Τη διαδικασία καταλογισμού των ευρωπροστίμων για χωματερές και λύματα στους υπεύθυνους Δήμους και Περιφέρειες ξεκίνησαν τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Εσωτερικών. Πρόκειται για μια δυνατότητα που έχει νομοθετηθεί από το 2012, αλλά δεν προχώρησε λόγω των εκτιμώμενων αντιδράσεων. Τα πρόστιμα πρόκειται να καταλογιστούν αναδρομικά και αναλογικά, με βάση τα κριτήρια που έχει θέσει η Πολιτεία. Από τη διαδικασία απαλλάσσονται εκείνοι που έχουν σήμερα λύσει το πρόβλημα.
Η δυνατότητα επιμερισμού των προστίμων που επιβλήθηκαν στη χώρα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για χωματερές και λύματα στους υπαίτιους προβλέφθηκε στο νόμο 4042/12. Ο στόχος ήταν προφανής: να ασκηθεί πίεση στους Δήμους και στις Περιφέρειες να προχωρήσουν στο κλείσιμο χωματερών, σε χωροθετήσεις ΧΥΤΑ και στη δρομολόγηση των απαραίτητων υποδομών. Η διαδικασία εξειδικεύθηκε το 2014 με κοινή απόφαση των Περιβάλλοντος, Εσωτερικών και Οικονομικών (ΦΕΚ 2113Β), αλλά δεν έχει μέχρι σήμερα ενεργοποιηθεί.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Καθημερινής», η απόφαση για τον καταλογισμό των ευρωπροστίμων στην αυτοδιοίκηση έχει ληφθεί και πλέον τα δύο συναρμόδια υπουργεία συζητούν τις λεπτομέρειες για την εφαρμογή της διαδικασίας. Μέσα στο επόμενο διάστημα (αν βέβαια οι αρμόδιοι δεν αναγκαστούν ξανά σε άτακτη οπισθοχώρηση λόγω πολιτικού κόστους) αναμένεται να ειδοποιηθούν σχετικά οι αποκεντρωμένες διοικήσεις, μέσω των οποίων θα κινηθεί η διαδικασία.
Τι προβλέπει, λοιπόν, η νομοθεσία;
•Στις περιπτώσεις ομαδικών παραβάσεων (εκεί, δηλαδή, όπου οι παραβάτες είναι πολλοί) το πρόστιμο θα επιμερίζεται.
•Ο επιμερισμός θα βασίζεται κατά 40% στο πληθυσμιακό μέγεθος του Δήμου και κατά 60% στο βαθμό συμμόρφωσης. Στην περίπτωση πλήρους συμμόρφωσης ο υπαίτιος απαλλάσσεται. Με τον τρόπο αυτό η Πολιτεία επιβραβεύει Δήμους που δραστηριοποιήθηκαν και δημιούργησαν τις υποδομές. Και αντιμετωπίζει με επιείκεια τους μικρούς νησιωτικούς Δήμους.
•Η πρόοδος του κάθε Δήμου θα πρέπει να πιστοποιείται, λ.χ., με την απόφαση έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων ενός ΧΥΤΑ, τη δημοπράτησή του, την πιστοποίηση εργασιών εν εξελίξει κ.λπ.
•Όσον αφορά στη διαδικασία, την απόφαση για τον καταλογισμό (ή επιμερισμό) των προστίμων θα λαμβάνει το υπουργείο Εσωτερικών. Στην περίπτωση προστίμων που αυξάνονται ημερησίως, το ΥΠΕΚΑ θα ζητεί από τις αποκεντρωμένες διοικήσεις πληροφόρηση για τη δρομολόγηση ή μη λύσης και την πορεία αυτής, με βάση την οποία θα υπολογίζει την οφειλή.
•Στην περίπτωση των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, «τα οφειλόμενα ποσά παρακρατούνται κατά τη διαδικασία κατανομής των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων» (ΚΑΠ).
Τι θα σημάνει η απόφαση αυτή; Κατ’ αρχάς θα πέσει βαρύς πέλεκυς στους Δήμους της Πελοποννήσου που επί δεκαετίες αδυνατούσαν να χωροθετήσουν έστω κι έναν ΧΥΤΑ (καθώς οι διατελέσαντες δήμαρχοι υπολόγιζαν περισσότερο το όποιο πολιτικό κόστος από τη δημόσια υγεία και τη ρύπανση του περιβάλλοντος).
Ειδικά στην περίπτωση της Πελοποννήσου (αλλά και σε άλλες περιοχές) ένα μέρος του προστίμου θα καταλογιστεί και στην Περιφέρεια, για το δικό της μερίδιο ευθύνης.
«Στα μαλακά», όμως, θα πέσουν οι Δήμοι εκείνοι που έχουν δρομολογήσει την κατασκευή υποδομών (λ.χ. στα νησιά) έστω και με πολύ μεγάλη καθυστέρηση. Αντίστοιχα για την απουσία αποχετεύσεων και βιολογικών καθαρισμών το μεγαλύτερο μέρος του προστίμου θα πρέπει να βαρύνει τους Δήμους Σπάτων-Αρτέμιδας, Ραφήνας-Πικερμίου και Μαραθώνα για την υπερδεκαετή τους απραξία.
