Σταύρος Μπένος: Τα μνημεία έχουν ανάγκη τους ανθρώπους για να βγουν από τη μοναξιά

 Εξομολογητικός, άμεσος και αισιόδοξος, ο Σταύρος Μπένος απευθύνθηκε χθες στο κοινό της Γενναδείου Βιβλιοθήκης, όπου παρουσίασε τη φιλοσοφία του «Διαζώματος», της κίνησης πολιτών που ο ίδιος δημιούργησε πριν από οκτώ χρόνια.

Είχε σημασία η χθεσινή παρουσίαση, γιατί «οκτώ χρόνια μετά», το «Διάζωμα» έχει εξελιχθεί και έχει ωριμάσει σε κάτι ευρύτερο του αρχικού στόχου για τη διάσωση και ανάδειξη των αρχαίων θεάτρων της χώρας. Χάρη στην κουλτούρα των συνεργειών, που αποτελεί βάση της φιλοσοφίας του «Διαζώματος», ο Σταύρος Μπένος εξήγησε χθες πώς ο στόχος της ολιστικής ανάπτυξης με άξονα τα μνημεία φύσης και πολιτισμού μπορεί να κινητοποιήσει την κοινωνία και την οικονομία.


Με τον στενό συνεργάτη του, αρχαιολόγο Πέτρο Θέμελη, στο ακροατήριο, και άλλα εκλεκτά μέλη της επιστημονικής, αρχαιολογικής και επιχειρηματικής κοινότητας, ο Σταύρος Μπένος μας έβαλε στο θέμα παρουσιάζοντας, με την εμπειρία τριάντα χρόνων στον δημόσιο βίο, χρόνιες πληγές του συστήματος. «Στη χώρα μας, κανείς δεν συνεργάζεται με κανέναν», είπε. «Οχι μόνο οι κρατικοί φορείς μεταξύ τους αλλά ούτε με την κοινωνία των πολιτών και την επιχειρηματικότητα. Το ελληνικό πολιτικό σύστημα ταυτίζει δύο έννοιες επάλληλες αλλά όχι ταυτόσημες. Τις υποδομές και την ανάπτυξη. Οι υποδομές είναι μια αναγκαία και χρήσιμη συνθήκη αλλά για να φθάσει αυτή να δικαιωθεί και να οδηγήσει στην ανάπτυξη έχει απόλυτη ανάγκη τους ανθρώπους, την πραγματική οικονομία».

Το παράδειγμα της Πολιτιστικής Διαδρομής της Ηπείρου, έργο του «Διαζώματος» είναι χαρακτηριστικό. Εν ολίγοις, μέσω της «Ηπειρος Α.Ε», θυγατρικής εταιρείας της Περιφέρειας Ηπείρου, δημιουργήθηκε μια νέα τουριστική ταυτότητα, ένα νέο προϊόν που πιστοποιείται με κριτήρια ποιότητας. Με άξονα τους πέντε αρχαιολογικούς χώρους της Ηπείρου (Δωδώνη, Νικόπολη, Γίτανα, Αμβρακία, Κασσώπη), η Διαδρομή εντάχθηκε στο νέο ΕΣΠΑ, που θέτει ως όρο τα βιώσιμα προγράμματα ολιστικής ανάπτυξης, ούτως ώστε να υπάρχει προοπτική και εργασία. Συνοπτικά, σε ένα βίντεο, που παρουσίασε, ο Σταύρος Μπένος έδειξε με ποιόν τρόπο προχώρησε η ιδέα της συνέργειας στην περίπτωση της Πολιτιστικής Διαδρομής της Ηπείρου.

Η θεσμική βάση είναι το Υπουργείο Πολιτισμού, οι Εφορείες Αρχαιοτήτων και η Περιφέρεια Ηπείρου. Σε επίπεδο επιστημονικής γνώσης, εμπλέκεται το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και τα ερευνητικά κέντρα. Σε επίπεδο χορηγίας και τεχνογνωσίας, εισέρχονται οι χορηγοί που εν προκειμένω είναι το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, η Cosmote, η Νέα Οδός και το Ιδρυμα Κανελλοπούλου. Και επιπλέον, αρωγός στην προσπάθεια είναι και η Εθνική Τράπεζα που μέσω της πλατφόρμας της act4greece έχει δεχθεί το Αρχαίο Θέατρο Κασσώπης για crowdfunding. Ολα αυτά ενεργοποιούνται και συνομιλούν με την πραγματική ζωή μέσα από την κοινωνία, δηλαδή τους επαγγελματίες στον τουρισμό και τους τοπικούς παραγωγούς. Το «σήμα ποιότητος» από την Πολιτιστική Διαδρομή Ηπείρου θα δίνεται σε όσους αντέχουν τα κριτήρια που θέτει.

Είναι ένα παράδειγμα, αλλά σπουδαίο, καθώς η Ηπειρος έχει προχωρήσει πολύ. Αλλά όπως είπε ο Σταύρος Μπένος, και μας έδειξε τον χάρτη της χώρας, όλες οι περιφέρειες πλέον έχουν μπει στον διάλογο και στη διεργασία για τα ολιστικά προγράμματα ανάπτυξης που αξιοποιούν τις ιδιωτικές χορηγίες, την τεχνογνωσία και τις προϋποθέσεις να ενταχθούν οι μελέτες στο ΕΣΠΑ και ακολούθως να προσφερθούν στο κράτος. «Εξ αρχής σταθερή ήταν η θέση μας ότι δεν διαχειριζόμαστε δημόσιο χρήμα», είπε ο Σταύρος Μπένος.

Σε ώριμη φάση είναι επίσης τα προγράμματα για τα Αρχαιολογικά Πάρκα στον Ορχομενό Βοιωτίας (μέσα από το πρόγραμμα Βιώσιμης Αστικής Ανάπλασης) και της Επιδαύρου (που αλλάζει πλήρως την εικόνα μας για τον αρχαιολογικό χώρο, ένα όραμα του αρχαιολόγου Βασίλη Λαμπρινουδάκη).

«Τα μνημεία χωρίς ανθρώπους είναι μια περίπτωση αβδηρητισμού», είπε ο Σταύρος Μπένος, υπενθυμίζοντας την κρήνη χωρίς νερό. «Τα μνημεία έχουν ανάγκη τους ανθρώπους για να βγουν από τη μοναξιά, στην οποία είναι βυθισμένα, και να συνδεθούν με την αειφορία και την βιώσιμη ανάπτυξη». Κλείνοντας, μας έδωσε την ωραία είδηση για την εφαρμογή από το 2017 ενός προγράμματος πλοήγησης (μέσω κινητών και τάμπλετ) σε όλα τα μνημεία που γειτνιάζουν με τους νέους αυτοκινητοδρόμους «Το κινητό θα χτυπάει και θα σε ξεναγεί», είπε ο Σταύρος Μπένος για να μας δείξει ότι μόνο «οι συνέργειες» μπορούν να μας οδηγήσουν κάπου.