Το μειδίαμα του Σωκράτη (ιστορικό-φιλοσοφικό μυθιστόρημα του Πέτρου Λυγίζου)

 Έξω η νύχτα έμοιαζε να μην ήθελε να τελειώσει. Ένας αγέρας έτρεχε ορμητικός πάνω απ’ τη σκοτεινή θάλασσα αφήνοντας γύρω ένα απόκοσμο βουητό, κι εγώ –αμήχανος, σκεπτικός, αναποφάσιστος– έβλεπα πίσω απ’ το τεχνητό χαμόγελο των ηδονιζόμενων συμποσιαστών το μειδίαμα του Σωκράτη, και μέσα στο ακόρεστο βλέμμα τους τη διαπεραστική ματιά του ιδιαίτατου εκείνου ανθρώπου, που μέσα σε λίγες μέρες μου είχε έμμεσα –μα συγχρόνως τόσο άμεσα κι επίμονα– θέσει τόσα ερωτηματικά, όσα δεν είχαν συστηματικά διατυπώσει οι περίφημοι δάσκαλοί μου επί είκοσι περίπου χρόνια. 

Ήταν πια επιτακτική η ανάγκη να κάνω κάτι. Απ’ το επόμενο κιόλας πρωινό θα επιχειρούσα με μεγαλύτερη προσπάθεια να τον συναντήσω. Ήταν ο μόνος τρόπος να πετύχω την απαραίτητη ειρήνευση μέσα μου, ν’ αποφασίσω τι πραγματικά ήθελα, να κατανοήσω αν οι πατρικές συμβουλές δεν ήταν παρά αυστηρές εντολές.

Αθήνα, 5ος αιώνας π.Χ. Ο Αριστόβουλος, ένας νεαρός αριστοκράτης, επηρεάζεται από τις ιδέες του Σωκράτη και αρχίζει να αμφισβητεί αντιλήψεις που ήταν βαθιά ριζωμένες μέσα του. Με φόντο μια πόλη που ρημάζει εξαιτίας του πολυετή Πελοποννησιακού πολέμου, ο Αριστόβουλος ετοιμάζεται να δώσει τη δική του μάχη. Τη μάχη ενάντια στον ίδιο του τον εαυτό.

ΚΡΙΤΙΚΕΣ

Το μειδίαμα του Σωκράτη κατέρχεται στον δύσκολο και εξόχως απαιτητικό στίβο του ιστορικού μυθιστορήματος. Ωστόσο, όχι μόνον κατορθώνει να ανταποκριθεί στις υψηλές απαιτήσεις, αλλά ευθύς εξαρχής κερδίζει τον αναγνώστη με την αμεσότητα και την διαύγειά του, καθώς και με την εύστοχη εστίαση του συγγραφέα σε γεγονότα που όχι μόνον επιτρέπουν στον αναγνώστη να αποκτήσει ικανοποιητική γνώση της εποχής, αλλά και ενισχύουν την δραματικότητα της εξιστόρησης.

Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης

Επίκουρος Καθηγητής Εφαρμοσμένης Ηθικής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Ο Πέτρος Λυγίζος σ’ αυτό το μυθιστόρημα εμπνέεται από το σωκρατικό παράδειγμα. Το ύφος γραφής του, με αρετές αμεσότητας στους ψυχογραφικούς του στόχους, αποτελεί το όχημα μιας διεισδυτικής προσέγγισης στη φιλοσοφία της ζωής που προτείνει ο Σωκράτης. Χωρίς να παραθέτει απλώς τα διδάγματα του αρχαίου φιλοσόφου, αποφεύγοντας τα στείρα ηθικολογικά κηρύγματα, προχωρά στη βίωση και αναβίωση διαχρονικών κι αιώνιων ζητημάτων. Το ανθρώπινο πρόβλημα για τον Πέτρο Λυγίζο ενσαρκώνεται στο αθηναϊκό πλαίσιο του μέσου του 5ου αιώνα π.Χ. μεν, όμως υπερβαίνει την ιστορική πιστότητα, για να «θεραπεύσει», έτσι όπως τίθεται ψυχολογικά και ποιητικά, τη σύγχρονη κοινωνία και τις ανάγκες της για μια νέα ηθική εκπαίδευση.

Άννα Λάζου

Λέκτορας Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών

Ο Πέτρος Λυγίζος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1966. Κατάγεται από την Ικαρία. Είναι καθηγητής αρχαίας και νεοελληνικής λογοτεχνίας. Ζει και εργάζεται στο Ναύπλιο. Μεγάλος αριθμός ποιητικών συλλογών και πεζών του έχει ήδη εκδοθεί. Κάποια από τα έργα του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά. Πηγές έμπνευσής του είναι η αγωνία του σύγχρονου ανθρώπου, οι κρυφές σκέψεις και τα απαγορευμένα όνειρά του.

Βιβλία του:

ΠΟΙΗΣΗ

Συναστρίες αγάπης
Κώδικας, 1998
Αστυπάλαια
Κώδικας, 1999
Τα ματωμένα ρόδα
Κώδικας, 2001
Η μουσική στα Ρείθρα
Νότιος Άνεμος, 2010
Ναύπλιος Έρωτας
Νότιος Άνεμος, 2011
Η Λήκυθος με τις μνήμες
Νότιος Άνεμος, 2011
Η αγωνία σε περίληψη
Νότιος Άνεμος, 2014
Η αφηρημένη ταχύτητα της ζωής
το ανώνυμο βιβλίο, 2015
Οι σιωπηλές συγχορδίες του ακορντεόν
το ανώνυμο βιβλίο, 2016

ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Η μούσα της ηδονής και της τρέλλας
Διώνη, 2001
Όνειρα στην αιώρα
Νότιος Άνεμος, 2012
Το τελευταίο κύμα της θάλασσας
Νότιος Άνεμος, 2014

[ΑΦΙΕΡΩΣΗ]

Το μικρό αυτό μυθιστόρημα αφιερώνεται σε όσους, έχοντας προδώσει αγαπημένους ανθρώπους και τον ίδιο τους τον εαυτό, προσπάθησαν απεγνωσμένα να επανορθώσουν…