Με αφορμή μια έκθεση που διοργανώνει το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ιδρυμα στο Φουγάρο του Ναυπλίου, ο 79χρονος διεθνούς φήμης σχεδιαστής μόδας κάνει μια αναδρομή στη ζωή του και μιλάει για την εγκληματική αντιπαροχή – που στοίχισε την κατεδάφιση αριστουργημάτων –, την αγάπη του για το σχέδιο, τις διδακτορικές διατριβές και τις σχολικές ποδιές
Το μεσημέρι είχε πλέον προχωρήσει για τα καλά όταν αποχαιρέτησα τον Γιάννη Τσεκλένη έπειτα από μια συζήτηση που κράτησε περισσότερο από δύο ώρες και έγινε σε έναν καλαίσθητο χώρο κάπου κοντά στην Ομόνοια. Με ξεπροβόδισε όπως ακριβώς με υποδέχθηκε: χαμογελαστός και ευγενής. Και συναρπαστικά ενδιαφέρων, ως το τελευταίο λεπτό της κουβέντας. Στον δρόμο της επιστροφής συνειδητοποίησα ότι, παρά τον χειμαρρώδη λόγο του, λίγα πράγματα καταφέραμε τελικά να συζητήσουμε... Πώς να «στριμώξεις», αλήθεια, σε ένα δίωρο όλες τις πτυχές μιας τόσο πολύπλευρης προσωπικότητας;
«Η ιδιότητα που κουβαλάω είναι αυτή του σχεδιαστή» μου έλεγε νωρίτερα. «Στην Αεροπορία όπου έκανα το στρατιωτικό μου οι καλοί ιπτάμενοι είχαν έναν τίτλο: τους έλεγαν "ιπταμένους γενικών υπηρεσιών". Ετσι κι εγώ είμαι "σχεδιαστής γενικών υπηρεσιών", σχεδιάζω διάφορα πράγματα».
Μιλάει για τη διαδρομή του στη μόδα: για τη διεθνή απήχηση των περίφημων θεματικών συλλογών του που ταξίδεψαν όχι μόνο στις μεγάλες πρωτεύουσες του δυτικού κόσμου και στην Απω Ανατολή αλλά και στη Νέα Γουινέα και στο Μπουρούντι. Αναφέρεται στη βιομηχανική του δραστηριότητα. «Οταν η ελληνική κλωστοϋφαντουργία άρχισε να αποβιομηχανοποιείται, έχασα το έδαφος κάτω από τα πόδια μου. Ετσι αποφάσισα να αποχωρήσω και επιστράτευσα τις άλλες μου εφέσεις στο σχέδιο». Στη συνέχεια μιλάει για την ενασχόλησή του με τον εσωτερικό και περιβαλλοντικό σχεδιασμό: ξενοδοχειακά συγκροτήματα, εστιατόρια, ιδιωτικές κατοικίες, οικιστικά σύνολα, ανάπλαση παλαιών ακινήτων.
Παράδοση και αντιπαροχή
Η κουβέντα φτάνει στο ιδιόκτητο ακίνητό του στο Μεταξουργείο, ένα οίκημα που «περιμένει τον γαμπρό του», όπως λέει ο ίδιος με χιούμορ. «Πρόκειται για ένα μικρό συλλεκτικό κομμάτι» εξηγεί «το οποίο ανάπλασα με λατρεία γιατί μισώ το έγκλημα που έγινε στην Ελλάδα. Μιλώ για την απόλυτη καταστροφή ολόκληρου του 19ου αιώνα και της αρχής του 20ού με μια μονοκοντυλιά, την περίφημη αντιπαροχή. Στο σημείο αυτό κατηγορώ όλους τους μεγάλους αρχιτέκτονες οι οποίοι δέχτηκαν να κατεδαφιστούν αριστουργήματα προκειμένου να στήσουν στη θέση τους ένα μοντέρνο κομμάτι. Πολύ ωραίο, δεν λέω, αλλά όλοι τους πήγαν και έχτισαν μια Ελλάδα επάνω σε μιαν άλλη Ελλάδα χωρίς να λάβουν υπόψη τους την ιστορία και την παράδοση, έστω κι αν ήταν ταπεινή. Αν εξαιρέσει κανείς την Τριλογία, τα νεοκλασικά της Αθήνας δεν είχαν την ευρωπαϊκή λάμψη αλλά έδιναν στην πόλη μια ταυτότητα. Εχουμε πάμπολλα νεοκλασικά που έγιναν από μίμηση από άξιους αρχιτέκτονες και μηχανικούς της εποχής και έδιναν έναν χαρακτήρα στην Αθήνα, η οποία αποτελεί και το πρότυπο αντιγραφής ανάπτυξης από άλλες πόλεις. Με την αντιπαροχή, λοιπόν, όλη η Ελλάδα καταστρέφεται σε χρόνο dt με πρότυπο την άθλια πρωτεύουσα. Εκεί, κατά τη γνώμη μου, έχει συντελεστεί ένα τρομερό έγκλημα. Γι' αυτό έχω μια αγάπη για ό,τι κατάφερε και σώθηκε. Ετσι έφτιαξα ένα νεοκλασικό και το έκανα όσο πιο όμορφο μπορούσα. Η δουλειά μου πλέον είναι οι χώροι. Τελειώνω ένα σπίτι, αρχίζω το άλλο».
Παραδέχεται ωστόσο ότι η «διαστροφή» του προηγούμενου επαγγέλματος τον κυνηγά και στον ύπνο του. «Παρακολουθώ τη μόδα, είναι το χούι μου» λέει. «Συνειδητοποίησα λοιπόν τα τελευταία χρόνια ότι τα μεγάλα ονόματα του εξωτερικού μπήκαν κατά κάποιον τρόπο στα χωράφια μου... Οχι αντιγράφοντας κάτι, προς Θεού, αλλά θεματικά τους κέντρισαν θέματα με τα οποία έχω ασχοληθεί στο παρελθόν».
Η διαπίστωση αυτή τον οδήγησε σε ένα νέο εγχείρημα. Εξηγεί ο ίδιος: «Για στάσου, λέω στον εαυτό μου. Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή θέλει να τονώσει το Σουφλί και το μετάξι. Υπάρχουν οι Σουφλιώτες και ειδικά ένας από αυτούς, ο Τσιακίρης, ο οποίος είναι ήρωας, ακρίτας. Εστησε τη μονάδα του, την εξέλιξε και έκανε μια επένδυση με εκτυπωτικά μηχανήματα, τα ίδια τα ιταλικά που τυπώνουν τον Hermes. Αποφάσισα λοιπόν να κάνω ένα remake. Ζήτησα τη βοήθεια της Μαριάννας Μπενά, η οποία δούλευε σε computer design, γιατί έπρεπε να τα ανασχεδιάσουμε, παίρνουμε τα προηγούμενα θέματά μου και κάνουμε μια σειρά φουλάρια. Δεν κάνουμε μοντέρνες εκδόσεις, τα φτιάχνουμε όπως ακριβώς ήταν. Υπάρχει ένας τόνος νοσταλγικός, να δει ο κόσμος πώς κάναμε τη δουλειά τότε... Τα περισσότερα προέρχονται από τις δεκαετίες του '70 και του '80. Θα βγουν στο τέλος του μηνός και θα διατίθενται διαδικτυακά μέσα από το ηλεκτρονικό κατάστημα Tseklenisfoulards.com. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορεί όποιος θέλει να τα αποκτήσει».
Οι διδακτορικές διατριβές
Ο Γιάννης Τσεκλένης ομολογεί ότι όλα αυτά έχουν να κάνουν με την ολοκλήρωση τα τελευταία χρόνια δύο διδακτορικών διατριβών επάνω στη δουλειά του. Η πρώτη από τηνΕυαγγελία Πάτση με τίτλο «Ο Γιάννης Τσεκλένης εμπνέεται από την τέχνη και δημιουργεί» (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης / Σχολή Καλών Τεχνών / Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών) και η δεύτερη από τη Νόλη Μωυσή με τίτλο «Η συμβολή του Γιάννη Τσεκλένη στον κόσμο της μόδας. Μελέτη της ιστορικής και καλλιτεχνικής αξίας της ενδυματολογικής συλλογής του» (Πανεπιστήμιο Κύπρου / Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας).
«Η πρώτη έρχεται να αποδείξει πως είμαι ο μόνος σχεδιαστής στον κόσμο που έχει κάνει περισσότερες από 30 συλλογές εμπνευσμένες από την τέχνη. Από την πλευρά της, η Νόλη Μωυσή, εργαζόμενη στο Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ιδρυμα στο Ναύπλιο όπου έχω δωρίσει ολόκληρη τη συλλογή ενδυμάτων και το φωτογραφικό αρχείο μου, ασχολείται με την τεκμηρίωση της συλλογής Τσεκλένης και εν προκειμένω την παρουσιάζει μέσα από μια εντυπωσιακή ανάλυση. Ταυτόχρονα παρουσιάζει και τον Τσεκλένη θεματικά: την ενασχόλησή μου με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, τις οικίες, τα φουλάρια, τα τζιπάκια της Fiat, τα σχολικά, τα σεντόνια με την Πειραϊκή Πατραϊκή, τα πλακάκια τοίχων και δαπέδων, τις στολές της Air Libya, της Air Malta, της Ολυμπιακής».
Με τον τρόπο αυτόν, συνεχίζει ο 79χρονος σήμερα Γιάννης Τσεκλένης, βρέθηκε σε έναν συναγερμό γύρω από τη δουλειά του. «Λέω μέσα μου: Γιατί άραγε την έχω αφήσει στον "τάφο" σε μια χώρα που όλα μοιάζουν να γίνονται για πρώτη φορά; Δεν μπορώ να γυρίσω στη μόδα γιατί θα πρέπει να συμβούν τρία πράγματα: πρώτον, πρέπει να αποκτήσω μια εγκατάσταση όπου θα μπορούσα να φτιάχνω αρχέτυπες συλλογές. Δεν έχω κεφάλαιο για κάτι τέτοιο, ούτε υπάρχει κάποιος χρηματοδότης. Μόνο ο Γεωργακάς υπήρξε, αυτό το τεράστιο μυαλό του Μινιόν, δεν έχει γεννηθεί άλλος. Δεν το έχει κάνει κανείς αυτό, να κάνει μια συγχώνευση με έναν σχεδιαστή και να του πάρει το όνομα ισοβίως, να επενδύσει. Κάνω διαλέξεις στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο σε θέματα μάρκετινγκ, όπου το προσφιλές μου θέμα είναι η ανέραστη σχέση του ελληνικού ντιζάιν με την ελληνική βιομηχανία. Δεν έχουμε συνενώσεις δημιουργικότητας και παραγωγής...».
Στη συνέχεια αναφέρεται στις άλλες δύο προϋποθέσεις. «Για να μπω εκ νέου στη μόδα θα πρέπει να "πάω σχολείο", να αρχίσω να ταξιδεύω και να βλέπω πράγματα για να κάνω κάτι που θα είναι πιο πέρα. Οσο για το τρίτο, έχει να κάνει με την Ελλάδα, που είναι πάντα ο καημός μου. Η ελληνική κλωστοϋφαντουργία αλλά και η μεγαλύτερη βιομηχανική παραγωγή αυτών που θα δημιουργούσα δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει βιομηχανία μόδας».
Στη συνέχεια αναφέρεται στις άλλες δύο προϋποθέσεις. «Για να μπω εκ νέου στη μόδα θα πρέπει να "πάω σχολείο", να αρχίσω να ταξιδεύω και να βλέπω πράγματα για να κάνω κάτι που θα είναι πιο πέρα. Οσο για το τρίτο, έχει να κάνει με την Ελλάδα, που είναι πάντα ο καημός μου. Η ελληνική κλωστοϋφαντουργία αλλά και η μεγαλύτερη βιομηχανική παραγωγή αυτών που θα δημιουργούσα δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει βιομηχανία μόδας».
Οι σχολικές ποδιές και η κακοδαιμονία
Κάποια στιγμή στη διάρκεια της κουβέντας του ζητώ να σχολιάσει μια πρόσφατη ανάρτησή του στα social media αναφορικά με τις σχολικές ποδιές που έφεραν την υπογραφή του.«Αισθάνομαι ότι υπάρχουν κάποιες στιγμές που είναι καλό να θυμίσεις στον κόσμο κάποια πράγματα» μου απαντά. Η αφήγησή του μας πάει πίσω, στα 1977, όταν ο ίδιος είχε μόλις χειρουργηθεί και έφευγε από την Ελλάδα. «Την εποχή που βρισκόμουν στην "απογείωση" με εκατοντάδες εργαζομένους και παραγγελίες από όλον τον κόσμο, έπρεπε να διαθέτω κεφάλαιο κίνησης. Δεν είχα και το έπαιρνα από τις τράπεζες. Οταν μαθεύτηκε, λοιπόν, ότι έχω μελάνωμα, άρα για καρκίνο χειρουργούμαι και μετά πάω και για δεύτερη εγχείρηση αφού έχω μια τοπική υποτροπή και χάνω και το χέρι και τον ώμο μου, οι τράπεζες με θεωρούν νεκρό. Οχι άρρωστο, νεκρό. Βάζουν "Χ" σε κάθε αίτημα. Και εγώ βρίσκομαι "ανοιγμένος", να χρωστάω και να κινδυνεύει η προσωπική μου ελευθερία. Εφυγα κι έφαγα 170 μήνες φυλακή από το ΙΚΑ σε έναν χρόνο, τέτοια σπουδή. Εγώ δεν είχα εταιρείες έξω να φεύγει κεφάλαιο, ελληνική παραγωγή είχα με αίμα ελληνικό που βγάζαμε στον διεθνή χώρο. Εφυγα λοιπόν αφήνοντας πίσω την εμπνευσμένη ιδέα του Γεωργακά να φτιάξω σχολικά ρούχα για παιδιά από το Μινιόν. Μεταξύ εγχειρήσεως και αποφάσεως να φύγω από την Ελλάδα κάνω πράγματι αυτή τη συλλογή. Την αφήνω πίσω με οργανωμένα εργαστήρια και με τα πατρόν για να προχωρήσει η παραγωγή. Λανσάρουν εδώ τη συλλογή και με το πρώτο που βγαίνει το όνομα Τσεκλένης πουλάνε 20.000 κομμάτια, δεν είχαν προβλέψει για περισσότερα. Και σε ενάμιση χρόνο ο Γεωργακάς με φέρνει στην Ελλάδα και μου λέει: "Ελα να βρούμε τρόπους να κάνουμε μια νέα εταιρεία, να σε βάλουμε μπροστά να κάνεις τη δουλειά σου, να σου ξεσκαρτάρουμε το παρελθόν και να βγεις στον διεθνή χώρο πάλι από Ελλάδα". Ερχομαι πίσω, δραστηριοποιούμαι εκ νέου, τα σχολικά είναι Νο 1 και φτάνουμε τα 120.000 κομμάτια. Παίρνουμε παραγγελίες από έναν στοκίστα σε κάθε πόλη ώστε ο κόσμος να μη χρειάζεται να έρθει στην Αθήνα, κάνουμε τις χονδρικές πωλήσεις και ετοιμάζουμε την παραγωγή η οποία ολοκληρώνεται στο διάστημα Δεκεμβρίου '81 - αρχές Ιανουαρίου '82. Στις 5 Φεβρουαρίου εγώ πετάω για Σόφια όπου με έχει καλέσει ο Οργανισμός Χειροτεχνίας εκεί και ενώ ταξιδεύω μαθαίνω ότι στην Ελλάδα ο Βερυβάκης ως αρμόδιος υπουργός Παιδείας καταργεί τις ποδιές. Εμείς έχουμε 360.000 μέτρα υφάσματος ήδη αγορασμένα, έχουμε κόψει 20.000 ποδιές και ετοιμαζόμαστε να κόψουμε άλλες 100.000. Και καταργούνται οι ποδιές την ώρα που βρίσκονται στην παραγωγή. Η ιστορία αυτή μας στοίχισε ένα ποσό αμύθητο, η εταιρεία αυτή δεν ορθοπόδησε ποτέ».
Η κουβέντα περνά από το παρελθόν στο μέλλον: στην έκθεση που του αφιερώνει σε μερικούς μήνες το «Φουγάρο» στο Ναύπλιο. «Καθώς συνδέεται με το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ιδρυμα, θέλησαν να μου οργανώσουν μια έκθεση αφιερωμένη στη μόδα η οποία θα διαρκέσει ένα τρίμηνο και πιθανώς θα εγκαινιαστεί περί τις 15 Μαΐου με στόχο να κρατήσει ολόκληρη τη "ζωντανή" θερινή σεζόν. Θα γίνουν θεματικές εγκαταστάσεις συλλογών, θα εκτεθούν σχέδια υφασμάτων, θα παρουσιαστούν οι ταινίες που έχω κάνει γύρω από τη μόδα, τα πρώτα φιλμ κλιπ, και ενδεχομένως θα οργανωθούν και κάποιες εισηγήσεις στο κοινό».
Πηγή: tovima.gr
