2017 έως την 08/08/2017.
Αντίθετα, το ενιαίο ειδικό πρόστιμο αυξάνεται κατά 10%, εφόσον η αυθαίρετη κατασκευή/ χρήση υπαχθεί στη ρύθμιση από την 09/08/2017 έως την 08/02/2018 και κατά 20%, εφόσον η αυθαίρετη κατασκευή/ χρήση υπαχθεί μετά την 09/02/2018.
Προβλέπονται μειώσεις του ειδικού προστίμου για ειδικές κατηγορίες του πληθυσμού (ανάπηροι, πολύτεκνοι, κλπ).
